Ahıska Türklerinin Vatan Hasreti

NEZİR ALİYEV - Sovyetler Birliği döneminde, Orta Asya'nın farklı bölgelerine gönderilen Ahıskalılardan 24'ü, sürgünün 69. yılında doğdukları köyleri ziyaret etti, koşup onadıkları toprakların havasını soludu, suyunu içti.

Kırgızistan Ahıska Türkleri Derneği ile Türk İşbirliği Kalkınma Ajansı (TİKA), sürgündeki Ahıska Türklerinin bir kez daha vatanlarını görebilmeleri için Gürcistan'a gezi düzenledi.

Gürcistan'ın Ahıska bölgesine düzenlenen geziye Kırgızistan'ın Çuy, Oş ve Celalabad eyaletlerinde yaşayan 24 yaşlı Ahaska Türkü katıldı. Dedeler, doğdukları köyleri ziyaret ederek, Gürcü ve Ermeni kökenli eski komşularıyla hasret giderdi.

Vatan özlemiyle, 69 yıl sonra ilk kez ayak bastıkları topraklarında hüznü ve mutluluğu bir arada yaşayan Ahıskalılar, eski komşularının desteğiyle moral buldu.

Genellikle Ermeni asıllı Gürcistan vatandaşların yaşadığı dikkat çeken köylerde, geride bıraktıkları evlerinin, virane, camilerin kapalı olması Ahıska Türklerini üzdü.

Ahıskalılar, topraklarında kaparılmadan önce, geçtikleri köprüyü, ailelelerinin diktiği fidanları, etrafında koşuşturdukları oyulmuş kayaları, komşu çocuklarıyla oynadıkları oyunları hüzünle hatırladılar.

Türkiye sınırına kadar gelen Ahıskalı dedeler, Posof çayının önünde hatıra fotoğrafı çektirdi.

Ermeniden Türklere dönün çağrısı

Yıllar sonra köyünü bir kez daha gören Ahıska Türkü (86) Fazlı İslamov, Shapele adlı eski köyünde komşusu Ermeni asıllı Mado Tartınyan'ı (93) ziyaret etti.

Hasta yatağındaki Tartınyan, İslamov'a Ahıskalılara dönüş için izninin verilip verilmediğini sordu. Türkçe'yi  Türk komşularından öğrendiğini anlatan Tartınyan, Ahıskalıların sürgün edilişini şöyle anlattı:

"Askerden döndüğümde köyümde Müslümanları bulamadım. Müslümanların nereye gittiğini öğrenmeye çalıştım. Fakat, kimsenin haberi yoktu. Sürgün sırasında ölenler olmuş. Buraya yakın bir köyün yakınlarında onların gömüldüğünü öğrendim."

Tartınyan, Gürcü asıllı, Sovyetler Birliği devlet adamı Stalin döneminde köyündeki 18 Müslüman Türk ailenin sürgün edildiğini vurgulayarak, tüm ailelerin köylerine dönmesini istedi.

Ahıska Türklerinin sürgün edildiğinde yedi yaşında olduğunu belirten Mugo Petrosyan, bugün Hasan adlı bir Türk'ün evinde yaşadığnıı söyledi.

Petrosyan "Türkçe'yi onlarla birlikte oynayarak öğrendim. Onlar buradan gittiler artık Türkçe'yi unutuyorum. Müslümanlarla birlikte barış ve birlik içinde yaşadık. Onlar bize yardım ederdi. Biz onlara yardıma giderdik. Burada Müslüman mezarı da vardı ancak şimdi mezara ait hiçbir şey kalmadı" diye konuştu.

Ermeni nineden Türkçe manilerle karşılama

Köyde gezen İsmailov'u tanıyan Ermeni asıllı Eshap nine, Türkçe manilerle karşıladı onu. Eshap nine İsmailov'dan çocukluk arkadaşları olan Türk kızları Züleyha ve Müebbet'te selam götürmesini istedi.

Ahıska'nın merkezinde, Türk dedelere rastlayan Gürcü ve Ermeni vatandaşlar, sürgünden önce Türklerle birlikte barış içinde yaşadıklarını, onların buraya dönmesini arzuladıklarını dile getirdiler.

Çocukluğundaki gibi köy çeşmesinden su içti

Ahıska'daki Vale köyünü ziyaret eden Şahzede Emiroğlu, küçükken oynadığı oyulmuş kayalara bir kez daha elini sürdü, komşularının evlerini tek tek hatırladı. Küçükken yaptığı gibi köy çeşmesinden su içen Emiroğlu, köy camisinin kapalı olmasından, yanı başındaki medresenin yıkılmış olmasından hüzünlendi.

Harcam köyünü ziyaret eden Ahıska Türkü Enver Çahalov da Osmanlı döneminde inşa edilen köy camisinin pencerelerine kerpiç örülmüş, kapısına kilit vurulmuş olarak buldu.

Vatan Kibarov ise bir dağ köyü olan Goders'e ilişkin hiçbir şey bulamadı. Doğduğu köyün temiz havasını bir kez daha içine çekmekten mutlu olduğunu ifade eden Kibarov, "Burası bir yalancı cennet. Zamanında, burada devletin odun ihtiyacını giderirdik. Vatan vatan diye öldü dedelerimiz. Buralar belki bizim evletlarımıza nasip olur, Onlar şehirler kurarlar" diye konuştu.

Ahıskalılar bir kez daha ayrılığın yaşandığı demiryolundalar

Ahıska Türkü dedelerin anavatanlarındaki son durağı, Orta Asya'ya sürgüne gönderildikleri demir yolu oldu. Burada acı günleri bir kez daha yüreklernide hisseden Ahıska Türkleri, ziyaretlerinde Müslüman mezarlarlarını bulamamanın üzüntüsünü hissetti.

Ahıska Türkleri, 1944 yılında Stalin tarafından, iki saat içinde tren vagonlarına dolduruldu. Kapalı vagonlarla, aşağı hiç indirilmeden Orta Asya'ya sürülen Ahıskalılar, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan'a yerleştirildi.

Kırgızistan'da bugün sürgünü yaşayan 612 Ahıskalı bulunuyor. On ülkede halen yaklaşık 500 bin Ahıskalının hayatta olduğu biliniyor. Gürcistan'ın Ahıska bölgesine dönmeyi arzulayan Ahıskalılarından, yeterli kolaylıkların gösterilmemesi nedeniyle, çok azı memleketine dönebildi. 2000 yılından bu yana Azerbaycan'dan gelerek memleketlerine yerleşen Ahıskalı sayısının bini aştığı belirtiliyor. - Ankara