Suriye, Filistin ve Lübnanlı Aydınların Çanakkale Cephesi Ziyareti

Mehmet Bayer - Çanakkale Savaşları sırasında, başta Suriye olmak üzere, Filistin ve Lübnan'da yaşayan gazeteci, siyaset adamı, hatip ve bilim adamlarından oluşan 31 kişilik heyet önce cepheyi, ardından Çanakkale'yi ziyaret etti. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mithat Atabay, heyetin ziyareti sırasında çekilmiş, arşivinde bulunan bir fotoğrafı AA ile paylaştı.

Yrd. Doç. Dr. Mithat Atabay, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Suriye'de bulunan 4. Ordu Komutanı Cemal Paşa tarafından Çanakkale Savaşları'nın yakından görülmesi amacıyla organize edilen, Suriye, Filistin ve Lübnan'dan gazeteci, siyaset adamı, hatip ve bilim adamlarından oluşan 31 kişilik heyetin Halep'ten yola çıktığını ve 7 Ekim 1915'te Haydarpaşa Garı'na ulaştığını söyledi.

Heyetin başkanlığını yürüten Esad Eş-Şukari'nin, Filistin'in bağımsızlığı için kurulacak Filistin Kurtuluş Örgütü'nün kurucusu ve ilk başkanı olan Ahmet-Eş-Şukeyri'nin babası olduğunu anlatan Atabay, Ahmet Eş-Şukeyri'den sonra Filistin Kurtuluş Örgütü'nün başkanlığına Yaser Arafat'ın geçtiğini bildirdi.

Atabay, Arapça yayın yapan dört gazete sahibinin de bulunduğu heyetin 10 gün İstanbul'da kalıp, 17 Ekim'de Sirkeci Limanı'ndan hareket ettiğini, 18 Ekim'de Eceabat yakınlarındaki Akbaş İskelesi'ne geldiğini ve 5. Ordu Komutanı Liman von Sanders Paşa tarafından karşılandığını belirtti.

-Mustafa Kemal için kaside-

Atabay, heyettekilerin 21 Ekim 1915 Perşembe günü, Mustafa Kemal'in komutanlığını yaptığı Anafartalar Grubu'nu ziyaret ettiğini belirterek, şu bilgileri verdi:

"Anafartalar Grubu Kurmay Başkanı Binbaşı İzzettin Bey, otomobille Kumköy'e giderek heyeti karşıladı ve Esad Eş-Şukayri ile görüştü. Kumköy'de, süvari bölüğü ve tümen karargahının katıldığı büyük bir törenle karşılanan heyete Mustafa Kemal, Çanakkale Savaşları konusunda bilgi verdi. Heyette yer alan Hüseyin El-Habbal ile Şeyh Abdülkerim Uveyda, Mustafa Kemal'i öven şu kasideleri söyledi:

"Yüceliği ve kahramanlığı dillere destan olan Kemal,

Sonsuza dek senin adın anılacak ve sana şükran duyulacak.

Sen vatana (İslam beldelerine) eski şanını, şerefini iade ettin.

Bize ise senin gibi biriyle övünmek düşer.

Kelime-i tevhitlerle mütecavizlerin ordularını kırıp geçirdin.

Tekbir getirerek kılıcınla düşmanların başını uçurdun.

Azminle onların bütün siperlerini yıktın, güçlerini bitirdin.

O azim ki Anter'in şu sözünü hatırlatmaya değer,

Zamanın afetlerini unutsunlar, o ne baskınlardı

Ölüm afetlerde kol gezerken ben onlardan kurtuldum.

Şayet zifiri karanlığı sarsılmaz bir azimle parçalasaydım

O kayan bir yıldız olarak giderdi

Eğer Hindenburg başkumandansa

Ey Kemal! Sen ondan hiç geri değilsin.

Ey kumandanların seçkini! Sen muzaffer olduğun

Ve senin kılıcın düşmanların başına indiği sürece

Tarih seni satırlar dolusu övgülerle anacak

Adın altın harflerle yazılacak

Sen hilalin gölgesinde muvaffak olmaya

Ve büyük zaferlerle yüzün aydınlanmaya devam edecek."

-Mustafa Kemal ile görüşme-

Atabay, Esad Eş-Şukari'nin cephede bir saat süren Türkçe konuşmasında, ordunun Gelibolu'daki başarısına değindiğini, bu başarıda en büyük payın Mustafa Kemal'e ait olduğunu söylediğini bildirdi.

Mustafa Kemal'in de buna konuşmayla cevap verdiğini ve alkışlandığını dile getiren Atabay, heyetin ertesi gün Çanakkale'ye geçip, Hasan-Mevsuf Tabyası'nı ziyaret ettiğini, 24 Ekim günü Çanakkale'den ayrıldığını ifade etti.

Heyetin Çanakkale ziyareti sırasında çekilmiş arşivinde bulunan bir fotoğrafı da AA ile paylaşan Atabay, heyette Esad Eş-Şukayri (Heyet Başkanı), Mustafa Neca Efendi (Beyrut Müftüsü), Mustafa Salih El-Ubeysi (Halep Müftüsü), Şeyh Ali Er-Rimavi, Muhammed El Halebi, Hüseyin El-Habbal, Antep Müftüsü Arif Efendi, Şeyh Abdülkerim Uveyda (Trablusşam ulemasından), Şeyh Salim El-Yakubi, Tevfik El-Attasi, Muhammed Rıfat Tuffaha, Abdurrahman Aziz ve Şeyh Bedreddin En-Naasani'nin yer aldığı bilgisini verdi.

Yayıncı: Doğan Sarıtaş - ÇANAKKALE