Atatürk'ü Fotoğraflarla Dünyaya Anlatıyor

GÜLCAN KAPLAN - Dünyanın dört bir yanında açtığı sergiler ve katıldığı konferanslarla Atatürk'ü dünyaya anlatan Türkiye'nin en büyük Atatürk fotoğrafları koleksiyoneri Hanri Benazus, "Atatürk'le beraber olup hayatta kalan son kişiyim. Onun için kendisine karşı borçlu hissediyorum." dedi.

Benazus, AA muhabirine yaptığı açıklamada, koleksiyonerliğini fotoğraf aşkından değil, sadece Atatürk aşkından kaynaklandığını söyledi.

15-16 yaşlarındayken bir Atatürk fotoğrafı gördüğünü, ve çok hoşuna gittiğini aktaran Benazus, koleksiyona nasıl başladığını "O zamanlar liseye gidiyordum. Sabah okula gidip, öğleden sonra da çalışıyordum. Haftasonu da haftalığımı eve getiriyordum. Babam hastaydı, 5 kardeştik ve geçim sıkıntılarımız vardı. Ben parayı o fotoğrafa verince eve gidince bir de dayak yedim." sözleriyle anlattı.

Gördüğü her Atatürk fotoğrafını aldığını, bir iki derken, zamanla büyük bir koleksiyona sahip olduğunu kayden Benazus, şunları söyledi:

"Bende aşağı yukarı 5 bin tane fotoğraf var. 800 tane daha var. Ama onların ne çekildiği yeri belli, ne tarihi belli. Araştırıyorum. Buldukça çıkarıyorum. Günü geldi, ben 2 fotoğraf almak için günübirlik Amerika'ya gittim. Fotoğrafların bulunduğu fotoğrafçının babası gelmiş, Atatürk'le röportaj yapmış, 1921'de. Fotğrafları da kendi çekmiş. Bu fotoğrafların Türkiye'de olması mümkün değil. Onları aldım. O zaman verdiğim para beni rahatsız etmedi. İş hayatım iyiydi. Şu anda bazen düşünüyorum, o para şimdi bende olsa boğazda evim olurdu. Şu anda belediye misafirhanelerinde yahut kirada oturuyorum. Ama Allah'a şükür çok rahatım. Bir derdim, sıkıntım yok."

Benazus, Atatürk fotoğraflarının yanısıra ulu önderin ölümünden Anıtkabir'e taşınana kadarki sürece dair de bin 400 tane fotoğrafa sahip olduğunu, ayrıca bir 100 adet de Çanakkale Savaşı'na dair fotoğrafın bulunduğunu dile getirdi.

"Milyar versen tek bir fotoğrafı satmam"

Bir yandan dünyanın dört bir yanından Atatürk fotoğrafları toplarken, bir yandan da bu fotoğraflarla Atatürk'ü dünyaya anlatan Benazus, şunları anlattı:

"Geçen sene Çanakkale'de Melburn belediye başkanı ile katıldığımız etkinlikte bendeki fotoğraflardan istediler. Onlara ait olup da, onlarda olmayan fotoğraflardan yolladım. Melburn şehrinde caddeleri iki taraflı benim fotoğraflarla donattılar. Bu sene gideyim diye davet ettiler. Ama yaş 87 olunca, 24-26 saat uçuşu göze alamadım. (İki sene önce) Londra'da avam kamarasında sergi açtım. Bu sergiyle birlikte İngiliz milletvekillerine Atatürk'ü anlattım. Paris akademisinde profesörlerle hem Atatürk'ü hem Çanakkale'yi tartıştım. Stokholm'de Rotterdam'da da aynı şekilde. Okullara gidiyorum. Türkiye'de de okullara gidip Atatürk'ü anlatıyorum.

Benazus, böyle bir keloksiyona sahip olmanın bedelinin ölçülemeyeceğini vurguyarak, "Bana milyar versen tek bir fotoğrafı satmam. Benim iş hayatım 1988'de bozuldu. O zaman bir bankanın genel müdürü koleksiyonuma 20 milyon dolar teklif etti ve ben vermedim. İflas ettim, evimi barkımı her şeyimi sattım. Hatta ayıp olmasın ama, zamanında kendi yaptığım ve belediyeye hibe ettiğim huzurevinde kaldım." dedi.

Fotoğraf aşkının ne şekilde doğduğunun sorulması üzerine Benazus, "Fotoğraf aşkı yok bende. Atatürk aşkı var. Bir tek o, başka aşk yok. Atatürk'le beraber olup hayatta kalan son kişiyim. (Manevi kızı) Ülkü Adatepe rahmetli oldu. Altemur Kılıç (Atatürk'ün yaverinin oğlu) vardı, geçen ay öldü. Ben Atatürk'ün masasında oturdum, leblebilerini yürüttüm. Onun için kendisine karşı borçlu hissediyorum." karşılığını verdi.

"Hala elime geçmeyen fotoğraf benim için en kıymetlisi"

Hanri Benazus, zaman zaman çeşitli kurumlara fotoğraf bağışında bulunduğunu, Anadolu Ajansı'na 2 bin 500-300 fotoğraf verdiğini, aynı şekilde Atatürk Orman Çiftiğindeki müzeye de bağışta bulunduğunu, orjinal nüshalarını da sakladığını bildirerek, "Özel muhafaza ediyorum. Negatiflerin orijinali cam. Dijital ortama da yüklüyorum. Sergileri de bunları basarak açıyorum." dedi.

Son yıllarda koleksiyona yeni fotoğraf ekleme sıklığının azaldığını kaydeden Benazus, "Artık pek çıkmıyor. Şöye çıkıyor. Diyelim ki, Atatürk yakın tanıdığı bir aileyi ziyaret etmiştir. O aile anı olsun diye kendi çektiyse, o fotoğraf ancak bana gieliyor. Artık zaten beni arıyorlar, özel olarak bana veriyorlar. Arada çok büyük paralar isteyenler olabiliyor. Tuhafıma gidiyor. Açık arttırmada Atatürkün görülmemiş fotoğrafı diyorlar. Bir bakıyorum, negatifi bende, nerde görülmemiş?" şeklinde konuştu.

Benuzas, "Binlerce fotoğraf arasından sizi en çok etkileyeni hangisi?" şeklindeki soruya ise, "Bulamadığım fotoğraf. Hala elime geçmeyen fotoğraf en kıymetlisi benim için." karşılığını verdi.

İzmir'de son açtığı sergide, Atatürk'ün 10 Nisan 1934 yılında İzmir'de çekilmiş bir fotoğrafının ilk kez sergilendiğini aktaran Benazus, fotoğrafın hikayesinin henüz bilinmediğini, araştırmaya devam ettiğini söyledi.

Gözleri rahatsız olduğu için fotoğrafların çoğu gün ışığında çekilmiş

Atatürk fotoğraflarının çok büyük çoğunluğunun gündüz ve açık alanda çekilmiş fotoğraflar olduğunu belirten Benazus, bunun nedenini şöyle anlattı:

"Sizin aracılığınızla Türkiye de duysun bunu. Atatürk'ün gece fotoğrafı yoktur, kapalı alanda fotoğrafı yoktur. Varsa da çok azdır. Sebebi de, Trablusgarp Savaşında sol gözüne şarapnel geliyor. Bir de kendisi mavi gözlüdür. O zaman daha şimdiki gibi flaş yok. Magnezyum çubukları yakıyorlar. Harlar. O yüzden gözleri çok rahatsız eder. Ben onun özel fotoğrafçısı vardı rahmetli Cemal Işıksel, ondan çok fotoğraf da aldım. O anlatırdı. Biri o çubuklarla fotoğraf çekmeye kalkarsa sopayla kovalarmış. O yüzden dikkat ederseniz hep açık havada fotoğraflar. Kapalı yerde fotoğrafları çok azdır, o da ortam aydınlıksa o şekilde çekilebilmiş."

Benazus, yeni nesillere büyük bir miras bıraktığının hatırlatılarak onlardan beklentisinin sorulması üzerine de, "Atatürk bizim her şeyimiz desinler, yetiyor bana." dedi.