Oyuncuların Sorunları Masaya Yatırıldı

Sanal ortamda ismiyle açılan sahte sosyal medya hesaplarına karşı mücadele başlatan oyuncu Meltem Cumbul, "Gerçek Meltem Cumbul ile sanal Meltem Cumbul'u yeniden barıştıracak bir arınma sürecini yaşıyorum" dedi.

Oyuncular Sendikası'nın, Deriş Avukatlık Bürosu ile birlikte Harrington Park Otel'de düzenlediği "Oyuncu hakları: İmaj hakları, telif hakları ve sözleşmeler" konulu bilgilendirme toplantısına sanatçılar yoğun ilgi gösterdi. Toplantıyı Eşref Kolçak, Bulut Aras, Sümer Tilmaç, Işık Yenersu, Ayten Uncuoğlu, Meral Orhonsay gibi Yeşilçam'ın ünlü isimler de izledi.

Kendi ürettiklerimle beni vuran hastalıklı bir alan

Oyuncular Sendikası'nın imaj ve kişilik haklarıyla ilgili başlattığı çalışmanın örnek yüzü olarak toplantıya katılan ünlü oyuncu Meltem Cumbul, internetin bilgiye erişim ve iletişimi kolaylaştırmak gibi olumlu kolaylıkların yanında yasal ve ahlaki krizler yaratan kaosları da beraberinde getirdiğini, kendisinin de bu anlamdaki mağdurlardan biri olduğunu söyledi. İnternetteki potansiyeli fark ederek 1998 yılından itibaren siber alemde kendi sanal mevcudiyetini oluşturmaya başladığını anlatan Cumbul şöyle konuştu:

"O dönem çok ciddi geri dönüşler aldım. Türkiye ve yurt dışında takipçi kitlesi oluştuğunu gördüm. Galiba biraz erken bir dönemdi. Sonrasında internet mevcudiyetim fiilen önemini yitirdi. Yıllar geçtikçe terk ettiğim mevzilerde sanal sahte Meltem Cumbulların oluştuğunu gözlemledim. Yasal çerçevenin net olmaması nedeniyle hakkımda ve kişiliğim çerçevesinde üretilen negatif içerik benim gerçek kişiliğimi ve sanatsal hayatımın ürünlerine zarar vermeye başlamıştı. Bana 1998'de 'Siber Alem Prensesi' denmesine yol açan meltemcumbul.com dahil olmak üzere ve birçok url'de sahte ve gayrı meşru içerik üretildi. Kişisel imajımı hedef alan, benim ürettiğim sanatsal içerik ve görüntülerimle beni vuran hastalıklı bir alan olarak kontrolsüz bir şekilde büyümeye başladı. Bazı yazılı ve görsel medyanın da bu içeriği medyanın da bu içeriği ilkesiz bir şekilde kullanmaya başlamasıyla ve yaymasıyla bu zarar daha ciddi boyutlara ulaştı."

Bir ben bir de sanal Meltem var

Oluşan bu ortamla tek başına mücadele etmenin zor olduğunu belirten Cumbul, "İşte bu noktada çok olumlu gelişme oldu. Oyuncular Sendikası, tüm sanatçılarını ortak sorunlarını çözmek benimle örmek çalışma hazırladı. Bu çok önemsediğim bir şey. Günümüz dünyasında sanal alem dediğimiz ortam, gerçek hayatın tam ortasına yerleşmiş durumda" diye konuştu.

Meltem Cumbul şöyle devam etti: "Bugün sadece ünlüler, sanatçılar, sporcular değil toplumun her bireyinin bu sayısallaşan ortamda kendisinin varoluşu hakkında kesin bir hükümranlığa varması gerektiğini düşünüyorum. Kullandığınız wi fi alanından yasal olarak siz sorumsunuz. Kimse sanal dünyaya küçümsememeli; ihmal edilebilir, dışlanabilir olgu olarak görülmemelidir. Bugün kurulan yeni dünya düzeninde her yeni doğan bir sayısal klonuyla hayata gelmektedir. Şu anda benim gördüğüm bir Meltem; oturuyor. Bir tane daha Meltem var; sanal. Şu an yeni dünya kanunu bunu öngörüyor."

Arınma süreci yaşıyorum

Ünlü oyuncu, gerçek Meltem Cumbul'la sanal Meltem Cumbul'u yeniden barıştıracak bir arınma sürecini yaşadığını ifade ederek "Oyuncular Sendikası ve Deriş Avukatlık bürosunun ortak çalışmasıyla artık meltemcumbul.com adresinde sahtekarı değil, beni bulacaksınız. Facebook, twitter gibi sosyal medya alanlarındaki Meltem Cumbul, gerçek Meltem Cumbul olacak" dedi.

İmaj hakkı Türkiye'de tartışılmıyor

Deriş hukuk bürosundan Avukat Okan Çan, imaj hakkının dünyada konuşulan fakat Türkiye'de hiç tartışılmayan bir konu olduğunu belirterek imaj hakkının ünlü kişilerin ismi, unvanı, lakabı, silueti, yüz ifadeleri gibi kişiliğini oluşturan unsurların ticari olarak kullanımı ve korunmasında kontrol ve söz hakkı olması anlamına geldiğini anlattı. Çan, imaj hakkının kişisel ve yaşayan bir marka olduğunu kaydetti.

İsmin marka tescili işimizi kolaylaştırıyor

Meltem Cumbul ile çalışmaya başladıkları dönemde Cumbul'un sosyal paylaşım sitesi Facebook üzerinde 4 sahte kişi sayfası, 27 taklit hesabını tespit ettiklerini belirten Çan, bunlarla mücadele başlattıklarını ve 1 hafta gibi bir sürede sahte hesapları kapattırdıklarını söyledi. Çan, bunlarla mücadelede ünlü kişinin ismine marka tescili yaptırmasının önemli olduğuna işaret ederek, Cumbul'un 2004 yılında ismini bir marka olarak tescil ettirmesinin işlerini çok kolaylaştırdığını belirtti.

Ünlülerin görüntülerinin ve fotoğraflarının izinsiz olarak ticari faaliyetlerde kullanılmasının imaj hakkı ve kişilik hakkı ihlaline girdiğini ifade eden Avukat Okan Çan, bu durumun daha çok facebook gibi sosyal medya üzerinden yapıldığını söyledi.

Mücadele zor değil

Sahte hesapların özellikle siyasi olaylarda etkili olduğunun altını çizen Çan, bu hesaplardan ünlü kişi adına açıklama yapılmış gibi yazıların yayınlanmasının olumsuz sonuçları olabildiğine dikkati çekti. Ünlü kişilerin, sosyal paylaşım sitelerinde isimlerine açılmış sahte hesapların sahiplerine daha çok ricada bulunmayı tercih ettiğini anlatan Çan şu bilgileri verdi: "Ricaya gerek yok. Sizler o hesabın gerçek hak sahibi olduğunuzu ispatladığınızda kısa sürede sonuç alabilirsiniz. Onaylanmış hesap açtırdığınızda başkası sizin adınıza hesap açtıramaz. Adınıza açılmış, örneğin meltemcumbul.com, meltemcumbul.net gibi sahte alan adları konusunda da girişimde bulunabilirsiniz. Com, net, org gibi uzantılı alan adları için İsviçre'deki WIPO adlı merkeze, com.tr, gen.tr, org.tr gibi uzantılar içinse Türk mahkemelerine başvurabilirsiniz."

Sözleşmelerde avukatlarla çalışın

Oyuncular Sendikası Hukuk Danışmanı Sera Kadıgil de telif hakları konusunda bilgiler verdi. Oyuncuların imzaladıkları sözleşmeleri okumaları ve avukatlarına danışmalarını öneren Kadıgil, "Oyuncuların iş kaçmasın diye okumadan imzaladıkları sözleşmeler çok ağır maddeler içerebiliyor. Yapımcıların koyduğu küçük maddeler oyuncuları zor durumda bırakabiliyor. Sözleşmeleri doğru yaparsak, sorun yaşamayız. Mutlaka avukatlarla çalışın" dedi.

1995 önceki haklar Anayasa Mahkemesi'nde

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre 1995 yılından önceki filmlerde oyuncunun telifle ilgili söz hakkı olmadığının altını, bu filmlerin hak sahibinin yapımcı olduğunun altını çizen Sera Kadıgil, oyunculara telif haklarının 1995 yılından sonra verildiğini anlattı. 1995 öncesi filmlerle ilgili açılan telif davalarından örnekler veren avukat Kadıgil, mahkemelerin bu durumu borçlar hukuku ve medeni kanun çerçevesinde ele alarak, olumlu kararlar vermeye başladığını söyledi. 1995 yılı öncesindeki filmlerin telif haklarıyla ilgili durumu Anayasa Mahkemesi'ne taşıdıklarını belirten Kadıgil, kararın kesinleşmesini beklediklerini ifade etti.

Yapımcı oyuncuyu sigortalamak zorunda

Oyunculardan sözleşmelerini eser sözleşmesi şeklinde değil, hizmet sözleşmesi şeklinde yapmalarını isteyen avukat Sera Kadıgil, SGK'nın oyuncuları da artık işçi kabul ederek 4A üzerinden sigortalanmaları konusunda genelge yayınladığını, ancak yapımcıların halen genelgeye rağmen oyunculara sigorta yapmadığını söyledi. Kadıgil, diziler ve rol alan oyuncuların isimlerini SGK'ya ihbar ettiklerini ve gereğinin yapılmasını istediklerini kaydetti.

Sözleşmede dikkat edilmesi gerekenler

Sera Kadıgil, oyuncuların sözleşme yaparken dikkat etmeleri konuları şöyle anlattı: "Çalışma saatleri ile ilgili maddeye dikkat edin ve çalışma saatlerini sözleşmeye koydurun. İki set arasında en az 11 saatlik kesintisiz dinlenme süresi isteyin. Set masrafları ve tanıtım faaliyetleri ile ilgili maddelere özen gösterin. İşletme hakkıyla ilgili maddelerde mağduriyet yaşayabilir, ticari zarara uğrayabilirsiniz, bunlara dikkat edin. Sözleşmenin süresi yapımcının keyfine bırakılmamalı ve belirli olmalı. Sözleşmelere mutlaka rolünüzü ve hangi yayıncı kuruluşta yayınlanacağını yazdırın. Sözleşmenin bir nüshasını alın."

Ürün yerleştirmeden pay alabilirsiniz

Avukat Sera Kadıgil, son dönemde sıkça uygulanan dizilerdeki ürün yerleştirme konusuna da dikkat çekerek, oyuncunun bizzat dahil olduğu ürün yerleştirme sahnelerinden pay alabileceğini belirtti. Sözleşmede ürün yerleştirme ile ilgili maddeye iyi bakılması gerektiğini söyleyen Kadıgil, "Ürün yerleştirilmesi halinde alacağınız payın pazarlığını iyi yapın. Ayrıca sözleşmede ürün yerleştirmede yer almama hakkınız da baki olsun ki siz bir firmanın reklam yüzü olduğunuzda, yapımcı da sizin sahnelerinize rakip firmanın ürününü yerleştiremesin" diye konuştu.