Çocukların İzlediği Yeni Medya Reklamları Yeterince Masum Değil

Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü Öğretim ÜyesiDoç. Dr. Mikail Batu ve Celal Bayar Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu Öğretim Görevlisi Dr. Handan Güler İplikçi, Türkiye'de çocuk web sitelerindeki reklamları inceleyen "Dijital İletişim ve Çocuk: Türkiye'de Çocuk Web Sitelerindeki Reklamlara Yönelik Bir İçerik Analizi" isimli bir araştırma yaptılar.

Türkiye'de çocuk web sitelerindeki reklamlarını mercek altına alan Ege Üniversitesi'nden Doç. Dr. Mikail Batu ile Celal Bayar Üniversitesi'nden Dr. Handan Güler İplikçi çarpıcı sonuçlara ulaştı. Araştırmacılar, çocukları hedef kitle olarak seçen bazı web sitelerinin, reklam verenlerin çocuklara ulaşmada önemli mecralar olabildiğini, ancak bu sitelerde çocukların istenmeyen içeriklere maruz kaldıklarını saptadılar.Dijital ortamların içerik açısından düzenlenmeleri ve denetlenmeleri gerektiğini sonucuna ulaşan iki sosyal bilimci,çocukların reklamlara karşı savunmasız olduklarını ortaya koydular.

İlgili araştırmayı Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi tarafından Antalya'da düzenlenen "3. Medya Çalışmaları Sempozyumu"nda sunduklarını belirten Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mikail Batu, "Çocukları hedef kitle olarak seçen bazı web siteleri, reklam verenlerin çocuklara ulaşmasında önemli rol oynamakla birlikte çocukları zararlı içeriklere maruz bırakabiliyor. Çocukların yeni medyada ulaştıkları fotoğraflar, videolar, oyunlar gibi içerikler aileler tarafından kontrol edilebilir, ancak her yeni sayfayla değişen bannerlar, pop-up ve videolara yerleştirilmiş reklamları denetlemek bu konuda ilgili kurumlar için de zor olabilmektedir" dedi.

Toplumsal bilinçlenmenin önemine dikkat çeken Doç. Dr. Batu, "Yeni medyadan uzak kalmak günümüz şartlarında gerek yetişkinler gerek çocuklar için mümkün değil, önemli olan doğru kullanmayı öğrenmemiz. Somut ve soyut ürünleri birbirinden ayıramayan çocukların hayatını olumsuz yönde etkileyebilecek herhangi bir mesajın, reklam adı altında çocuklara sunulmasını engellemek; reklam verenlerin, denetim kuruluşlarının, web sitesi sorumlularının ve ebeveynlerin kontrolünde olmalı. Sağlıklı psikolojiye sahip çocuklar sağlıklı gelecek demek, hepimiz konunun öneminin farkına vardığımızda gazetelerimizde daha güzel haberleri okuyacağımızdan eminim" dedi.

"Bilgilendirici ve eğitici reklam içerikleri seçilmeli"

Celal Bayar Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Handan Güler İplikçi ise çocuklara yönelik web sitelerinde reklam verilirken, reklamı yapılan ürün veya hizmetin çocuklara yönelik olduğundan ve çocuklar için herhangi bir tehdit oluşturmadığından emin olunması gerektiğine vurgu yaptı. Dr. İplikçi, "Bu durum, yasal olmayan kurumlara bırakılamayacak kadar büyük önem taşıyor. Çocukların reklamlara olan ilgisinden ve reklamların ikna gücünden faydalanarak çocuk web sitelerinde uygunsuz yetişkin reklamları vermenin yerine; bilgilendirici, eğitici reklam içeriklerinin seçilmesi gerekiyor" diye konuştu.

Araştırma, 27 web sitesinin Haziran 2018 – Ağustos 2018 tarihleri arasında 15 gün arayla 4 kez incelenmesi sonucu gerçekleştirildi. Araştırma sonucunda çocukların savunmasız ve kolay ikna edilebilir olmasının reklamcılar tarafından bir fırsat olarak kullanıldığı anlaşıldı. Araştırmada, çocukların zararlı içeriklerden korunması için; reklamlarda kullanılan görsel içeriklerin şiddet, korku, cinsellik gibi kavramlardan arındırılmış; eğitici ve geliştirici unsurlarla tasarlanmış olması, sağlığa ciddi derecede zarar verebilecek aşırı şekerli, yağlı, asitli, katkı maddeli ürünlerin reklamlarının kısıtlanması, yetişkinlere yönelik görsel tasarımların çocuk sitelerinde yer almaması ve kötü alışkanlıklara özendirici içeriklerin önlenmesi gibi gereklilikler belirtilirken, denetimlerin sıklaştırılması zorunluluğu dile getirildi.