SPK Saklama Hizmetini İlk Defa Düzenleme Altına Altı, Aracı Kurumları 3 Gruba Ayırdı

SPK, yatırım kuruluşlarının faaliyet izni almasına ilişkin esasları, yatırım hizmet ve faaliyetleri ile yan hizmetleri ve bunların sunumu sırasında uyulacak ilke ve esasları yeniden düzenledi Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), yatırım kuruluşlarının faaliyet izni almasına ilişkin esasları, yatırım hizmet ve faaliyetleri ile yan hizmetleri ve bunların sunumu sırasında uyulacak ilke ve esasları yeniden düzenledi. Yatırım kuruluşlarına 1 Temmuz 2014'e kadar uyum süreci tanıyan SPK, saklama hizmetini ilk defa düzenleme altına aldı. Aracı kurumlar "dar yetkili, kısmi yetkili ve geniş yetkili" olarak üç gruba ayrıldı.

SPK'nın Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliği Resmi Gazete'de yayımlandı. Tebliğ, yatırım kuruluşlarının faaliyet izni almasına ilişkin esasları, yatırım hizmet ve faaliyetleri ile yan hizmetleri ve bunların sunumu sırasında uyulacak ilke ve esasları düzenlemeyi amaçlıyor. Tebliğ ile SPK'dan izin almak kaydıyla yapılabilecek yatırım hizmetleri ve faaliyetleri belirlendi. Buna göre yapılabilecek yatırım hizmetleri ve faaliyetleri şöyle olacak:

"Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin alınacak ve iletilecek.

-Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin müşteri adına ve hesabına veya kendi adına ve müşteri hesabına gerçekleştirilecek.

-Sermaye piyasası araçlarının kendi hesabından alım ve satımı, bireysel portföy yöneticiliği, yatırım danışmanlığı, sermaye piyasası araçlarının halka arzında yüklenimde bulunularak satışa aracılık edilecek.

-Sermaye piyasası araçlarının halka arzında yüklenimde bulunmaksızın satışa aracılık edilecek.

-Çok taraflı alım satım sistemlerinin ve borsa dışı diğer teşkilatlanmış pazar yerleri işletilecek. -Sermaye piyasası araçlarının müşteri namına saklanacak ve yönetimi, Kurul tarafından belirlenecek diğer hizmet ve faaliyetlerde bulunulacak.

-YATIRIM HİZMET VE FAALİYETLERİ İÇİN İZİN ALMA ZORUNLULUĞU-

Tebliğ ile düzenlenen yatırım hizmetleri ve faaliyetlerinin her birinin düzenli uğraşı, ticari veya mesleki faaliyet olarak icra edilebilmesi için Kurul'dan izin alınması zorunlu olacak. Yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ancak yatırım kuruluşları tarafından yerine getirilebilecek. Yatırım ortaklıkları ile portföy yönetim şirketlerine ilişkin hükümler saklı olacak. Yatırım kuruluşlarının müşterileri dışındaki taraflarla herhangi bir yatırım hizmet ve faaliyeti sunma amacı olmaksızın kendi portföyleri için sermaye piyasası araçlarına ilişkin işlem yapmaları Kurul iznine tabi olmayacak.

-YAN HİZMETLER-

Yatırım kuruluşlarının yetkili oldukları yatırım hizmet ve faaliyetlerine bağlı olarak yapabilecekleri yan hizmetler şöyle olacak:

"Sermaye piyasaları ile ilgili danışmanlık hizmetleri sunulması; Yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile sınırlı olarak kredi ya da ödünç verilmesi ve döviz hizmetleri sunulması;

Sermaye piyasası araçlarına ilişkin işlemlerle ilgili yatırım araştırması ve finansal analiz yapılması veya genel tavsiyede bulunulması; Aracılık yükleniminin yürütülmesi ile ilgili hizmetlerin sunulması; Borçlanma veya başka yollardan finansman sağlanmasında aracılık hizmeti sunulması; Servet yönetimi ve finansal planlama yapılması; Kurul'ca belirlenecek diğer hizmet ve faaliyetlerde bulunulması."

Portföy yönetim şirketlerinin bulunabilecekleri yan hizmetlere ilişkin mevzuat hükümleri saklı tutulacak.

-YAN HİZMETLER İÇİN BİLDİRİM ZORUNLULUĞU-

Yan hizmetler, yatırım kuruluşları tarafından ayrıca bir yetki belgesine tabi olmaksızın Kurulca belirlenen esaslar çerçevesinde yapılacak. Yatırım kuruluşları, faaliyet izni başvuruları sırasında sunmayı planladıkları yan hizmetleri de SPK'ya bildirmekle yükümlü olacak. Faaliyet izninin alınmasından sonra, başka yan hizmetlerin de sunulmak istenmesi halinde, bunlar için de ayrıca SPK'ya bildirimde bulunulacak.

Kurula yapılan bildirimi takiben 20 iş günü içinde Kurulca aksi yönde görüş bildirilmedikçe, bildirimde bulunulan yan hizmetler bu Tebliğde belirtilen esaslara uygun olarak yürütülmeye başlanacak. Kurulca istenecek eksik bilgi ve belgelerin tamamlanması için geçen süreler bu sürenin hesabında dikkate alınmayacak.

-ARACI KURUMLARIN GRUPLANDIRILMASI-

Aracı kurumlardan; emir iletimine aracılık ve yatırım danışmanlığı faaliyetlerinden herhangi birini veya tamamını yürütecek olanlar "dar yetkili"; işlem aracılığı, en iyi gayret aracılığı faaliyeti, sınırlı saklama hizmeti ve portföy yöneticiliği faaliyetinden herhangi birini veya tamamını yürütecek olanlar "kısmi yetkili"; portföy aracılığı faaliyeti, genel saklama hizmeti ve aracılık yüklenimi faaliyetinden herhangi birini veya tamamını yürütecek olanlar "geniş yetkili" olarak adlandırılacak.

-YURTDIŞINDA YERLEŞİK KURULUŞLARIN FAALİYETLERİ-

Türkiye'deki yerleşik kişilere yönelik tanıtım, reklam ve pazarlama gibi faaliyetlerde bulunulmaması şartıyla, yatırım kuruluşları da dahil Türkiye'de yerleşik kişilerin tamamen kendi inisiyatifleri doğrultusunda, yurt dışında yerleşik finansal kuruluşlardan aldıkları her türlü yatırım hizmet ve faaliyeti ile bu kuruluşlar nezdinde açtıkları hesaplar, söz konusu hesaplara gönderilen nakit ve diğer kıymetler ile bu hesaplar üzerinden gerçekleştirdikleri işlemler bu Tebliğin kapsamı dışında tutulacak.

-YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN TEBLİĞLER-

Aracılık Faaliyetleri ve Aracı Kuruluşlara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ, Yatırım Danışmanlığı Faaliyetine ve Bu Faaliyette Bulunacak Kurumlara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ, Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri ve Bu İşlemleri Gerçekleştirebilecek Kurumlara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ yürürlükten kaldırıldı. Yürürlükten kaldırılan tebliğlere yapılan atıflar, bu Tebliğe yapılmış sayılacak.

-BAŞVURULARIN SONUÇLANDIRILMASI-

1 Temmuz 2014'e kadar Kurula yapılacak başvurular mevcut düzenlemeler çerçevesinde sonuçlandırılacak. Yatırım kuruluşları tarafından Kurul'a yapılmış ve 1 Temmuz 2014'e kadar sonuçlandırılmamış olan başvurular bu Tebliğ hükümlerine göre karara bağlanacak.

-BELGELERLE 1 YIL İÇİNDE BAŞVURU YAPILACAK-

Yatırım kuruluşları sunmak istedikleri yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile yan hizmetler için bu Tebliğ ile öngörülen asgari özsermaye dahil olmak üzere özel şartları yerine getirdiklerini tevsik edici belgeler ile bu Tebliğin yürürlük tarihinden itibaren en geç 1 yıl içinde Kurula başvuruda bulunacak. Bu süre içinde Kurula başvuruda bulunmayan yatırım kuruluşlarının mevcut yetki belgeleri ve faaliyet izinleri iptal edilecek. Yatırım kuruluşları, kendilerine bu Tebliğ uyarınca faaliyet izni verilene kadar mevcut faaliyet esasları çerçevesinde faaliyetlerini yürütecek. Tebliğ 1 Temmuz 2014 tarihinde yürürlüğe girecek.

-TEK BİR YETKİ BELGESİ VERİLECEK-

SPK'dan yapılan açıklamada, tebliğin getirdiği değişikliklere ilişkin bilgi verildi. Açıklamaya göre menkul kıymet, türev araç ya da kaldıraçlı alım satım işlemine aracılık edilmesine göre ayrı belgeler düzenlenmeyecek, alınan faaliyet izinlerinin tümünü gösteren tek bir yetki belgesi verilecek.

-Mevcut durumda bankalar ve aracı kurumlar arasında özellikle pay alım satım işlemlerine yönelik olarak iş ilişkisini düzenleyen acentelik müessesesi bulunacak. Yeni düzenlemeler ile acentelik tesisi ile iş ilişkisi kurulmasına imkan verilmemekte ancak bankaların emir iletimine aracılık etmek üzere faaliyet izni alabilecekleri hükme bağlanacak. Yapılan düzenlemelerle emir iletimine aracılık modeli ile çalışan kurumlarda müşterilere ait hesap ve işlemlerin müşteri bazında lehine faaliyet gösterilen aracı kurum nezdinde izlenmesi zorunlu tutulacak.

-Kanun ile türev araç tanımı genişletilmiş, aynı zamanda "portföy aracılığı" faaliyeti tanımlandı. Buna göre, tezgahüstü piyasalarda müşterileri ile bire bir türev araç düzenlemek isteyen banka ve aracı kurumların Kurulumuzdan portföy aracılığı yapmak üzere izin almaları gerekecek.

-Halka arza aracılık faaliyeti mülga Sermaye Piyasası Kanunu'nda bir bütün olarak tek bir sermaye piyasası faaliyeti olarak yer almakta iken yeni düzenlemelerde Avrupa Birliği mevzuatı ile uyumlu olarak, farklı risk seviyelerine ve dolayısıyla farklı sermaye gereksinimlerine sahip olmak şartı ile halka arzın yüklenimde bulunarak veya en iyi gayret aracılığı şeklinde yapılması şeklinde ayrıma tabi tutuldu.

-SAKLAMA HİZMETİ İLK DEFA DÜZENLEME ALTINA ALINDI-

-Saklama hizmeti ilk defa düzenleme altına alındı. Dünya uygulamalarına paralel olarak işlemlerin gerçekleştirilmesi ile sahip olunan sermaye piyasası araçlarının saklanması hizmetlerinin farklı kurumlardan alınmasının tercih edildiği

durumlar için genel saklama hizmetine ilişkin Tebliğde kapsamlı hükümlere yer verildi.

Bireysel portföy yöneticiliği faaliyetinin aracı kurumlar, yatırım ve kalkınma bankaları ile portföy yönetim şirketleri tarafından yapılabileceği hükme bağlanmış ve bu faaliyetin yürütülmesi sırasında uyulacak ilke ve esaslar belirlendi.

-Yatırım danışmanlığı faaliyetine ilişkin olarak; mevcut düzenlemelere paralel olarak, bu faaliyeti aracı kurumlar, kalkınma ve yatırım bankaları ile portföy yönetim şirketlerinin yapabileceği hükme bağlandı. Bununla birlikte, söz konusu faaliyetin tanım ve kapsamında değişiklikler yapıldı. Portföy yöneticiliği ve yatırım danışmanlığı faaliyetlerine ilişkin olarak yatırım kuruluşlarının müşterilerini yorum ve tavsiyelerle yönlendirirken müşterilerin ihtiyaçlarını, bilgi düzeylerini ve risk algılarını bilerek hareket etmelerini teminen "yerindelik testi" uygulaması zorunlu kılındı.

-Kanun'da yer alan yan hizmetlerin tanım ve içeriği belirlenerek Kurul tarafından ayrı bir faaliyet izni verilmesine gerek kalmaksızın aracı kurumlarca Kurulca belirlenen esaslar çerçevesinde yapılabileceği hükme bağlandı.

-Yatırım kuruluşlarının müşterileri dışındaki taraflarla herhangi bir yatırım hizmet ve faaliyeti sunma amacı olmaksızın kendi portföyleri için sermaye piyasası araçlarına ilişkin işlem yapması durumunda Kuruldan faaliyet izni alınmasına gerek olmadığı hükmüne açıkça yer verildi.

-Bankaların sadece emir iletimine aracılık ettikleri müşterilerine ilgili sermaye piyasası araçları için genel saklama hizmeti veremeyecekleri düzenlendi.

-Yurt dışında yerleşik müşterilere saklama hizmeti sunulması sırasında saklamaya yetkili kuruluş nezdinde tutulan kayıtların, nakit hariç olmak üzere hak sahibi bazında izlenmesi esası getirildi.

-Genel yatırım tavsiyesi faaliyeti kapsamında hazırlanan ve kişiye özel olmamak kaydıyla müşterilere veya dağıtım kanallarına sunulan bilgilerin müşteri ile bire bir paylaşılmasına imkan tanındı. Bankaların da Kurulumuzun belirlediği esaslar çerçevesinde bu hizmeti sunabilmeleri mümkün kılındı.

-Kapsamlı yenilikler getiren bu düzenlemelere uyum sağlanması amacıyla Tebliğ'in yürürlük tarihi 1 Temmuz 2014 olarak belirlendi."

- Ankara