Milli Tank Motoruna Eskişehir Göz Koydu

EMRAH YAŞAR - Milli imkanlarla yapılan Altay Ana Muharebe Tankı'nın yerli motorunun üretimine, Türkiye'nin ilk yerli otomobili "Devrim"de imzası bulunan Eskişehir gözünü dikti.

Seyir füzesinden jete, helikopterden İnsansız Hava Araçları'na (HA) kadar geniş yelpazede yerli motor üretimi için çalışan Türkiye, milli tank Altay'a yönelik de çaba içinde.

Eskişehir'de bir asırdan fazla süredir faaliyet gösteren ve ilk milli otomobil "Devrim"i üreten Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi AŞ (TÜLOMSAŞ) ile yine kentte kurulu uçak motor parça ve modül üretim, bakım ile montaj ve test teknolojisinde lider kuruluş TUSAŞ Motor Sanayi AŞ'nin (TEI), milli tank Altay'ın yerli motorunu üretme kabiliyetine sahip olduğu bildirildi.

Eskişehir Sanayi Odası (ESO) Başkanı Savaş Özaydemir, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 1972-1973 yıllarında Genelkurmay Başkanlığı Lojistik Dairesinde Harp Sanayi Şube Müdürlüğünde görev yaptığını ve bu dönemde tank motorlarıyla yakından ilgilendiğini söyledi.

O dönemde Türk Silahlı Kuvvetlerinin envanterinde M60 tanklarının bulunduğunu ve motorlarının çok benzin yaktığını, menzillerinin de 50 kilometre olduğunu anlatan Özaydemir, "Bir depo benzin dolduruyorsunuz tank 50 kilometre gidiyor. Bunları dizel yapalım, kabiliyet imkanlarını arttıralım hiç olmazsa 300-400 kilometre gitsinler diye bir çalışmayı o yıllarda yaptık. O zaman bin beygirlik motorlar düşünüyorduk, bunlar da çoğunlukla Alman malı motorlar oluyordu. Asker dönüp Eskişehir'e geldiğim 1990'lı yıllarda TÜLOMSAŞ'ta bu konuyu tekrar canlandırdık, o zaman da yine böyle tank imalatı meselesi vardı. Şimdi geldik 2017 yılına. Bu tankların yapıları, boyutları, ağırlıkları değişti. Güçleri ise bin beygirden bin 500 beygire çıktı. Çünkü sürat lazım. Böyle bir motorun yerli ve milli bir tankta kullanılması en doğru karar olacaktır. Bu tür araçlarda ithal bir motorun kullanılması sakıncalı olur. Motorun da yerli yapılması gerek." ifadelerini kullandı.

"Bu motor Eskişehir'den çıkar"

Özaydemir, Eskişehir'de yerli tank motorunun imal edilmesinin, verilecek en isabetli kararlardan biri olacağını belirterek, "Eskişehir'in İnönü ilçesinde kurulu Ford Otosan firmasında kamyon motorları yapılmakta. Bunlar 400-500 beygirlere kadar çıkabiliyorlar. Ancak bin beygir gücünde motor üreten TÜLOMSAŞ var. Diğer taraftan elektrikli motorlar da yapıyor. Bunun yanında jet motorlarını yapan TEI var. TEI'nin imkanları ve kafa yapısı dizayna çok yatkındır. Tasarım bakımından kalemi kuvvetlidir. TÜLOMSAŞ'ta da birikim var. İki şirket bir araya gelirse milli tank motorumuz Eskişehir'de rahatlıkla üretilebilir. Devrim otomobilini 145 günde yapan bir milli hissiyat bu motorun da kısa sürede yapılmasına destek olacaktır." diye konuştu.

Bu projede önemli teknik imkanlara ihtiyaç olduğuna işaret eden Özaydemir, şöyle devam etti:

"Her ne kadar tasarım önemliyse de Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi'nde bir firmamız BMC'nin motorlarını yapıyor. Dökümünü, işlemesini yapıp komple motorunu gönderiyor. Bunlar bizim milli araçlarımızda kullanılan motorlar. Bugün motor konusunda hem tecrübe hem de birikim derseniz Eskişehir bu konuda biçilmiş kaftandır. Döküm, üretim kapasitesi ve tasarım birikimi olarak. Odamıza kayıtlı çok sayıda yan sanayi de bulunmakta. Buradan Almanya'ya parça gönderiyorlar. Bunun yanı sıra komşumuz Bursa'dan da yararlanabiliriz. Bu motor Eskişehir'den çıkar."

"Pistonlu motorlar teknolojisi ile tasarım konusunda Türkiye'nin lideriyiz"

TUSAŞ Motor Sanayi AŞ (TEI) Genel Müdürü Mahmut Akşit de pistonlu motorlar teknolojisi ile tasarım konusunda ülkede lider durumda olduklarını belirterek, ocak ayında şirketin özgün tasarımlarından ilk yerli İHA dizel motorunu çalıştırdıklarını kaydetti.

Bu motorun tamamıyla TEI mühendislerinin tasarımı, analizi ve geliştirmesiyle ortaya çıktığını anlatan Akşit, şöyle devam etti:

"Bütün mühendislik faaliyetlerini yaparak, geliştirdiğimiz, yan sanayimizle imal ettiğimiz bu motor tamamen özgün 170 beygir dizel motordur. Bütün tasarım ve geliştirme faaliyetleri bizim tarafımızdan yapıldı. Ağır dizeller konusunda da Türkiye'deki tek yetkin komple imalat ve test altyapısı olan yer TÜLOMSAŞ'tır. Söz konusu kuruluş 2400-2500 beygirlik motorları şu anda üretiyor. Bu altyapı Türkiye'de benim bildiğim kadarıyla başka bir yerde yok. Ağır dizel konusunda TÜLOMSAŞ'ın altyapısı tamam. Bütün aranan ihtiyaçlara sahip tek kurum. Özellikle milli tank motorumuzun geliştirilmesi konusunda da TÜLOMSAŞ'ın bu işin ana üreticisi olması, bizim de Türkiye'ye kazandırdığımız tamamen özgün dizel motor geliştirme yetkinliğimiz var. TÜLOMSAŞ ile ekip haline gelerek, onlara destek vererek... Bu milli tankımızı en kısa sürede Türkiye'ye kazandırmak için en uygun yer Eskişehir.

TÜLOMSAŞ'ın imalattaki, TEI'nin de tasarımdaki bilgi, beceri ve gücünü bir araya getirerek, bu milli tank motorunu en hızlı ve en uygun şekilde yapacak olan yerin Eskişehir olacağını düşünüyorum. TÜLOMSAŞ ile birlikte yerli tank motoru üretimine talibiz."

"Bir arada konsorsiyum halinde bu işi çok kısa sürede başarırız"

Akşit, TEI'nin mühendislik kadrosunda yaklaşık 300'e yakın Ar-Ge tasarım, 150'ye yakın da imalat mühendisi bulunduğuna da değinerek, "Bunların hepsini bu tip projelerde seferber ediyoruz. Türkiye'de bu ölçekte bir mühendislik gücünü bir tank motoru için seferber edecek başka bir kuruluş olduğunu düşünmüyorum. Şirketimizin odağında havacılık motorları olduğu için ana yüklenici olalım diye bir talebimiz yok. Burada en uygunu olan TÜLOMSAŞ'ın bu konudaki imalat yeteneği, yıllardır ispatlanmış bir tecrübesi var. TÜLOMSAŞ ana yüklenici olabilir. İmalat merkezi olur, bütün motorlar orada üretilir, test edilir biz de her türlü güçlü mühendislik ekibimizle tasarım ve geliştirme desteğini TÜLOMSAŞ'a sunarız. Bir arada konsorsiyum halinde bu işi çok kısa sürede başarırız diye düşünüyorum." değerlendirmesinde bulundu.

"TEI, dünyadaki ilk firma olacak"

Havacılık motorlarında Türkiye'nin lider firması TEI'nin yoluna emin adımlarla devam ettiğini aktaran Akşit, "TEI, Havacılık, Uzay ve Savunma Sanayi organizasyonları için Kalite Sistem Gereklilikleri standardı AS9100 ve Havacılık Bakım Organizasyonları için Kalite Sistem Gereklilikleri standardı AS9110'un, 2016 yılında yayınlanan en son versiyonları AS9100D ve AS9110C versiyonlarına göre, aynı anda her iki standart için sertifikalandırılan dünyadaki ilk firma olacak." dedi.