Analiz - Ukrayna'da Yaklaşan Başkanlık Seçimleri

TALHA YAVUZ- Türkiye 31 Mart'ta yerel seçimlere giderken komşu ülke Ukrayna ise aynı gün gelecek beş yıl için ülkenin başkanını seçecek. Kırk dört kişilik aday listesinden üç kişi öne çıkıyor. Üç adayın da Rusya karşıtı söyleme sahip olması ilk dikkat çekici unsur. 31 Mart'taki ilk tur seçimlerinde kimsenin salt çoğunluğu alamayacak gibi gözüktüğü seçimlerin 21 Nisan'daki ikinci tura kalması yüksek ihtimal.

Anketlerde lider, bir komedyen

Anketlere göre, yarışta yüzde 18,2 ile önde görünen komedyen Volodimir Zelenski'nin ardından tecrübeli politikacı Yuliya Timoşenko yüzde 13,5 ile ikinci ve Başkan Petro Poroşenko yüzde 12,3 ile üçüncü sırada. [1]

İsmini, oynadığı diziden alan "Halkın Hizmetkarları" partisinin adayı ve anketlerin lideri Volodimir Zelenski, dizisini gerçeğe dönüştürmeye çok yakın görünüyor. Dizide Zelenski'nin oynadığı lise öğretmeni, Ukrayna'daki problemlerden ve kökleşmiş yolsuzluktan bıkar ve sinir krizi geçirir, bu sırada onu gören bir öğrencisi gizlice kriz anını videoya çekip sosyal medyada paylaşır ve video internette milyonlarca kez izlenir, öğretmen kendisini kısa bir süre sonra ülkenin başkanı olarak bulur.

Zelenski'nin en büyük avantajı uzun süredir yoksulluk çeken ve eski politikacılardan sıkılan Ukraynalılar için yeni bir yüz olması. Ama bu aynı zamanda Zelenski'nin dezavantajı da; zira geçmişte siyaset tecrübesi olmaması ve somut projeler ortaya koyamaması akıllara soru işaretleri getiriyor. Ayrıca ülkenin en zengin oligarklarından İhor Kolomoyski tarafından desteklendiği de konuşulanlar arasında.

"Anavatan Partisi" adayı, eski başbakan ve anketlerde ikinci sırada olan Yuliya Timoşenko, her ne kadar Rusya karşıtı bir söyleme sarılsa da, seçilmesi halinde Rusya açısından kendisiyle en çalışılabilir aday olarak düşünülüyor. Başbakanlığı döneminde Rusya ile enerji alanında yapıcı bir politika izlemişti. Timoşenko'nun en büyük avantajı ise tecrübesi ve pragmatik tutumu.

Çikolata kralı Poroşenko'nun dönemi bitebilir

Anketlerde üçüncü sırada bulunan bağımsız aday Petro Poroşenko, ülkenin halihazırdaki başkanı ve nam-ı diğer "çikolata kral". Poroşenko, düşük popülaritesini Rusya'yla yaşanan Kerç Boğazı krizinden sonra tekrar arttırdı ve iddialı bir pozisyona geldi. Poroşenko'nun en önemli kozu Ukrayna'da artan milliyetçilik ve militarist söylem. Poroşenko'nun Türkiye'den satın alınan İHA'larla yapılan küçük şovu Twitter hesabından paylaşması bu çabalardan yalnızca birisiydi.

Bununla beraber, Ukrayna Kilisesi'nin Rusya Kilisesi'nden ayrılması, ülkede Rusça dilinin kullanımının kısıtlanması, 16-60 yaş arası Rus erkeklerin ülkeye girişine yasak konması ve Rusya ile karşılıklı uygulanan ambargolar ülkede milliyetçilik ve Rusya karşıtlığının artmasında etken oldu.

2014'te sloganı "onur için devrim" olan ve yolsuzluk karşıtı vurgunun ön planda olduğu "Euromeydan Protestoları" Poroşenko'nun başkan olmasıyla sonuçlanmıştı. Ancak, Poroşenko'nun ülkede yolsuzluğu bitirmek için verdiği sözlere rağmen yolsuzlukla mücadelede çok az bir yol alınmış olması ve geçtiğimiz günlerde Ukrayna Savunma Bakanlığı'nda ortaya çıkan yolsuzluk, halk nezdinde Poroşenko'nun güven kaybetmesine sebep oldu. Mevcut durumda Poroşenko'nun başkanlığa ikinci defa seçilmesi zor gözüküyor.

- Rusya'nın etkisi

Ülkedeki savaşı bitireceğini ve kaybedilen toprakları geri getireceğini vaat eden ve Rusya karşıtı olmayan Yuri Boyko anketlerde yüzde 7,3 ile beşinci sırada. Mevcut durumda Rusya karşıtı olmayan bir adayın Ukrayna'da iş başına gelmesi için bir mucize gerekli.

Rus yanlısı adayların normalde oy alabileceği altı milyon kişi, ülkenin işgal altındaki doğusunda ve Kırım'da; ayrıca üç milyon Ukraynalı Rusya'da çalışıyor, bu yüzden toplamda dokuz milyon potansiyel Rus yanlısı seçmen oy kullanamayacak. Rusya böylece Ukrayna seçimleri üzerindeki etkisini kaybetmiş durumda.

Ukrayna'nın ekonomisi 2014 Euromeydan Protestoları öncesine nazaran daha kötü bir durumda. Dünya Bankası verilerine göre, ülkenin yüzde 25'i fakir; halbuki bu rakam 2014'te yüzde 15'ti. Ülke ekonomisi, uluslararası fonların yardımlarıyla ayakta duruyor.

Endüstrisi ve maden yataklarıyla ülkenin önemli bir ekonomik merkezi olan Donetsk işgal altında. Ülke ekonomisine çok önemli katkı sağlayan, Rusya ve Avrupa arasında transit gaz geçiş noktası olması da, "Türk Akımı" ve "Kuzey Akımı 2" projelerinin hayata geçmesiyle riskli bir pozisyona düşecek.

Bahsedilen veriler göz önüne alındığında, Ukrayna'da egemen hale gelen Rusya karşıtı söylem belki politikacılar için kullanışlı olabilir ancak ülke ekonomisinin daha da kötüye gitmesine yol açacak gibi görünüyor.

1] https://ria.ru/20190221/1551199024.html