DOSYA HABER - Amazon Havzası'ndaki yasa dışı faaliyetler ormansızlaşmayı artırıyor

Dünyada uyuşturucu üretim ve kaçakçılığı, sadece insan sağlığını doğrudan tehdit etmekle kalmıyor, dünyanın akciğerleri olarak tanımlanan yaklaşık 7 milyon kilometrekarelik Amazonlar'ı ormansızlaşma riskiyle karşı karşıya bırakıyor.

AA'nın "Amazon Havzası'ndaki uyuşturucu kaçakçılığının ormansızlaşmayla ilişkisini" ele aldığı 2 bölümlük dosya haberin ilk bölümünde, havzadaki yasa dışı faaliyetlerin ormansızlaşmaya etkisi; raporlar, uzman görüşleri ve uydu görüntülerine dayanılarak hazırlandı.

Sekiz Güney Amerika ülkesi ve yaklaşık 7 milyon kilometrekareye yayılan Amazon Havzası'nın çoğu, 55 milyon kilometrekareyle dünyanın en büyük yağmur ormanı Amazonlar ile kaplı.

Dünyadaki yağmur ormanlarının yarısından fazlasını barındıran Amazon ormanları, dünyadaki su kaynaklarının yaklaşık yüzde 20'sini oluşturuyor.

Yeryüzündeki biyolojik çeşitliliğin yüzde 30'una ev sahipliği yapan yağmur ormanlarında 3 milyondan fazla canlı türü ve 2 bin 500'den fazla ağaç türü yaşıyor.

Amazonlar konusunda çalışmalar yapan "InfoAmazonia" haber sitesinin verilerine göre, ormansızlaşma nedeniyle Amazonlar'da 2001-2020 yıllarında 54,2 milyon hektar alan yok oldu.

Amazon ormanlarının yüzde 9'una denk gelen bu rakam, Fransa büyüklüğünde bir alana tekabül ediyor.

Uyuşturucu ticareti için ormanlar paravan

Uyuşturucu madde elde edilen bitki türleri, diğerlerine oranla daha fazla su tüketiyor. Ayrıca verim elde edilmek için kullanılan yoğun kimyasalların toprak ve su kirliliğine neden olması Amazonlar'daki ormansızlaşmanın sadece başlangıcı.

Sonrasında uyuşturucu üretim ve ticaretini istikrarlı hale getirmek için ormanların içine kaçak şehir ve altyapı kuran karteller, yüzbinlerce kilometrekarelik orman havzasına dolaylı zarar veriyor.

Karteller, uyuşturucu kaçakçılığını ve para aklama gibi konuları sürekli hale getirmek için bölgedeki havzalarda yasa dışı madencilik, yasa dışı orman kesimi ve para aklama için kereste ticareti gibi paravan işler aracılığıyla bu süreci hızlandırıyor.

Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisinin (UNODC) yayımladığı "Dünya Uyuşturucu Raporu 2023" dosyasında, kapladığı 55 milyon kilometrekareyle dünyanın en büyük yağmur ormanı Amazonlar'ın "neredeyse tamamının" yasa dışı faaliyetler nedeniyle ormansızlaşma ve bozulma tehdidi altında olduğu belirtiliyor.

Güney Amerika'da sekiz ülkede de yer alan dev havzasıyla Amazon ormanları, uyuşturucu üretim ve ticareti nedeniyle büyük oranda tahrip olmuş durumda.

Amazonlar, geçen yıl son 15 yılın en büyük ormansızlaşmasını yaşadı

Brezilya merkezli "iAmazon" adlı sivil toplum kuruluşunun uydu gözlemlerinden elde ettiği verilere göre, Amazon Havzası, geçen yıl her gün yaklaşık 3 bin futbol sahası büyüklüğünde orman kaybederek son 15 yılın en büyük ormansızlaşmasını yaşadı.

Bölgede, 2015-2018 yıllarında 14 bin kilometrekare civarında olan ormansızlaşma 2019-2022 yıllarında iki katından fazla artarak 35 bin 193 kilometrekareye ulaştı. Bu da bölge ülkelerindeki birçok eyaletten daha büyük bir alana tekabül ediyor.

AA'ya konuşan "iAmazon" araştırmacılarından Bianca Santos, ormansızlaşmada son yıllardaki artışları "rekor" olarak tanımlayarak, son 15 yıldaki durumun Brezilya'nın çevre politikalarıyla ilişkili olduğunu savundu.

Ülkede geçen yılki ormansızlaşmanın yüzde 80'i (yaklaşık 8 bin 443 kilometrekare) federal hükümetin sorumluluğunda, yüzde 11'i (yaklaşık 1130 kilometrekare) ise eyalet hükümetlerinin sorumluğundaki alanlarda raporlandı.

Santos, eyalet ve belediye yönetimlerinin, kendi bölgelerindeki çevrenin korunmasından "sorumlu olduğunu" ifade ederek, eyaletlerin yetkisi altındaki birçok kamu alanının istila ve arazi gaspı suçuna karşı "daha savunmasız" olduğunu anlattı.

Ormansızlaşma, uyuşturucu kaçakçılığı yollarında yoğunlaşıyor

"iAmazon"un verileri, geçen yıl Amazon Havzası'nda en fazla ormansızlaşma artışının Brezilya'nın Para, Amazonlar ve Mato Grosso eyaletlerinde olduğunu gösteriyor.

Ormansızlaşma, geçen yıla kıyasla Para'da yüzde 37, Amazonlar'da yüzde 24 ve Mato Grosso'da yüzde 15 oranında arttı.

Bu veriler, InfoAmazonia'nın uydu görüntüleri ve UNODC raporu ile karşılaştırıldığında, artışın bulunduğu yerlerin bölgedeki yollar ve uyuşturucu kaçakçılık rotalarıyla örtüştüğü görülüyor.

UNODC raporuna göre, Amazon ormanlarının yüzde 59'una ev sahipliği yapan Brezilya'da yetkililer, 2015-2020 yıllarında, yarısından fazlası Para eyaletinde olmak üzere birçok eyaletten oluşan Yasal Amazon bölgesinde 2 milyondan fazla kenevir bitkisine el koydu.

Koka ağacından uyuşturucu elde etme sürecinde çevreye ve insan sağlığına zararlı kimyasallar kullanılıyor

Yetkililer, uyuşturucu kaçakçılığında kullanılan güzergahlarda sadece ormanların tahribatından değil, aynı zamanda koka ağacı üretimi sırasında doğaya verilen zarardan da endişe ediyor. Zira, koka yaprağının kokaine dönüştürülme sürecindeki kimyasal atığın çevreye ciddi zarar verdiği biliniyor. Buna ek olarak verim ve karlılığı artırmak için yoğun kimyasal kullanılıyor.

UNODC, Kolombiya'da 2020'de, kaçak koka ekiminde insan sağlığına ve doğaya zararlı yaklaşık 85 çeşit gübre, 62 herbisit ve 100 pestisit kullanıldığını raporladı.