Mali'deki Silahlı Örgütlerin Yeni Rekabeti

Ülkenin kuzeyindeki silahlı grupların Bamako yönetimiyle barış sürecini görüşmeyi kabul ettiği Mali'de, DAEŞ ve El Kaide'ye bağlı  gruplar eylemleriyle öne çıkmaya başladı.

Siyasi gözlemcilere göre, geçtiğimiz günlerde Mali'nin başkenti Bamako'daki Radisson Otel'e düzenlenen ve 21 kişinin ölümüne sebep olan rehine olayını, ilk önce El Kaide'ye bağlı El Murabitun'un daha sonra da Macina Kurtuluş Cephesi'nin üstlenmesi, merkezi yönetimi tehdit eden silahlı gruplar arasındaki yeni rekabeti ortaya koyuyor.

Mali'nin kuzeyinde 2012'den bu yana varlıklarını sürdüren silahlı gruplar, son dönemde ülkenin orta ve güney kesimine de inmeye başladı.

Öte yandan Mali'de, aylar süren uzlaşma görüşmelerinden sonra Mali merkez iktidarı ile Azavad Hareketleri Koordinasyonu (CMA) adı altında toplanan ülkenin kuzeyindeki silahlı gruplar arasında 20 Haziran'da imzalanan ve ülkeye ümit veren Cezayir Barış Anlaşması'nın Mali tarihinde yeni bir sayfa açacağı sanılırken, Macina Kurtuluş Cephesi ve Mağrib (Kuzeybatı Afrika) El Kaidesi (Murabitun) bağlantılı Ensaruddin grubu eylemleriyle ülkedeki görünürlüğünü arttırdı.

-"Bölünmüş" Murabitun grubu

Daha çok Mali'nin kuzeyinde adam kaçırma ve saldırılar gerçekleştiren Murabitun Hareketi, 2013 yılında  Kanla İmza Atanlar Tugayı ile Tevhid ve Cihad hareketi (MUJAO) birleşimi sonucu kurulduktan sonra terör örgütü El-Kaide'ye bağlılığını ilan etmişti. Murabitun geçen Mayıs ayında ise DAEŞ ve El Kaide destekçileri olarak bölünmüştü.

Bu grubun üyelerinin bir kısmı kendisini "Mağrib El-Kaidesi" adı altında tanıtıyor ve Cezayirli Muhtar bi'l-Muhtar el-Mekni tarafından yönetiliyor.

-el-Mekni kimdir?

Muhtar bi'l-Muhtar el-Mekni'nin gerçek adının Halid Ebu Abbas olduğu belirtiliyor. 1972 yılında Cezayir'in güneyinde sahra şehirlerinden birinde doğdu. 1991 yılında Afganistan savaşına katıldı. Daha sonra Cezayir'e dönerek el-Cemaa el-İslamiyye el-Muselleha (Silahlı İslami Cemaat) Örgütü'ne katıldı. Mağrib el-Kaidesi komutanı olarak da anılan Muhtar, Afrika Sahra Bölgesi'ndeki kaçakçılık çetelerinin en güçlü liderlerinden biri olarak tanınıyor. Muhtar aynı zamanda Cezayir'deki "Kanla İmza Atanlar Tugayı"'nın da lideri konumunda bulunuyor.

Cezayir'deki "el-Cemaa el-İslamiyye el-Musellaha" adlı örgütten doğan Davet ve Savaş Selefi Cemaati'nden "El-Kaide fi Biladi'l-Mağrib El-İslami" (Mağrib El-Kaidesi, AQIM) adlı örgüt neşet etti.

Davet ve Savaş Selefi Cemaati 2006 yılında, Mağrib El-Kaidesi ismini almadan bir yıl önce El-Kaide'ye katıldığını açıklamıştı. Örgüt, Arap dünyasında "Mağrib" olarak adlandırılan Kuzeybatı Afrika'da Batı karşıtı Selefi çizgide bir devlet kurmayı hedefliyor.

el-Mekni, Fransa'nın, Afrika Sahra Bölgesi'ndeki bir numaralı düşmanı olarak tanınıyor. Ayrıca Libya'daki DAEŞ bağlantıları da Mekni'yi yakalamaya çalışıyor. DAEŞ, Mekni"yi ihbar edenlere yüksek bir bedel ödemeyi vaat ediyor. Bazı medya kaynaklarına göre Mali'yi terk eden Muhtar, Libya'da saklanıyor.

Son dönemde eylemlerini arttıran Muhtar bi'l-Muhtar el-Mekni liderliğindeki Mağrib El Kaidesi hem Timbuktu'nun kuzeybatısında bulunan Nijer-Cezayir sınırına yakın Kidal bölgesinde hem Mali'nin Cezayir, Moritanya ve Batı Sahra ile olan sınırlarında etkinliğini arttırıyor.

DAEŞ'e bağlılığını açıklayan Murabitun'un diğer kısmı ise Ebul Velid es-Sahravi tarafından yönetiliyor.

Macina Kurtuluş Cephesi, Orta Mali'nin tehdidi

Macina Kurtuluş Cephesi, 2015'te ortaya çıktı. Örgüt, Mağrib El Kaidesi'nin kolu olan Ensaruddin hareketine bağlı.

Halifelik mücadelesi ve ateşli vaazlarıyla meşhur Amadu Kufa tarafından yönetilen Macina Kurtuluş Cephesi, daha çok Mali'nin orta kesiminde faaliyet gösteriyor.

Halid bin Velid Tugayları

Halid bin Velid Tugayları grubu ülkenin güneyindeki Fildişi Sahili sınırına yakın bölgede  2015'te ortaya çıktı. Grubun liderliğini yapan Süleyman Keita'nın tıpkı Amadu Kufa gibi Ensaruddin liderinin yanında savaştığı biliniyor. Güneye dönen Keita, daha sonra kendi adamlarını toplayarak yönetmeye başladı.

Ağustos ayında, Fildişi Sahili'nde yakalanan ve Mali'ye iade edilen 7 militan söz konusu örgüte bağlı olduklarını, ülkenin güneyinde ve iç bölgelerinde düzenlenen saldırılara katıldıklarını itiraf etti.

Ensaruddin hareketi ve kolları

Ensaruddin grubu ise Mağrib El Kaidesi'nin en önemli yandaşı olarak biliniyor. Çoğunlukla Tuareg kabilesi mensuplarından oluşan bu grup, Ocak 2012'de ortaya çıktı. Grubun lideri, İyad el-Gali, bir ses kaydında Haziran'da imzalanan barış anlaşmasını reddederek, Fransa'ya karşı mücadeleye devam edilmesi çağrısında bulundu. İyad el-Gali, Mağrib El Kaidesi'nin en önemli yandaşı olarak biliniyor.

Fransa'nın askeri müdahalesi ve Bamako'da rehine krizi

Fransa, 11 Ocak 2013'te Mali'nin kuzeyini kontrol altında tutan silahlı grupların güneye doğru ilerlemesi üzerine, Ocak 2013 itibarıyla Mali'nin kuzeyinde 'Yaban Kedisi Operasyonu'nu başlatmış, operasyona Çad ve Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu'ndan (ECOWAS) da askeri destek sağlanmıştı. 28 Ocak'ta ise Timbuktu'da önemli İslami eser ve el yazmalarının da bulunduğu özel bir kütüphane yakılmıştı.

Fransa'nın Mali'ye askeri müdahalesine tepkinin sonucu olarak silahlı gruplar toplumsal tabanlarını genişletmişlerdi.

Mali'de silahlı bir grup, 20 Kasım'da Bamako'daki Radisson Otel'e baskın düzenlemiş, 170 kişiyi rehin almıştı. Rehinelerden 130'u Fransız ve ABD destekli Mali emniyet birimlerince düzenlenen operasyonla, onlarcası da kendi çabalarıyla kurtulurken, bazıları da teröristlerce serbest bırakılmıştı. Saldırıyı, El Kaide bağlantılı El Murabitun örgütü ile Macina Kurtuluş Cephesi üstlenmişti.

Resmi yetkililer, rehine krizinde 14'ü yabancı uyruklu 22 kişinin öldüğünü duyurmuştu.

Mali'nin güneyinde Fildişi Sahili'ne yakın Misseni bölgesinde 10 Haziran'da silahlı gruplar bir askeri kampa saldırı düzenlemiş,  bir jandarma yaşamını yitirmişti. Uzmanlara göre, ülkede yaşanan tüm bu gelişmelere bakıldığında Mali'de barış ortamının sağlanması yakın zamanda mümkün görünmüyor.