İran Meclisi'nde seçim sonrası dengelerin muhafazakarların lehine değişmesi bekleniyor

İran'da 21 Şubat'ta yapılacak 11. Dönem Meclis seçimleri için geri sayım sürerken, reformist partilerin ekseriyetinin bir liste sunmaması nedeniyle katılımın düşük olacağı ve parlamentodaki dengelerin muhafazakarlar lehine değişeceği belirtiliyor.

Ülkede 13 Şubat'ta başlayan propaganda sürecinin sona ereceği 20 Şubat'a günler kala adaylar cadde ve sokaklara astıkları afiş ve pankartlarla oy istemeye devam ediyor.

Yaklaşık 58 milyon kayıtlı seçmenin bulunduğu İran'da, 290 sandalyeli Meclis'e girebilmek için 1578 aday yarışacak. Başkent Tahran 35 milletvekili ile Meclis'e en fazla vekil gönderecek eyalet olurken, Elburz, İlam, Kum ve Kohgiluye-Buyer Ahmed ise 3'er milletvekili ile en az vekil çıkaran eyaletler.

Dengelerin muhafazakarlar lehine değişmesi bekleniyor

Muhafazakar kanat seçimlere eski Tahran Belediye Başkanı Muhammed Bakır Galibaf'ın başında olduğu "Devrim Şurası" listesiyle katılırken, reformist kanat ise bir blok liste sunmadı. Reformistlere ait 30 partiden sadece 9'u seçimlere katılıyor. Reformist kanadın lideri eski Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi de seçimlerde sadece oy kullanmakla yetinecek. Muhafazakarlar ilk mitinglerini bugün başkent Tahran'da düzenleyecek.

İran'da 2016'da yapılan bir önceki seçimde Meclis'e 120 vekil gönderen reformist seçmenin büyük bir çoğunluğunun sandık başına gitmeyeceği dolayısıyla Meclis'in yüzde 41'ini oluşturan reformistlerin üstünlüğü muhafazakarlara kaptıracağı yorumları yapılıyor.

Anketlere göre katılım yüzde 20'lerde kalacak

Reformistlerin büyük desteğiyle seçilen Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin beklentileri karşılayamaması, ekonomik gidişat, ülkedeki değişimin seçimle olacağına dair inancın azalması ve muhafazakarlara yakınlığıyla bilinen Anayasayı Koruyucular Konseyi'nin (Nigehban) reformist isimleri veto etmesi gibi nedenlerin reformlardan yana olan seçmenin sandığa gitmemesinde etkili olacağı ifade ediliyor.

Benzine yapılan yüzde 300'lük zam nedeniyle Kasım 2019'da patlak veren gösterilere karşı sert müdahale ve düşürülen Ukrayna uçağı gibi olaylara ek olarak ekonomik ve yönetimsel sorunların da halk ile yönetim arasındaki ayrılığı pekiştirdiği belirtiliyor.

İran devlet televizyonunun sosyal medya üzerinden yaptığı iki ankete göre seçimlere katılımın yüzde 20'lerde kalacağı öngörülüyor. Yurt dışındaki medya organlarının yaptığı anketlerde de benzer sonuçların çıkması dikkati çekiyor. Buna ek olarak Tahran Üniversitesi Sosyal Araştırmalar Merkezi Başkanı Ahmed Nadiri de başkent Tahran'da yaptıkları ankete göre halkın yüzde 93'ünün devlet yönetiminden memnun olmadığını ve yüzde 76'sının cuma günü gerçekleştirilecek seçimlerde sandığa gitmeyi düşünmediğini duyurdu.

Ruhani reformist adayların veto edilmesiyle ilgili daha önce Anayasayı Koruyucular Konseyi'ne yönelttiği eleştirilerin dozajını düşürse de pazar günü yaptığı son açıklamasında "44 seçim bölgesinde bir cenahın (muhafazakarların) tek başına seçimlere gireceği ve rakiplerinin olmayacağını" söylemesi Cumhurbaşkanı'nın da konudan duyduğu rahatsızlığın devam ettiğini gösteriyor.

"Halkımızdan sandığa gitmelerini rica ediyoruz"

Tahran sokaklarında halka ve adaylara mikrofon uzatan AA ekibi, seçimler, adaylar ve katılımın düşük kalacağı beklentilerini sordu.

Tahran milletvekili adayı Hadi Bigem, Meclis'teki mevcut isimlerin değişmesi ve yerlerine gençlerin gelmesi gerektiğine inandığını söyledi.

Millletvekillerinin görevinin uygulanabilir iyi yasalar çıkarmak olduğunu dile getiren Bigem, vekillerin tüm organları denetleyecek cesarete sahip olması gerektiğinin altını çizdi.

Bigem, halka sandığa gitmeleri çağrısında bulunarak, "Seçimlere katılımın az olacağını söylüyorlar fakat ben böyle düşünmüyorum. Halkımızdan sandığa gitmelerini rica ediyoruz. Oy alıp almayacağım çok da önemli değil, kampanyamı da tek başıma sürdürüyorum." dedi.

"Oy kullanmanın faydasız olduğunu düşünüyorum"

Tahranlı öğrenci Muhammed Macid, sandığa gitmeyi ve oy kullanmayı düşünmediğini belirtti.

Mecid, bu kararı alma nedenini ise şöyle açıkladı:

"Önceki seçimlerde oy kullandık yani bu yolu denedik. Mevcut şartlarda oy kullanmanın faydasız olduğunu düşünüyorum. Bu seçim ister Meclis ister başka bir şey için yapılsın. Üniversitedeki öğrenci arkadaşlarımdan ve toplumdaki genel havadan da katılımın çok düşük olacağını anlıyorum. Toplumun çoğunluğunun benim gibi düşündüğünü ve oy kullanmayacağını söyleyebilirim. Katılım oranı düşük olacak."

"Halk gidişattan memnun değil"

İranlı ev hanımı Rüya Tahiri de sandığa gitmeyeceğini söyledi.

Tahiri, "Oy kullanmayacağım. Çünkü adaylardan kimseyi tanımıyorum, bilmiyorum. Seçimlere katılım oranı çok düşük olacak çünkü işin doğrusu halk gidişattan memnun değil." görüşlerini paylaştı.

"Ekonomik kalkınmaya hizmet edecek kişileri seçmeliyiz"

Fazıl Mulmuli isimli İranlı ise cuma günü kesinlikle sandığa gideceğini ifade etti.

Adaylardan particilik yapmamalarını ve gençler için istihdam oluşturmalarını isteyen Mulmuli, "Meclis, her şeyin üstündedir. Ülkede ekonomik kalkınmaya hizmet edecek kişileri seçmeliyiz. Seçimlerde oy kullanacağım ve İran halkının da sandığa gideceğini düşünüyorum." dedi.

İran'da son olarak 26 Şubat 2016'da yapılan Meclis seçimlerinde Reformistler ve Hükümeti Destekleyenler Birliği 120, Muhafazakarlar Koalisyonu 83, bağımsızlar 82, azınlıklar ise 5 milletvekili çıkarmıştı.

Ülkede 250 civarında parti bulunmasına rağmen siyasi faaliyetlere uygulanan baskılar nedeniyle siyasetçiler, parti çatısı yerine "muhafazakar", "reformist", "ılımlı" ve "bağımsız" olarak seçimlere giriyor. Seçmen, oyunu seçim pusulasına adayların isimlerini yazarak kullanıyor. Söz konusu siyasi grupların liste sunmaları halkın seçim yapmasını kolaylaştırıyor.