Boru Hatlarındaki Güvenlik ve Koruma Önlemleri

Boru hatları ve tesislerinin sabotaj ve hırsızlık yapılma ihtimali yüksek bölgeleri, ilgili kolluk kuvvetlerinin görüşleri de alınarak belirlenecek. Bu bölgelerdeki boru hatlarının periyodik olarak, kara ve/veya hava araçları, gece görüş dürbünü, termal kamera gibi teçhizatlarla donanımlı devriye ekiplerince kontrolü yapılacak.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından hazırlanan Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ Genel Müdürlüğü (BOTAŞ) Ham Petrol ve Doğalgaz Boru Hattı Tesislerinin Yapımı ve İşletilmesine Dair Teknik Emniyet ve Çevre Yönetmeliği Resmi Gazete'de yayımlandı.

Yönetmelik, BOTAŞ'a ait ham petrol ve doğalgaz boru hattı tesislerinin ulusal ve/veya uluslararası standartlara uygun olarak tasarımı, inşası ve güvenli işletilmesine ilişkin usul ve esasları düzenliyor.

Buna göre, BOTAŞ, petrol ve doğalgaz boru hattı tesislerinde kesintisiz akış ve arz güvenliği ile kaçak olmamasına dayalı, sürdürülebilir, çevreyle uyumlu bir güvenlik kuralı ve politikası yürütecek. Boru hatlarında yıllık bazda kaçak ve arıza sıklığını sürekli azaltan bir program geliştirilecek.

Tesislerde hiçbir şekilde standart dışı malzeme ve ekipman kullanılamayacak. Ancak standardı bulunmayan malzeme ve ekipman için kalite uygunluk belgesine sahip olma şartı aranacak. Boru hattı tesislerinin çalışma ömrü boyunca teknik ve çevre güvenliği sağlanacak.

BOTAŞ, kendi tesis ve faaliyetlerini önemli ölçüde tehdit eden veya olumsuz yönde etkileyen bir durum oluştuğunda, kamunun can, mal ve çevre güvenliğini dikkate alarak başta mahallin en büyük mülki idare amirini olmak üzere ilgili kamu kurumlarını ve bundan etkilenme ihtimali bulunan diğer kuruluşları haberdar edecek. Ayrıca tehdidin niteliği ve niceliği ile bunu önlemek üzere alınmakta olan tedbirler EPDK'ya bildirilecek ve çevreye zarar vermemek için gerekli diğer tedbirleri alacak. Çalışanların iş sağlığı ve güvenliğini etkileyecek bir durum olduğunda, hayati tehlike tespitinde, bu tehlike giderilinceye kadar tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alanda iş durdurulabilecek ve çalışanların hayati tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirler alınacak.

BOTAŞ adına kamulaştırılmış ya da irtifak hakkı alınmış olan güzergah şeridi sınırları içerisinde hiçbir şekilde yapılaşmaya müsaade edilmeyecek.

Boru hatlarıyla yerleşim yerleri arasında bölgenin yoğunluğuna göre emniyet mesafeleri oluşturulacak. Bina yaklaşım mesafelerinin belirlenmesinde şehir içi planlama ve inşa kuralları geçerli olacak. Bazı bölgelerde ve durumlarda boru hatlarının gizlenmesine karar verilebilecek. Bu gibi durumlarda gizli işaretleme metotları uygulanacak.

Yeni boru hattı güzergahları içme ve kullanma suyu havzası sınırları dışından geçirilecek.

Ham petrol boru hattı üzerinde bulunan bütün hat vanaları uzaktan kumandalı olacak. Ayrıca deniz, göl, nehir, su havzası, orman sayılan alanlar, korunan alanlar, baraj gibi çevre kirlenmesi ve ekolojik denge bakımından hassas alanların yakınından veya üzerinden zorunlu hallerde hat geçmesi durumunda, geçişlerin giriş ve çıkış noktaları ile diğer uygun yerlere uzaktan kumandalı hat vanaları yerleştirilecek.

Boru hattı yakınında yapılacak yatırımlar

Mevcut ham petrol boru hatları yakınına baraj ve hidroelektrik santrali gibi projeler yapılmak istenmesi durumunda, masrafları talep eden kurum veya kuruluşlarca karşılanmak kaydı ile risk değerlendirmesi yaptırılacak ve ilave risklerin azaltılması için uygun görülen önlemler aldırılacak.

Ham petrol boru hatlarının geçtiği kamulaştırılmış veya irtifak hakkı alınmış güzergah şeridi dışında kalan kısımlara, patlayıcı, parlayıcı, yanıcı, yakıcı, aşındırıcı madde bulunduran, imal eden, kullanan atölye, depo, ardiye, imalathane, fabrika gibi tesisler, akaryakıt ve LPG istasyonlarının yapılmak istenilmesi durumunda, bu tür tesislerin boru hattına yaklaşma mesafesi belirlenirken Petrol Piyasasında Uyulacak Teknik Kriterler Hakkında Yönetmelik hükümleri esas alınacak. Ham petrol iletim hatlarının aksı ile bu tür tesislerde bulunan yer altı ve yer üstü tankları, dağıtıcılar veya tehlikeli maddenin bulunduğu ekipmanlar arasındaki mesafe 50 metreden aşağı olamayacak.

Boru hattına emniyet mesafesi

Ham petrol boru hatları güzergahı boyunca kurulması planlanan her türlü maden üretim ve işletim tesislerinin boru hattına olan emniyet mesafesi 200 metreden aşağı olamayacak.

Mevcut boru hatlarının yakınından veya üzerinden otoyol, demiryolu veya karayolu geçirilmek istenildiğinde BOTAŞ ve ilgili kurum arasında tarafların sorumluluklarını açıkça bildiren bir protokol yapılacak. Söz konusu projeler ile boru hatlarının kesişmesi durumunda uygun görülen koruyucu yapılar, ilgili talep sahibine yaptırılacak.

Ham petrol boru hatlarının geçtiği akarsularda, boru hattı aksının solundan ve sağından 400 metre mesafe içerisinde kum alınması, kum ocağı açılması veya akarsu tabanının doğal yapısında değişikliğe sebep olabilecek faaliyetler yapılmasına müsaade edilmeyecek. Bu tür faaliyetlerin boru hattının geçiş noktasında akarsu doğal yapısını bozarak boru hattı teknik emniyetini olumsuz etkilediğinin anlaşılması durumunda, boru hattına olan mesafesine bakılmaksızın bu tür faaliyetler en kısa sürede sonlandırılacak veya faaliyeti yürüten taraflar tüm maliyetlerini de karşılayarak BOTAŞ'ın uygun görüşünü alarak gerekli tedbirleri alacak.

Boru hattı ağaçlardan 5 metre uzak olacak

BOTAŞ ham petrol boru hatlarına ait kamulaştırma şeridi üzerine yeşil alan, yürüyüş ve bisiklet yolu, park gibi bina niteliği taşımayan açık tesis projeleri BOTAŞ'tan uygun görüş alınmak suretiyle gerçekleştirilebilecek.

Boru hattına zarar verecek şekilde köklü bitki ve ağaç dikilmemesi koşulu ile ekin ve benzeri tarımsal faaliyet yapılmasına müsaade edilebilecek. Ancak tarımsal alanlarda anız yakılmasına müsaade edilmeyecek. Mevcut ağaçlandırılmış alandan boru hattı geçirilmesinin zorunlu olduğu durumlarda ağaç gövdesi ile boru hattı kanal kenarı arasındaki mesafe en az 5 metre olacak.

Ham petrol boru hattı güzergah şeridi çevresinde yapılmak istenen, elle kazı dışında hafriyat, sondaj, artezyen, su kuyusu açma gibi çalışmalar boru hattı aksından itibaren en az 30 metre uzaklıkta yapılacak.

Boru aksından itibaren konut türü, idari ve sosyal tesisler, okul, hastane, cami ve benzeri dış sınırına yaklaşma mesafesi 7 metreden az olamayacak.

Boru hattı güzergah şeridi içerisinde BOTAŞ'tan izin alınmaksızın enerji nakil hattı direği dikilemeyecek.

Yeni yapılacak boru hatlarında, boru hattı üzerine gelecek şekilde, boru üst kotundan itibaren 60 santimetrelik mesafeye toprak altında kalacak şekilde uygun boyutlarda sarı renkli ikaz bandı yerleştirilecek.

Boru hattı tesislerinin güvenliği

Petrol boru hatlarının güzergahlarında servis ve güvenlik yolları yapılacak ve bu yollar sürekli ıslah edilerek bakımlı durumda tutulacak.

Boru hatları ve tesislerinin sabotaj ve hırsızlık yapılma ihtimali yüksek bölgeleri, ilgili kolluk kuvvetlerinin görüşleri de alınarak belirlenecek ve bu bölgelerdeki boru hatlarının periyodik olarak, kara ve/veya hava araçları, gece görüş dürbünü, termal kamera gibi teçhizatlarla donanımlı devriye ekiplerince kontrolü yapılacak. Bu devriye ekibi uygulaması için BOTAŞ güvenlik birimleri ile ayrıca teknik birimlerde çalışan personelden de istifade edilecek ve gerektiği takdirde mahallin en büyük mülki idare amiri vasıtasıyla kolluk kuvvetlerinden yardım istenecek.

Detaylı güzergah şeridi veya mecra araştırmaları yıllık bazda gerçekleştirilecek ve güzergah şeridi boyunca arazi kullanımındaki değişiklik ile nüfus yoğunluğu dikkate alınarak emniyet mesafesi yeniden değerlendirilecek. Kurumuş dere yatağı geçişleri gibi özel noktalar daha sıklıkla, örneğin ağır bir yağmurdan sonra denetlenecek. Yer üstü hatları, harici paslanma şüphelenilen yerlerde yılda bir kere kontrol edilecek.

- Acil durumlarda müdahale

BOTAŞ, ortaya çıkması muhtemel acil durumları tanımlayıp tespit edecek. Acil durumların ortaya çıkması durumunda BOTAŞ, krizi yönetecek organizasyonu sağlayacak ve bu işten sorumlu personele gerekli eğitimi verecek ya da verdirecek. Bu amaçla işletmelerde yılda bir kez olmak üzere belirli bir senaryo dahilinde acil müdahale ekipleri tarafından tatbikat yapılacak. Tatbikat sırasında tespit edilen eksiklikler en kısa zamanda giderilecek. Acil durum halinde, hazırlanan el kitapları doğrultusunda gerekli emniyet tedbirleri alınarak müdahale yapılacak.

İhbarda bulunanlara verilecek ödüller

Boru hattı tesislerinin doğal afetlerden (toprak kayması, sel, deprem ve benzeri) kaynaklanan hasarlar ile kazı, hırsızlık gibi etkenlerin neticesinde boru üzerinde meydana gelebilecek ezilme ve bükülme veya sızıntı gibi mevcut ve muhtemel tehditlerin ortadan kaldırılması veya zararın artmasının önlenmesi amacıyla BOTAŞ'a ihbar hattına ihbarda bulunulabilecek.

İhbarda bulunmakla beraber, zararın artmasını veya muhtemel zararın ortaya çıkmasını önleyenlere BOTAŞ Ödül Yönergesine göre ödül verilebilecek. İhbarda bulunanlarla ilgili bilgiler gizli tutulacak.

Yönetmelikle, BOTAŞ Ham Petrol ve doğalgaz Boru Hattı Tesislerinin Yapımı ve İşletilmesine Dair Teknik Emniyet ve Çevre Yönetmeliği yürürlükten kaldırıldı.

Yönetmelikte belirtilen niteliğe uymayan hat vanaların uygun olanlarla değiştirilmesine ilişkin uygulama planı ile ham petrol ve/veya doğalgaz boru hatlarında henüz kaçak tespit programı kullanılmayan terminallere ve istasyonlara yönelik uygulama planı  6 ay içinde hazırlanacak.

Söz konusu el kitapları 12 ay içinde tamamlanacak. Doğalgaz ve petrol boru hatlarının güzergah haritalarının sayısallaştırılması ile "Mecra ve Emniyet Şeridi Dosyasının" EPDK'ya onaylattırılması ile pig atılması gibi diğer dönemsel işlerin yapılmasına ilişkin uygulama planı 6 ay içinde oluşturulacak. - Ankara