Ülke ekonomisine katkı sağlayan Faslı gurbetçiler "seçim hakkından mahrum"

HALİD MECDUB - Dünyanın çeşitli bölgelerine dağılmış olarak yaşamlarını sürdüren Faslı gurbetçiler, ekonomik anlamda ülkelerine büyük katkı sağlıyor ancak seçme hakkına sahip değiller.

Faslı gurbetçilerin yüzde 85'i farklı Avrupa ülkelerinde ikamet ediyor. Fas nüfusunun yüzde 12'sine tekabül eden yaklaşık 5 milyon gurbetçinin yarısına yakını, yaz tatilinde vatanlarına dönerek ekonomiye ciddi katkı sağlıyor.

Bu gurbetçilerin yaşadıkları ülkelerdeki eğitim hayatları ve din alanındaki ihtiyaçları Faslı yetkililerce karşılanıyor ancak yönetim, seçimlere katılmalarını engelleyen bir yasa bulunmamasına rağmen gurbetçilere seçimlerde oy kullanma hakkı tanımıyor.

Yetkililer gurbetçilerin seçimden mahrum bırakılması durumunu "finansal ve lojistik nedenlere" dayandırsa da eleştirmenler bunun "siyasi bir karar" olduğunu savunuyor.

Eski Fas İçişleri Bakanı Muhammed Hassad, 13 Temmuz 2016 tarihli parlamento oturumunda, ülke dışındaki Faslıların oy kullanmaları halinde oy merkezlerinin nereye kurulacağı gibi sorunların ortaya çıktığını söylemişti. Faslı yetkililer de gurbetçi sayısının fazla olmasından ve geniş çevrelere yayılmış olmalarından dolayı finansal ve lojistik nedenlerle seçimlere katılmamalarının öngörüldüğünü ifade ediyor.

Ülkedeki bazı siyasi parti ve sivil toplum kuruluşları yetkililere rağmen gurbetçi Faslıların seçimlere katılma hakkına sahip olduğunu ve seçimlere katılmaları gerektiği yönünde çağrıda bulunuyor. Yasağı eleştiren eski Fas Başbakanı Abdulilah Benkiran da Faslıların yurt dışında seçimlere katılmamalarının "siyasi bir karar" olduğunu savunuyor.

Fas Başbakanı Sadeddin el-Osmani haziran ayında yapılan bir parlamento oturumunda hükümetin, yurt dışında yaşayan Faslıların siyasi katılımı ile ilgili çalışmalar yürüttüğünü dile getirmişti.

1960'taki belediye seçimlerinden bu yana oy kullanamıyorlar

Faslı gurbetçilerin, 1960'taki ilk belediye seçimlerinden bu yana seçimlere katılmalarına izin verilmiyor.

Gurbetçilerin oy kullanmasına ilişkin 1984'te bir hak tanınmış ancak yetkililer bu hakkı herhangi bir dayanağı olmaksızın geri almıştı. Ayrıca Fas yasalarında, gurbetçi vatandaşların oy kullanma haklarını engelleyecek hiçbir madde bulunmuyor.

Eğitim ve dini destek

Rabat yönetimi, gurbetçilere yaşadıkları ülkelerde eğitim ve dini destek veriyor. Bu kapsamda; Fransa, İspanya ve Belçika gibi ülkelerle yapılan ortaklık anlaşmalarıyla yurt dışındaki gurbetçi çocuklara eğitim vermek üzere ülkeden öğretmenler gönderilmesine yönelik birçok girişim başlatıldı.

Bu girişim çerçevesinde, 524 öğretmen, 5 müfettiş ve bir eğitim koordinatörü Faslı gurbetçilerin eğitimine destek sağlıyor.

Fas hükümetine göre her yıl, yurt dışında yaşayan yaklaşık 75 bin Faslı öğrenci bu eğitimden yararlanıyor.

Diğer yandan, Fas toplumunu birleştirmek ve aşırılıktan korumak amacıyla Fas Diyanet İşleri ve Vakıflar Bakanlığı, ramazan ayında Avrupa'ya 422 dini rehber gönderdi. Rehberler, Faslı gurbetçilere Fransa, Belçika, İtalya, İspanya, Hollanda, Almanya, Danimarka, İsveç, Kanada ve Gabon'da hizmet verdi.