Hayatını İkiztepe'yi Keşfetmeye Adadı

FATİH MEHMET KÜRKÇÜ - Bafra ilçesindeki İkiztepe Höyüğü'nde yürütülen çalışmalara ilk kez 1974 yılında katılan Prof. Dr. Önder Bilgi, 2012 yılında İstanbul Üniversitesinden emekli olmasına rağmen halen bölgedeki çalışmalara katkı sağlamaya devam ediyor.

İkiztepe Höyüğü'nde 1974'te başlatılan arkeolojik kazılar, 2012'de tamamlandı. Kazılara 1974'te asistan olarak başlayan Bilgi (77), 1981 yılında kazı başkanlığına getirildi. Kazıların 2012'de tamamlanmasıyla Bilgi, İstanbul Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümünde sürdürdüğü görevinden emekli oldu.

Bilgi, emekli olmasına rağmen İkiztepe'den kopamadı. Her yaz bölgeye gelen Bilgi, alanın turizme kazandırılması amacıyla yürütülen çevre düzenleme ve diğer çalışmalara destek vermeye çalışıyor.

İkiztepe kazılarına yönelik iki kitabı yayınlanan Bilgi, yenisini de yakında piyasaya sürmeye hazırlanıyor.

"İkiztepe benim için çok önemli bir yer"

Bilgi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, meslek hayatını geçirdiği İkiztepe kazılarında elde ettikleri bilgi ve bulguların, emeğinin boşa gitmediğini gösterdiğini söyledi.

Kazı çalışmaları sona eren İkiztepe'de koruma, restorasyon, çevre düzenlemesi ve anıt mezar çalışmaları yürütüldüğünü bildiren Bilgi, bunlar tamamlandığında bölgenin İkiztepe ören yeri olarak turizme hizmet edeceğini kaydetti.

Yaşına ve bazı rahatsızlıklarına karşın çalışmalara katkı sağlamaya çalıştığını dile getiren Bilgi, şöyle devam etti:

"Öğrencilik dönemimde katıldığım Kayseri Kültepe kazılarından sonra 1974 yılından itibaren yaz aylarında İkiztepe kazı alanında bulundum. Her yıl temmuz, ağustos aylarında çalışmalara devam ettim. Ömrümü İkiztepe kazılarına adadım, bundan da hiç pişmanlık duymadım. Ortaya çıkardığımız veri ve bilgiler, bizim için ayrı bir gurur kaynağı oldu. İkiztepe benim için çok önemli bir yer. Emekli oldum ama halen görevim bitmedi. Yaptığımız çalışmaların tanıtımı gerekiyor. Sadece alıp müzeye koymak değil, tanıtımını yapıp yayınlarını hazırlamak, onu dünya tarihinde yerine oturtmak lazım. Özellikle teknoloji açısından. Avrupa'nın teknolojisi Rönesans döneminin arkasından başlamıştır. Yani 17. yüzyıl. Buranın teknolojisi konusunda ise 5 bin yıldan bahsediyorum."

İnsanlığa ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne bir şeyler kazandırmanın mutluluğunu yaşadığını vurgulayan Bilgi, kazılarda Anadolu topraklarının öncü insanlarla dolu olduğunu, her şeyin burada keşfedildiğini, zamanla Avrupa'ya yayıldığını ortaya koyduklarını aktardı.

"İkiztepe bir sanayi yerleşmesi"

Kazıda elde ettikleri bilgileri de değerlendiren Bilgi, şöyle dedi:

"İkiztepe çok önemli bir merkez. Burası dönemine göre bir sanayi yerleşmesi. Yani bir tarım toplumu olmadığı ortaya çıktı. Avcılık ve hayvancılık çok gelişmiş. Bir tarım toplumu gibi tarımla uğraşmamışlar. Vakitlerinin çoğunu başka yönlere vermişler. Madencilik ve tekstil üzerine kendilerini geliştirdiklerini buluntulardan anlıyoruz. İkiztepelilerin mezarlık alanını keşfettik. O bize çok yardımcı oldu çünkü sahip oldukları eserlerle beraber gömülmüşler. Bu eserlerin yüzde 99'u metal. Takılar, silahlar, aletler, semboller gibi. Bu, bize bölgenin bir sanayi toplumu olduğunu gösterdi. İnsanların kütük evlerde yaşadıklarını gördük. Yerleşmenin ortak çok büyük atölye tipi iş yeri var. Zengin olmalarına rağmen metal kap kullanmıyorlar. Kullandıkları maden bakır. İkiztepe'nin bir özelliği var. Daha kullanışlı bir hale getirmek için arseniği bakır ile birleştiriyorlar. Buna 'arsenikli bakır' diyoruz."

Bölgede 40 yıla yakın süren çalışmalarda 12 bine yakın müzelik ve etütlük eser gün yüzüne çıkardıklarının altını çizen Bilgi, bunların önemlilerinin Samsun Arkeoloji Müzesi ile yeni kurulan Bafra Arkeoloji Müzesinde sergilendiğini bildirdi.

İkiztepe kazıları

İkiztepe'deki kazılarda, Kalkolitik Döneme (Milattan önce 5000-4000) ait yerleşmelerin izine rastlandı.

Bölgede milattan önce 4300'den 1700'e kadar sürekli yerleşim yapıldığı anlaşıldı. Kazılarda Eski Tunç Çağı (Milattan önce 3000-2000) ve Erken Hitit (Milattan önce 1900-1800) dönemine ait çok sayıda eser ve kalıntı bulundu. Bunlar arasında en fazla "ameliyatlı kafatası" ilgi çekti.