Büyükşehir, Kocaeli'nin Tarihine Işık Tutuyor

Büyükşehir, Osmanlı ile Cumhuriyet döneminde Tersane ve Deniz Komutanlığı olarak kullanılan alana bilgilendirme tabelası hazırladı.

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, artık yerlerinde olmayan tarihi eserleri tanıtmak ve kent hafızasına katkıda bulunmak amacı ile örnek çalışmalar hayata geçiriyor. Bu kapsamda Osmanlı dönemindeki İzmit Tersanesi'ne ve Cumhuriyet'in ilk yıllarındaki Marmara Üssü Bahri Komutanlığı'na ilişkin tanıtım tabelası; eski yeri olan, günümüzde Merkez Bankası olarak kullanılan alana yerleştirildi.

Kentin tarihi miraslarını gün yüzüne çıkartarak Kocaelililere kazandıran Büyükşehir Belediyesi, şimdi de Cumhuriyet'in ilk tersanesinin ve Osmanlı'da önemli bir yere sahip olan Marmara Üssü Bahri Komutanlığı'na ilişkin bir çalışma gerçekleştirdi. Çalışma kapsamında şimdi Merkez Bankası olarak kullanılan alana daha önce aynı bölgede Tersane ve Bahri Komutanlığı'nın bulunduğuna dair tabela yerleştirildi. Eski fotoğraflarının da yer aldığı bilgilendirme tabelasında İzmit Tersanesi ve Marmara Üssü Bahri Komutanlığı'na dair tarihi notlar da bulunuyor.

Cumhuriyet Döneminin ilk deniz üssü olan Marmara Üssü Bahri Komutanlığı, 1923 yılında İzmit Eski Tersane ana kapısı girişi solunda, iki katlı bir binada İzmit Bahriye Kumandanlığı adı ile kurulmuştur. 1925 yılında adı Marmara Üssü Bahri Kumandanlığı olarak değiştirilmiştir. Karargah binasının küçüklüğünden dolayı yetersiz kalması üzerine, 1895'te yapılmış olan Fransız Koleji, 1929 yılında üs tarafından kiralanarak bu binaya taşınmıştır.

20 Mayıs 1931'de o tarihte İzmit'te tek yabancı mülkü olan bu bina bedeli ödenerek satın alınmıştır. 1927 yılında çıkarılan Memnu Mıntıkalar Kanunu gereğince Darıca Müstahkem Mevkii Kumandanlığı, Üs Kumandanlığına bağlanarak adı Marmara Üssü Bahri Kocaeli Müstahkem Mevki Kumandanlığı, 1949'da Marmara Deniz Ana Üs Komutanlığı adını almıştır. İzmit Eski Tersane binasında ise daha sonra bazı deniz kuvvetleri kuruluşları konuşlanmış, Milli Savunma Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı'nın mutabakatı ile bina 1966 yılında Maliye Bakanlığı tarafından Hükümet Konağı olarak İzmit (Kocaeli) Defterdarlığına tahsis edilmiştir.

Latinler döneminde önemini yitirmiş olan İzmit tersanesi, Sultan Orhan döneminde küçük çapta deniz araçlarının yapımına elverişli hale getirilmiştir. Daha sonraları faaliyetleri duran İzmit Tersanesi, Yavuz Sultan Selim döneminde Defterdar Abdüsselam Bey tarafından onartılarak tekrar faal hale getirildiği Osmanlı Arşivlerinde geçmektedir. 16. yy da gemi inşasının devam ettiği anlaşılan tersane 17. yy'da Köprülüler döneminde genişletilmiş ve Venediklilere karşı verilen mücadelede Osmanlı Donanmasına için birçok harp gemisi inşası yapılmıştır.

Cumhuriyet Donanmasının onarımı ilk yıllarda İzmit Tersanesinde yaptırılmıştır. Cumhuriyet Donanmasının onarımından sonra tersane birçok deniz kuvvetleri kuruluşuna ev sahipliği yaptığı gibi, tersane bahçesi Cumhuriyetimizin ilk yıllarında SEKA yanındaki İzmit Stadyumu inşa edilinceye dek 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramları kutlamalarına ev sahipliği yapmıştır. Tersane mayın iskelesi, Devlet ve Hükümet başkanları ve erkanının İzmit'e denizden geliş ve dönüşlerinde karşılama ve uğurlama mekanı olmuştur. 1957-1958 yıllarında tersane alanının ortasında D-100 Devlet Karayolu geçirilmiş kalan alan ve binaların yönetimi 1958'de 15. Kolordu Komutanlığı'na devredilmiştir. 1982'de deniz kıyısından demiryolu geçirilmiştir. - KOCAELİ