Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliğinde Değişiklik

Milli güvenliği doğrudan etkileyen stratejik önemdeki kurum ve kuruluşların üst yöneticileri ile bunların aracılığıyla yürütülen projelerde görev alan personel hakkındaki güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, ilgili kişinin yazılı onayı alınarak Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanlığı veya Emniyet Genel Müdürlüğüne (EGM) yaptırılacak.

"Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik", Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Buna göre, ilk defa veya yeniden kamu hizmeti ve görevlerine atanacaklar hakkında da güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacak.

Yönetmelikte geçen "yıkıcı ve bölücü faaliyet"in tanımında değişikliğe gidildi. Tanımdaki söz konusu faaliyetlere "terör örgütleriyle eylem birliği içinde olmak, bu örgütlere yardım etmek, kamu imkan ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanmak ya da kullandırmak, bu örgütün propagandasını yapmak" ifadeleri eklendi.

İlgili hususları düzenleyen güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yönergesi hazırlanarak soruşturma ve araştırma yapacak kurumlara ve Cumhurbaşkanlığına gönderilecek.

İlgili maddeler kapsamında sayılanlara ilişkin yönergesi bulunmayan birimlerin talepleri ile yönergelerinde belirtilen birim ve kısımlar dışında çalışanlar için yapılmış talepler, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını yapacak kurumlarca yerine getirilmeyecek.

Talepler Cumhurbaşkanlığına iletilecek

Yönetmeliğe, 9'uncu maddeden sonra gelmek üzere "Gizlilik dereceli birimlerde çalışacak personel" başlıklı 9/A maddesi ve "Diğer talepler" başlıklı 9/B maddesi eklendi.

Kamu kurum ve kuruluşlarının gizlilik dereceli birim ve kısımlarının hiyerarşik olarak bağlı bulunduğu üst kademe yöneticilerinden bakan yardımcısı, kurum ve kuruluş başkanı, genel müdür, müstakil birim amirleri ile bunların yardımcıları, vali, büyükelçi ve bu birim ve kısımların çalışanları hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına ilişkin talepler, Cumhurbaşkanlığına gönderilecek. Bunlar hakkındaki soruşturma ve araştırmalar da MİT Başkanlığı ve/veya EGM tarafından yapılacak.

Ayrıca, diğer talepler kısmında bulunan milli güvenliği doğrudan etkileyen stratejik öneme sahip kurum ve kuruluşların üst yöneticileri ile bu kurum ve kuruluşlar aracılığıyla yürütülen projelerde görev alan kritik önemdeki personel hakkında ilgili kamu kurum ve kuruluşunun talebi doğrultusunda ilgili kişinin yazılı onayı alınarak MİT Başkanlığı ve/veya EGM'ye soruşturma ve araştırma yaptırılacak.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca gizlilik dereceli birim ve kısımları ile bunları görevleri ve 9/B maddesi kapsamına giren hususları düzenleyen güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yönergesi hazırlanarak soruşturma ve araştırma yapacak kurumlara ve Cumhurbaşkanlığına gönderilecek.

9/A ve 9/B maddesi kapsamında sayılanlara ilişkin yönergesi bulunmayan birimlerin talepleri ile yönergelerinde belirtilen birim ve kısımlar dışında çalışanlar için yapılmış talepler, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını yapacak kurumlarca yerine getirilmeyecek.

Kamu kurum ve kuruluşları, yönergeyi bu yönetmelikte yapılan değişikliklere uygun şekilde hazırlayarak bir ay içinde Cumhurbaşkanlığına gönderecek.

MİT'in yapacağı soruşturma ve araştırmalar

MİT Başkanlığı tarafından güvenlik soruşturması, 10 Temmuz 2018'de Resmi Gazete'de yayımlanan "Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usullerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi"nin ekinde belirtilen kadro, pozisyon ve görevlere atanacaklar ile kamu kurum ve kuruluşlarınca yurt dışı teşkilatında görevlendirilecek diğer personel için Cumhurbaşkanlığınca gönderilecek taleplerde yer alanlar, MİT Başkanlığında çalışan veya çalışacak personel hakkında yapılacak.

MİT'in arşiv araştırması ise aynı kararnamede belirtilen kadro, pozisyon ve görevlere atanacaklarla yurt dışı teşkilatlarında çalıştırılacak yabancı uyruklu şahıslar için Cumhurbaşkanlığınca gönderilen taleplerde yer alanlar hakkında yapılacak. Bunların dışında kalanlar hakkında EGM ve mahalli mülki idare amirliklerince ilgili kurumun talebi doğrultusunda yapılabilecek.

Cumhurbaşkanlığınca "Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usullerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi"nin ekinde belirtilen kadro, pozisyon ve görevlere atanacaklarla kamu kurum ve kuruluşlarınca yurt dışı teşkilatında görevlendirilecek diğer personel hakkında EGM ve mülki idare amirliklerine güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yaptırılabilecek.

MİT Başkanlığı ve EGM'nin birbirlerinin personeli hakkında yapacakları güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının esas ve usulleri ile bu yönetmeliğin uygulanmasında kullanılacak bilgi ve belgelerin karşılıklı değişimi, Cumhurbaşkanı'nın onayıyla yürürlüğe konulacak esaslarla düzenlenecek.

TSK personelinin soruşturma ve araştırılması

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) personeli hakkındaki güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına ilişkin talepler, Milli Savunma Bakanlığınca Cumhurbaşkanlığına iletilecek. Bunlar hakkındaki soruşturma ve araştırma, MİT Başkanlığı ve/veya EGM'ye yaptırılacak.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında araştırılacak hususlardan kişinin "sır saklama yeteneğinin olup olmadığı" çıkartıldı.

Kişinin kayıtlı ikamet adresi ile fiilen ikamet ettiği adres esas alınarak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacak.

Soruşturma ve araştırmada kişinin, terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakının bulunup bulunmadığı ve 5816 sayılı "Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun"a ve Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı davranıp davranmadığına dikkat edilecek.

İzlenecek yöntemde değişiklik

Soruşturma ve araştırma yapılırken izlenecek yöntemde de değişiklik yapıldı.

Buna göre, "Gizlilik dereceli birimlerde çalışacak personel" ve "Diğer talepler" kısımlarında bahsedilen talepler doğrudan Cumhurbaşkanlığına iletilecek.

Bu taleplerin dışındaki talepler için yapılması öngörülen soruşturma ve araştırmalar, EGM ve/veya mahalli mülki idare amirliklerince ilgili bakanlık veya kamu kurum ve kuruluşlarının talebi üzerine gerçekleştirilecek. İllerden gelen talepler, valilikler aracılığıyla yapılacak.

Talepler en geç 60 iş günü içinde sonuçlandırılacak

Arşiv araştırması, ilgili makama talebin ulaşmasından itibaren en geç 30 iş günü içinde, güvenlik soruşturması ise en geç 60 iş günü içinde sonuçlandırılacak.

Soruşturma veya araştırma sonuçları, asgari "gizli" gizlilik derecesinde aidiyet konusuna göre fiziki ve/veya elektronik ortamda muhafaza edilecek.

Mahalli mülki idare amirliklerince yapılmış soruşturma ve araştırmada durumu saptananların evrakının bir örneği dosya açılmak üzere EGM'ye gönderilecek.

Soruşturma ve araştırma taleplerine ilgili kişinin adı, soyadı ve kimlik numarası bilgilerini içeren liste dijital ortama kaydedilecek ancak MİT Başkanlığına iletilmek üzere gönderilen güvenlik soruşturması talep yazılarına söz konusu liste yerine bu yönetmeliğin ekinde bulunan form dijital ortama kaydedilerek eklenecek.

Değerlendirme Komisyonu kurulacak

Yaptırılan soruşturma ve araştırma sonucunda elde edilen verilerin değerlendirilmesi amacıyla bakanlıklarda görevlendirilecek bakan yardımcısının ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarında en üst amirin, üniversitelerde rektörün, illerde valilerin başkanlığında personel birim amiri, hukuk müşaviri ve varsa güvenlik işlerinden sorumlu birim amirinden oluşan komisyon kurulacak.

Cumhurbaşkanlığında kurulacak komisyon, İdari İşler Başkanı'nın görevlendireceği bir üst kademe yöneticisinin başkanlığında belirlenecek genel müdürlerin katılımıyla oluşturulacak. Türk Silahlı Kuvvetlerinde ise bu komisyonun oluşturulması kendi yönergeleriyle belirlenecek. Komisyonun çalışma tutanakları ve kararları gizli tutulacak.

Yönetmelik hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütecek.