Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Şükrü Akalın, Evliya Çelebi'nin Seyahatname'yi yazmakla kalmayıp gittiği yerlerde cami, mescit, türbe ve han duvarlarına yazılar yazdığını, Çelebi'nin bu özelliğinin pek bilinmediğini, yazdığı yazıların da zamanla yok olduğunu söyledi.
Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın, yaptığı açıklamada, günümüzden 400 yıl önce dünyaya gelen, 70 yılı aşkın ömrünün 51 yılını seyahatle geçiren, gezdiği, gördüğü yerleri 10 ciltten ve 4 bin sayfadan oluşan Seyahatname'ye yazan Evliya Çelebi'nin bugüne kadar yeterince tanıtılamadığını ancak, bu yıl bir dizi etkinlik düzenlediklerini söyledi.
Akalın, ünlü Türk gezgini Evliya Çelebi'yi, ülkemizde ve dünyada en iyi şekilde tanıtma çabalarının sürdüğünü, UNESCO tarafından da bu yılın etkinlikleri kapsamına, Evliya Çelebi'nin 400. doğum yıl dönümünün de alındığını ifade etti.
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ve bağlı kuruluşları olarak hazırlıklarının devame ettiğini belirten Akalın, "Bu kapsamda, Evliya Çelebi ile ilgili her şeyi araştırıyor ve bıraktığı izleri arıyoruz" dedi.
Evliya Çelebi'nin Seyahatname'yi yazmakla kalmayıp gittiği yerlerde cami, mescit, türbe ve han duvarlarına yazılar yazdığını belirten Akalın, Evliya Çelebi'nin bu özelliğinin pek bilinmediğini, yazdığı yazıların da zamanla yok olduğunu söyledi.
Evliya Çelebi'nin duvar yazılarının alelade olmadığını, her birinin oymacılık sanatının ilgi çekici örneklerini oluşturduğunu belirten Akalın, şunları söyledi:
"Çünkü babası, Kanuni Sultan Süleyman'ın kuyumcubaşı idi. Babasından kuyumculuğu, hakkaklığı yani oymacılık sanatını öğrenmişti. Evliya Çelebi çok başarılı bir hakkak idi. Bu sayede altın, gümüş gibi kıymetli madenleri işleyebiliyor, taşlara, kayalara oyma ve kabartma yöntemiyle yazı yazabiliyordu.
Geçtiği yerlerde iz bırakmayı seviyordu. Bunun için uyguladığı yöntem türbelerin, camilerin, değirmenlerin, mezarlıkların, sarayların, kiliselerin duvarlarına, ağaçların üzerine beyitler, notlar yazmaktı.
Seyahatname'sinde Amasya, Ankara, Aydın, Babadağ (Romanya), Budapeşte, Çorum, Diyarbakır, Tebriz gibi adını andığı 22 yerde böyle yazılar yazdığını belirtiyor. Bu duvar yazıları, Evliya Çelebi'nin bu şehirlere gittiğinin somut birer kanıtı aynı zamanda...
Ancak, günümüze gelene kadar bunların bir bölümü ne yazık ki yok oldu. TRT ile birlikte hazırlamakta olduğumuz belgeselde bu yazıları da görüntülemeye çalışacağız. "
-ONARIM HATASI-
Evliya Çelebi'nin bu izlerinden en önemlisinin Adana'daki Hasanağa Camii'nde olduğunu, ünlü gezginin, bu camide namaz kıldığını ve giriş kapısına da yazı yazdığını ancak yaptığı inceleme sonucunda bu yazının silindiğini tespit ettiklerini belirterek, şunları kaydetti:
"Yetkililerden aldığım bilgilere göre, 1998 Adana depremi sonrasında bir süre ibadete kapatılarak onarımdan geçirilen tarihi Hasanağa Camii'nin girişindeki mermerin üzerinde bulunan Evliya Çelebi'nin el yazısı bilgisizlik sonucunda silinerek yok edilmiş. Bu yazının kapının girişinde, sağ tarafta mermer üzerinde olduğu söyleniyor. 30 Kasım 1949 tarihli Yeni Mersin gazetesinde Evliya Çelebi'nin camideki yazısıyla ilgili haber çıktığını biliyoruz.
Evliya Çelebi, Melek Ahmet Paşa'nın maiyetinde 1671 yılında Adana'ya geliyor. Hasanağa Camii'nin girişine "Melek Ahmet Paşalı Seyyah-ı alem Evliya Çelebi ruhu için Allah rızasına fatiha" yazmıştır. Evliya Çelebi'nin, bu yazılarla ölümünden sonra da hatırlanmasını ve ruhuna fatiha okunmasını istediği anlaşılıyor.
Adana'daki tarihî Hasan Ağa Camii'nde Evliya Çelebi'nin imzasının bulunduğu yazıların yok edilmesi üzüntü verici. Onarım hatasıyla yok olan bu yazının benzerlerinin Bosna-Hersek'teki Foça'da Alaca Cami ve Atik Ali Paşa Camii'nde, Bulgaristan'da Köstendil'de İnceli Ahmet Zoğu Camii'nde bulunduğunu biliyoruz.
En son araştırmacı-yazar Mehmet Tütüncü, Karaman'da Boyalı Kadı Camii olarak da bilinen Pir Ahmet Efendi Camii'nde Evliya Çelebi'nin yazısını buldu. Çekilmekte olan belgeselde bu yazıların görüntülerine de yer vereceğiz. "
-EVLİYA ÇELEBİ ABARTILMIŞ MI?-
Akalın, bazı araştırmacıların Evliya Çelebi'nin bazı yerlere hiç gitmediğini, hayali geziler yaptığını ileri sürdüklerini de belirterek, şöyle devam etti:
"Örneğin, Viyana'ya yaptığı gezinin bir hayal ürünü olduğunu söyleyenler vardı ama Evliya Çelebi, Seyahatname'nin 7'inci cildinde çok ayrıntılı bir biçimde Viyana'yı anlatıyor. Yakın bir zamanda Viyana arşivlerinde bulunan bir belgede 1665 yılında Viyana'ya gelen Osmanlı elçilik heyetinde Evliya Efendi adında bir kişinin de bulunduğu ortaya çıktı. Bütün bunlar Evliya Çelebi'nin gezilerinin gerçek olduğunu ortaya koyuyor.
Evliya Çelebi, Adana'ya da gelmiş, gezmiş, hatta Adana'nın sıcağı ve bu sıcak karşısında Adanalıların yaşantısı ile ilgili gözlemlerde bulunmuştur. Buraya geldiğinin bir başka işareti de Hasanağa Camii'ndeki yazısıydı. Ünlü gezgin, bu yazıda oymacılık sanatını göstermiş. Pek çok marifeti olan on parmağında on marifeti bulunan bir insandır Evliya Çelebi...
Tarihimizde muhtemelen böyle yetenekli başka gezginlerimiz de olmuştur ama Evliya Çelebi'nin en önemli özelliği gördüklerini, yaşadıklarını yazıya dökmesidir. Seyahatname'si olmasaydı Evliya Çelebi'yi bu kadar tanımayacaktık, belki de hiç bilmeyecektik.
Akalın, Evliya Çelebi'nin son yıllarda değerinin daha iyi anlaşıldığını, Türkiye'de de Kültür ve Turizm Bakanlığı, Bahçeşehir Üniversitesi MEDAM, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ve bağlı kuruluşları Atatürk Araştırma Merkezi, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu ve Atatürk Kültür Merkezi olarak çok önemli çalışmalar yapıldığını, Türkologların, tarihçilerin, sosyologların ve pek çok bilim dalından araştırmacının ünlü gezgini ve eserini tüm yönleriyle araştırdığını sözlerine ekledi.
- ADANA
Son Dakika › Kültür Sanat › 'Evliya Çelebi Duvar Yazıları Yazmış' - Son Dakika
Adana'da düzenlenen Uluslararası Portakal Çiçeği Karnavalı kapsamında şarkıcı Mert Demir, Seyhan Nehir kıyısındaki Merkez Park'ta konser verdi. Konserine çok sayıda kişi katıldı ve Demir'in sevilen şarkılarına müzikseverler eşlik etti. Performansı alkışlanan Demir, dinleyiciler tarafından ilgiyle takip edildi.
Hüseyin Başkadem'in Genel Sanat Yönetmenliğini yaptığı 23. Afyonkarahisar Klasik Müzik Festivali, Afyonkarahisar Yeni Müzesi'nde başladı. Festivalin açılış konserinde Bursa Bölge Devlet Senfoni Orkestrası ve solist kemancı Çekyalı Daniel Matejca sahne aldı. Festival, Çekyalı besteci Antonin Dvorak'ın ölümünün 120. yılı anısına gerçekleştirildi. Festival kapsamında okul söyleşileri de düzenleniyor. Festival, 23 Nisan'da sona erecek.
Yönetmen, yazar ve ressam Tayfun Pirselimoğlu'nun 'Tuhaf Zamanlar' adlı kişisel sergisi, İstanbul Concept Gallery'de ziyaretçilere açıldı. Sergi, Pirselimoğlu'nun tuhaflıklar üzerine kurulu resimlerini içermekte olup, sanatçı tuhaflığın kendisindeki karşılığını bulmaya çalıştığını ifade etti. Sergi, 16 Mayıs tarihine kadar ziyaret edilebilir.
Sevda-Cenap And Müzik Vakfı tarafından düzenlenen 38. Uluslararası Ankara Müzik Festivali kapsamında Prag Filarmoni Nefesli Beşlisi konser verdi. Çankaya Sahne'deki konserde, Jiri Sevcik, Vladislav Borovka, Jan Brabec, Vaclav Fürbach ve Mikulas Koska'nın yer aldığı topluluk, Mozart, Farkas, Bizet, Dvorak ve Hallam'ın eserlerini seslendirdi. Prag Filarmoni Nefesli Beşlisi üyeleri, ulusal ve uluslararası yarışmalarda birçok ödül kazanmıştır ve birçok önemli orkestrada görev almaktadır.
ENKA Sanat, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı kapsamında, ENKA Sahne Gala Konseri ve Sihirli Karpuz Müzikali adlı iki özel dijital içerik sunacak. Konserde genç yetenekler sahne alırken, müzikal çocukları İpek Yolu'nun müziğine ve kültürüne dair büyülü bir yolculuğa çıkaracak.
İş Sanat, karikatürist Latif Demirci'nin yarım asırlık sanat hayatını anlatan bir sergi düzenliyor. Sergi, Demirci'nin eserlerini, çizgi karakterlerin maceraları, yayımladığı kitaplar ve farklı çalışmalarıyla birlikte kronolojik ve tematik bir düzen içinde sunuyor. Ayrıca sergide, unutulmaz kahramanların yanı sıra günlük gazete karikatürlerinden örnekler de yer alıyor. Sergi, 30 Haziran'a kadar ziyaret edilebilir.
Rize'de düzenlenen 'Turizm Haftası' etkinlikleri kapsamında il merkezinde gerçekleştirilen kortej yürüyüşü renkli görüntülere sahne oldu. Protokol, sporcular, öğrenciler ve vatandaşların katıldığı yürüyüşte Rize kültürünü yansıtan ürünler ve kıyafetler sergilendi. Rize Belediye Başkanı Rahmi Metin, turizmle ilgili olarak 12 ay boyunca faaliyetlerin devam edeceğini belirtti ve Rize'nin turizm şehri olma hedefine vurgu yaptı.
Edremit Kaymakamı Ahmet Odabaş, Edremit Sosyal Dayanışma Merkezi (SODAM) projesi kapsamında kadın kursiyerler tarafından hazırlanan el emeği ürünlerin sergilendiği etkinliğe katıldı. Sergide başarılı olan kursiyerlere sertifikaları verildi.
Sizin düşünceleriniz neler ?