Çam fıstığındaki verim kaybı üretimi düşürdü -1

İZMİR Bergama'daki Kozak Yaylası'nda, çam fıstığındaki düşük rekolte nedeniyle üretici zor günler yaşıyor. Çam fıstığı ticaretiyle uğraşanlar, yetkililerin acil olarak önlem almasını bekliyor.

Dünyanın en kaliteli çam fıstığının yetiştiği Kozak Yaylası'nda son yıllarda yaşanan rekolte düşüklüğü nedeniyle bölge halkı, üretimi terk etmeye başladı. 17 köyün bulunduğu Kozak Yaylası'nda her gün çok sayıda çam ağacı kesilirken, fıstık ticareti yapanlar ihracat gelirlerinin azalmasına bağlı olarak ülke ekonomisinin de olumsuz etkilendiğini ifade ediyor.

Bergama Ticaret Odası Başkanı Fikret Ürper, Bergama'da geçmişte yaklaşık 2 bin ton civarında olan çam fıstığı rekoltesinin son dönemde 100- 200 tona gerilediğini söyledi. Rekoltenin 10 kat düştüğüne dikkat çeken Ürper, "Bugün çam fıstığının toptan kilosu 300 liranın üzerinde, yani yaklaşık 600 milyon liralık gelirimiz 50-60 milyona düştü. Ciro kaybı çok büyük. Köylerimizle birlikte bütün bölgeyi besleyen bir gelir vardı. Ticaretle uğraşan işletmelerin geliri azaldı. Halk çok mağdur" dedi. Sorunun çözümü için Ticaret Odası olarak aktif bir rol oynadıklarını ve çok sayıda toplantıya katıldıklarını ifade eden Ürper, akademisyenler, köy muhtarları ve üreticilerin bir araya getirildiğini anlattı. Verim kaybına neden olan faktörlerin henüz net bir şekilde ortaya konmadığının altını çizen Başkan Ürper, şöyle konuştu:

"Bu verim düşüklüğü geçmişte Portekiz, Yunanistan, İspanya ve İtalya'da da yaşandı. Bir kısmı bu sorunları atlattı. Ama onlarda da verim eskisi gibi değil. Son dönemde Bergama Ticaret Odası olarak çam fıstığı araştırma enstitüsü kurulmasını önerdik. Farklı kurumların farklı araştırmacıları hastalıkla ilgili araştırma yapıyor. Bazıları iklimle ilgili bazıları böcekle ilgili olduğunu düşünüp araştırıyor. Bir nedenden değil birkaç nedenden olabileceği söyleniyor. Bize göre en doğru yöntem akademisyenlerin araştırma sonuçlarını beklemek olacak. Ancak Bergama kozak çam fıstığı kalite olarak dünyada baz alınıyordu. Özellikle Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesindeki ülkelerde bizim fıstığımız, kalite ve lezzet açısından çok tutuluyordu. Eskiden Kozak'taki üretim kooperatifinin 1 yıl içerisinde sadece borsaya rekolte ettirdiği çam fıstığı 1500 tondu. Bunun dışında özel şirketlerin de üretimleri vardı. Bu rakamın çoğu ihracat yapılıyordu. İç piyasadan çok dış piyasada tüketilen ve tercih edilen bir ürünümüzdü. O günkü ihracat bedelimiz yaklaşık 100 milyon dolar gibi bir rakam iken şu anki ihracat bedelimiz üretimi baz alırsak 10 milyon dolara düşmüş durumda."

KOZAK'TA ÇAM AĞAÇLARI KESİLİYOR

Bergama Ziraat Odası Başkanı Nuri Taşkıranoğulları da, Kozak'ın Türkiye'de en iyi çam fıstığı yetiştiren bölge olduğuna dikkat çekerek, "2010 yılına kadar verim iyiydi. Üretici mutlu, halk mutluydu. Ancak verim kaybı giderek arttı. O yıllarda bunun nedeninin dışardan gelen fıstıklardaki böcekler olduğu söyleniyordu. Ancak toprak, kök ve yapraktan tahlil yapıldı. Kesin bir sonuç çıkmadı" dedi. İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin devreye girmesiyle bölgeye rüzgar ölçerler konulduğunu anlatan Taşkıranoğulları, hala bir netice alınmadığını belirtti. Teşhis konulursa ilaçlama yapılmasını beklediklerini kaydeden Taşkıranoğulları, şunları söyledi:

"Kozak'ta 17 köy var. Uçakla ilaçlama yapılmasına, biyokültür alanı olduğu için Tarım ve Orman Bakanlığı izin vermedi. Ama sorun ilaçlama ile düzelecekse bunun uçakla yapılması lazım. Çünkü verim kaybı çok büyük. Bergama halkının kazancını ve refahını etkileyen bir sorun. Tarım ve Orman Bakanlığı'nın başlattığı çalışma uzun sürede sonuç verecek. Ama üreticinin bekleyecek zamanı kalmadı. Devlet hemen bir çare bulmalı. Bergama tarımının hareketlenmesi için hemen bir çare bulunmalı. Üniversiteler devreye girsin Ar-Ge çalışmaları yapılsın. Dünyadaki diğer ülkeler bu sorunu nasıl çözdü, öğrenilsin. Üreticiler sıkıntılı. Kozak'ta çam fıstıkları kesiliyor. Ağaçlar kartlaştı, kesiyoruz diyorlar. Ama kesilen çam fıstığı ağacı bir daha canlanmaz. Üreticiler hayvancılık ve bağcılık ile ilgilenmeye başladı. Ama çam fıstığının getirisini elde etmeleri mümkün değil."

'GÖÇ BAŞLADI'

Fabrikada fıstık ayıklayan işçiler ise çürükleri ayrıştırdıklarını söyleyerek ürünün kalitesinin önceki yıllara göre oldukça düştüğünü belirtti. Kozak'taki Ayvatlar Mahallesi Muhtarı Yılmaz Tutar da ailece fıstık üreticisi olduklarını söyleyerek, "20 yıldır bu mahsülü işleyen en büyük fabrikada çalıştım. Fabrika yurt dışına ihraç ediyor. Biz de ailece üretim yapıyoruz. Yani çocukluğumdan beri bu işin içindeydim. 2011 yılına kadar Kozak'ta refah seviyesi iyiydi ve çok iyi paralar kazandık. Çocuklarımız iyi okullarda okudu" diye konuştu. Verimdeki düşüşün iklim koşulları ile maden çalışmalarından kaynaklandığını savunan Tutar, böcek faktörünün de verim kaybında etkili olduğunu savundu. Fıstık üretiminde en dip seviyelerde olduklarını anlatan Yılmaz Tutar, "Kozak Yaylası'ndaki verim düşüklüğü giderilsin. Yöre halkı zor durumda" dedi.

NÜFUS AZALDI

Göbeller Mahalle Muhtarı Ertan Sağlam da, köydeki nüfusun 500'den 350'ye düştüğünü söyleyerek, "Evlenen hiçbir genç Göberler'de kalmıyor. Asgari ücretle fabrikalarda çalışıyorlar. Bir dönem verim kaybına madenlerin sebep olduğu söylendi. Ama kimse teşhis koyamadı. İnsanlar yerlerini yok pahasına satıyor. Üretici azalıyor. Acil önlem alınmasını istiyoruz" dedi.