İran'daki Genel Seçimler

Uzmanlar Meclisi adaylığı, Anayasayı Koruyucular Konseyi (AKK) tarafından reddedilen İran Meclisi Tahran Bağımsız Milletvekili adayı Seyyid Muhammed Garazi, halkın seçimlere katılımıyla ilgili, "Halk oy veriyor ama bu, razı oldukları anlamına gelmez" dedi.

Ülkenin önde gelen siyasetçilerinden ve eski bakanlardan Garazi, seçimlerle ilgili AA muhabirine açıklamalarda bulundu.

Seçimlere bir aydan daha az süre kala AKK'nın birçok adayı elemesinin ülkedeki İslami anlayış farklılığından kaynaklandığını savunan Garazi, mecliste temsiliyet sorunu yaşanmasına rağmen halkın sandık başına gitmesini, "Halk oy veriyor ama bu, razı oldukları anlamına gelmez" sözleriyle değerlendirdi.

İslamiyet, Cumhuriyet tartışması

Garazi, İran'daki seçimlerde "Halka güven, seçme hakkı tanınması ve seçim sonucuna saygı gösterilmesi" konularına riayet edilip edilmemesine ilişkin, "İran'ı diğer ülkelerden farklı kılan, cumhuriyetin İslamiyetle birlikte anılmasıdır. Cumhuriyet, İslam inancına göre yorumlanıyor. Ne İslamiyet mutlak ne de cumhuriyet mutlak kabul ediliyor. Bu iki esastan her birini kabul edenler tarih boyunca bir birlerine muhalefet ettiler. Bazıları güce, bazıları da halka dayanıyorlardı. Bin yıl önce de bu böyleydi" diye konuştu.

Halkın sosyal ihtiyaçlarının karşılanmadığı takdirde siyasilere sırtını döndüğünü dile getiren Garazi, "Siyasi güç, 'Ülkenin yönetimi bana ait, siz benim sözüme itaat etmelisiniz' diyor. Halk ise, 'Sizi kabul ettiğimiz sürece destekleyeceğiz. Yanlış yaparsanız desteklemeyiz' diyor. Halk daha çok siyasi güce bakıyor, eğer siyasi güç sosyal hayatı idare edebiliyorsa halk onunla işbirliği yapıyor. Eğer sosyal ihtiyaçları karşılanmıyorsa sırtını dönüyor" şeklinde konuştu.

Dış müdahale endişesi

"İran devrimi başarıya ulaştığında siyasi güç, halkla birlikteydi" diyen Garazi, şu ifadeleri kullandı:

"Bu nedenle halkın yüzde 98'i referandumda evet oyu kullandı. 8 yıl süren İran- Irak savaşında da siyasi güç halkla birlikteydi. Halkın gücüyle düşmana geri adım attırıldı ve savaş bu şekilde atlatılmış oldu. Yine bu iki güç birbirleriyle mücadele halinde. Örneğin Rehber (Hamaney), 2013 yılı cumhurbaşkanlığı seçimlerinde 'Bizi kabul etmeseniz bile, eğer ülkenizi seviyorsanız gelin oyunuzu kullanın' dedi. Halk sandık başına gitti, oyunu kullandı. Niçin oy verdiler? Amerika ve diğerlerinin İran'a askeri müdahalesi ihtimali kamuoyunda öylesine yer etmişti ki eğer seçim sandıklarına gitmeseler, Amerikanın keskin kılıcı daha keskinleşecekti. Bu nedenle geldiler oy kullandılar. Şimdi de aynı şey geçerli. Halk, devlete bakış yönüyle iki tarafı da iyi görüyor. Devlet illa olmalı. Ama adil ve halk yanlısı olmalı".

Birçok adayın AKK tarafından reddedilmesinin sebebinin İslamı farklı okumaktan kaynaklandığını savunan Garazi, "Bazılarına göre cumhuriyet icma-ı halktır. Bazılarına göre yüzde 51 cumhuriyettir. Yönetime kim gelse kendi anlayışına göre hareket ediyor. Dinde anlayış farklılıkları belirleyici unsurdur" ifadelerini kullandı.

Garazi, İran'da iki görüşün bir araya getirilemediğini vurgulayarak, "İran'da iki görüş, bir araya getirilemiyor. Örneğin Hamaney, 'Siz İranlısınız ülkenin güvenliğinden istifade ediyorsunuz. Gelin oy verin. Fakat devlet yönetiminde bulunamazsınız. Çünkü siz rejimin İslami olmasını kabul etmiyorsunuz' diyor. Hamaney, doğru söylüyor. Bunlar, Rehber'in İslami anlayışını kabul etmiyor. Kendilerince bir İslami anlayışa sahipler. İran'ın genel siyasi gidişatını, günlük gelip geçici siyasi yönelişler değil inanç ve İslamı okuma yöntemleri belirliyor" görüşünü savundu.

"Siyasi yönelişlerin ömrü kısadır" diyen Garazi sözlerini şöyle sürdürdü:

"Niçin Tudeh Partisi, Münafıklar (Halkın Mücahidleri Örgütü), Rıza Şah ve Muhammed Rıza Pehlevi, süreklilik sağlayamadı. Çünkü onlar, kendilerinden çok güçlü olan toplumsal hareketin önüne geçmeye çalıştı. Şu an bu yönden durum daha iyi. Alimlerden bir kısmı iktidarla iş birliği yaparken, büyük bir kısmı da yapmıyor. Ama bir birleriyle çatışmıyorlar."

"İran, kalıcılığını ulusal çıkarlarının nerede olduğunu iyi teşhis etmesine borçlu"

"İran halkı ülkedeki politikacıların aksine Rusya'dan uzak, Amerika'ya daha yakın duruyor bunun sebebi nedir?" sorusuna, Garazi, "Bunu siyasi yönelişlerde görürsünüz. İran halkı, bir zamanlar ülkenin bir bölümünü işgal ettikleri için Rusya'ya, darbe yaptıkları için de ABD'ye iyi bakmıyor. Ama bir gerilim durumunda İran halkı çıkarlarının olduğu yerdedir. Bu 'iyi bakmama' durumu dönemseldir, sürekli değildir. İran, tarih içerisindeki kalıcılığını, ulusal çıkarlarının nerede olduğunu iyi teşhis etmesine borçludur" şeklinde cevap verdi.

"Ruhani devlet kurumlarını özelleştiremez"

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin, devlet kurumlarının özelleştirilmesiyle ilgili söylemlerine dair Garazi, "Bunu gerçekleştiremez. İktisadi devlet teşekkülleri, halka pahalıya mal olan kuruluşlardır. Gereğinden çok sayıda insan bu kurumlarda istihdam edilmiş durumda. Bunlar devlet tarafından istifade edilebilir değiller. Sonuç olarak, böyle bir karara karşı çıkılacaktır. İran'da bu konu, hem Pehlevi hem de devrimden bu yana 50 yıldan fazla süredir tartışılıyor. Devleti küçültmeyi istedik ama başarılı olamadık" ifadelerini kullandı.

Nesil çatışması

Ülke nüfusunun çoğunluğunu oluşturan gençlerin meseleye dini inanç değil sosyal çıkarlar yönünden yaklaştığını kaydeden Garazi, "Bugünün gençleri beni kabul etmiyor. Kendine has düşüncelere sahip olduklarını söylüyorlar. 'Siz bir nesildiniz, zamanınız geçti' diyorlar. Doğru bizim neslin zamanı sona eriyor. Biz onlara, 'Sizin bizi kabul etmemenizi anlıyoruz. Ama biz öyle birşeyle karşılaşmıştık ki Amerika ve Batı bize düşmanlık yapıyordu. Onlar ise 'Sizin siyasetiniz Amerika'yı kendinize düşman etmekti' diyorlar. Biz de 'ABD, bölgedeki hiç bir halkın siyasi iktidarına razı değil' diyoruz. Biz yeni nesile 'Gelin devleti siz yönetin. Ama dış düşmanları unutmayın' diyoruz" diye konuştu. İran devrimin kurucu kadrosuna yakınlığıyla bilinen Garazi (74), 1'inci dönem İran Meclisi milletvekiliği, Mehdevi Keni hükümetinde Petrol Bakanlığı, Mir Hüseyin Musevi ve Haşimi Rafsancani hükümetlerinde iletişim Bakanlığı görevi yapmıştı. Garazi, 2013 yılındaki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de aday olmuştu.