Grafikli- İran'da Devrim Muhafızları'nın Ekonomideki Yeri

MUSTAFA MELİH AHISHALI - İran'da askeri varlığının yanı sıra siyasi alanda da önemli yeri bulunan Devrim Muhafızları'nın ülkedeki ekonomik faaliyetleri tartışılıyor.

İran'da ekonomik krizden çıkış yolu arayan Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin ekonomik faaliyetleri bırakmaları yönünde çağrı yaptığı Devrim Muhafızları'nın, Ruhani hükümetinden 7 milyar dolar civarında alacaklarının olduğunu açıklaması dikkati çekti.

Aralık ayında ekonomik sorunları protesto gösterilerinin birçok kentte rejim aleyhtarlığına dönüşmesi, ekonomik kriz içerisinde bulunan ülkede yöneticilerin birbirlerini suçlamasına neden oldu.

Başkent Tahran'da evvelsi günkü basın toplantısının ardından dün de Şehir Restorasyonu Ulusal Programı açılış töreninde Ruhani, askerlerin ticari işletmeleri bırakmaları gerektiği çağrısını yineledi.

İran Savunma Bakanı Emir Hatemi, iki hafta önce, askerlerin ticari faaliyetlerden çekilmesi açıklamasında bulunmuş, bu talimatın ülke lideri Ali Hamaney'e ait olduğunu bildirmişti.

Hükümet kanadından yapılan açıklamalar bu yöndeyken, Hamaney'e bağlı Devrim Muhafızları geri adım atmayacaklarının sinyallerini verdi.

-Hükümetin Devrim Muhafızları'na borcu

Kerman kentinde düzenlenen toplantıda konuşan Devrim Muhafızları komutanları, ülkedeki ekonomik kriz için çözüm yolları sunmaya devam etti.

Sözü edilen toplantıda İran Devrim Muhafızları Komutanı Muhammed Ali Caferi, ülke ekonomisi ve halkın geçimiyle ilgili büyük işler yapılması gerektiğini söylerken, Hatemulenbiya Yapı Karargahı Komutanı Abdullah Abdullahi, Ruhani hükümetinden 33 trilyon tümen (yaklaşık 6 milyar 875 milyon dolar) alacaklarının olduğunu söyledi.

"Hatemulenbiya Yapı Karargahı"

İran Anayasası'na göre "iç düzeni sağlama, devrimin korunması ve sapkın hareketlerin önlenmesi" gibi görevleri olan Devrim Muhafızları'na bağlı Besiç (milis teşkilatı), devrim lideri Ayetullah Humeyni'nin emriyle Kasım 1979'da, İran Devrim Muhafızları Ordusu ise yine Humeyni'nin talimatıyla 5 Mayıs 1979 tarihinde kurulmuştu.

Sekiz yıl süren İran- Irak savaşında tahrip olan yerleşim birimlerinin alt yapısını onarmada belli bir yol kat eden Devrim Muhafızları çatısı altında bu kez ülkenin yapılanmasında önemli ihale ve projeleri yürüten "Hatemulenbiya Yapı Karargahı" tesis edildi.

Humeyni'nin ölümünden birkaç ay sonra 14 Aralık 1989'da ülkenin önde gelen siyasetçilerinden Haşimi Rafsancani'nin talebi üzerine dini lider Ali Hamaney'in talimatıyla kurulan Karargah, Devrim Muhafızları'na önemli yatırım ve imar işlerinde proje sunma ve ihalelere girme yolunu açtı. Karargah, bu çalışmalarını İran Anayasası'nın 148'inci maddesindeki, "Silahlı güçler, barış zamanında imar ve yatırım işlerinde kullanılabilir." maddesine dayandırıyor.

Fars Haber Ajansı Hatemulenbiya Yapı Karargahı Komutanı Abdullahi'nin 2010 yılındaki şu sözlerine yer verdi:

"Karargah, yaklaşık 5 bin yüklenici firmayla iş birliği yapıyor. Bünyesinde 2 bin 500 kişi resmi olarak istihdam ediliyor. Total, Shell ve Hyundai gibi şirketler 2000'li yıllarda Basra Körfezindeki Güney Pars petrol sahasından ayrıldıktan sonra bu yerler, Hatemulenbiya Yapı Karargahı'na devredildi."

İran Meclisi Başkanı Ali Laricani, geçen yıl yaptığı açıklamada, Devrim Muhafızları'na bağlı Karargah bünyesinde çalışan sayısının yaklaşık 160 bin kişi olduğunu söyledi.

Ülke iç ve dış siyasetinde etkin rol oynayan İran Devrim Muhafızları'nın inşaat, ağır sanayi, petrokimya, otomotiv, bankacılık, sigorta, ticaret, medya, gıda ve telekomünikasyon gibi sektörlerde faaliyet gösterdiği belirtiliyor.

Binin üzerinde projeyi gerçekleştirdiği belirtilen Karargah'ın ülkede rekabet ortamını bozmaması gerekçesiyle 100 milyar tümenin (yaklaşık 20 milyon dolar) altındaki devlet ihalelerine girmesinin kanunen yasak olduğu kaydediliyor.

Cumhurbaşkanı Ruhani, uluslararası ilişkilerin geliştirilmesi ve ülkeye yılda 50 milyar dolar yabancı sermayenin girmesini hedeflerken, bütçesi ve ekonomik faaliyetleri denetlenemeyen Devrim Muhafızları dış sermayenin ülkeye girmesine soğuk bakıyor.

İran'dan yayın yapan Dünyayi İktisat Haber sitesinin Aralık ayında "Hatemulenbiya Yapı Karargahı ne yapıyor?" başlığıyla yayınladığı yazısında, Karargahın müteahhitlik alanında yaptığı faaliyetlerin bazıları şöyle sıralanıyor:

Güney Pars petrol havzasında bulunan 13,15, 16, 22, 23, 24 ünitelerinin işletime açılması, 4 bin kilometrelik petrol boru hattı, 64 baraj, 15 eyalette 6 bin 300 kilometrelik su hattı, 400 kilometrelik su taşıma tüneli, 2 bin 600 kilometre otoyol, 4 bin kilometrelik tren yolu, 150 kilometrelik otoyol ve tren yolu tüneli, 280 kilometre metro hattı ve 23 bin kilometre fiber optik tesisatı ve kurulumu.