Güneydoğu'da İş Makineleri Kaskosuz Kaldı, İşveren ve İşçi Zor Durumda

Terör örgütü PKK'nın şantiye basıp iş makinelerini ateşe vermesinin ardından Güneydoğu kentlerinde birçok iş makinesi artık kasko güvencesinden yoksun. Yüksek risk nedeniyle kasko firmaları poliçe yapmaya yanaşmıyor.

KASKO YAPTIRAMADI

Diyarbakır'da hafriyat işleri yapan Kerem Karaboğa'nın 12 iş makinesi var. Fiyatları 150 ile 350 bin lira arasında değişen iş makinelerinin çoğu kırsal bölgelerde yol yapım işlerinde çalışıyor. Bu nedenle makineleri risk altında. Araçlarını kasko güvencesi altına sokmak isteyen Kerem Karaboğa pek çok sigorta şirketine başvurmasına karşın kasko yaptıramamış.

YÜKSEK MEBLAĞ İLE CAYDIRMA YÖNTEMİ

Görüştüğü şirketler "Yapmıyoruz" dememişler ancak yüksek meblağlar önererek caydırmışlar. Karaboğa önce Allah'a sonra da devlete güvendiklerini söylüyor. Zira 2011 yılında yakılan bir iş makinesine kasko firması ödeme yapmaya yanaşmamış.
"2011 yılında Şırnak'ta bir iş ekskavatörümüzü örgüt üyeleri yaktılar. Araç kaskoluydu ancak firma 'terör nedeniyle' tahrip edilmiş olduğu için zararı tazmin etmeye yanaşmadı. Biz de mağduriyetimizi devlete taşıdık. Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun kapsamında değerlendirdiler. Tamamı olmasa bile önemli bir bölümünü tazmin ettiler. Şimdi 12 iş makinem var ve bunların sadece üçü kaskolu. Kaskolu olmalarının nedeni de leasing ile almış olmam. Leasing ile alınan makinelere mecburen kasko yapılıyor."

"BİZ DE ONLAR DA HAKLI"

Kerem Karaboğa iş makinelerini güvenceleri olmadan çalıştırmasına karşın kasko firmalarını suçlayamayacağını söylüyor:

"Biz bu makineyi alırken biliyoruz ki yakılacak, kasko yaptırmaya gittiğimizde kasko firmaları da biliyor ki yakılacak. Bu bölgede ne yazık ki durum bu. Çözüm süreci döneminde rahattık nispeten, yine yakılıyordu iş makineleri ama şimdi çok daha fazla. Firmalar; 'Gelin makineleri kırım için (arıza) sigortalayalım' diyor. Ama söz konusu terör olunca hiçbiri yanaşmıyor. Bir tek leasing ile iş makinesi almışsanız banka yaptırtıyor güvence için. Ama borcunuz bittiğinde kaskonuz da yenilenmiyor. Onlara da haksızlık etmek istemem sonuçta böyle bir risk varken kimse kasko yapmaya yanaşmaz. Biz de onlar da haklı aslında ama mağduriyetimiz sürüyor."

"PİYASA DARALDI"

Doğu ve Güneydoğu illerinde iş ve endüstriyel makine satışı yapan İlker Efeoğlu'na göre çatışmaların başlamasından sonra iş makinesi piyasasında yüzde elli oranında daralma var. Efeoğlu, müşterilerinin kasko için kendilerinden aracılık etmelerini istediklerini ancak firmaların kasko yapmaya yanaşmadıklarını anlatıyor:

"Çözüm süreci ile bugünleri kıyasladığımızda pazarımız yüzde 50-60 daraldı. Peşin ve vadeli satışlarımızda kasko firmaları kaskolama yapmıyorlar. Ancak kişi banka aracılığıyla ve leasing ile almışsa, banka muhtemelen iş makinesi için adres göstermediği için kaskolama yapılıyor. Leasing'de mal sahibi banka çünkü. Kullanıcı kiracı statüsünde ve leasing ödemeleri bittiğinde kullanıcı kaskosuz iş makinesi ile baş başa kalıyor. Pek çok müşterimiz bizden aracı olmamızı istiyor ancak bizim de yapacak bir şeyimiz yok. Bölgeye pozitif ayrımcılık beklerken kasko meselesi büyük sıkıntı yaratıyor. Herkes bilir ki şantiyeler bacasız fabrikadır ve yüzlerce, binlerce kişi bu nedenle işsiz kalıyor."

"PEK ÇOK ŞİRKET İŞ BIRAKTI"

İlker Efeoğlu, iş makinelerinin yakılması ve kaskodan yoksun olması nedeniyle pek çok firmanın iş bıraktığını veya sektör değiştirdiğini belirtiyor:

"Makineler yakılınca makine sahipleri çok büyük zarara uğruyorlar. Pek çok şirket başa çıkamayınca makinelerini satarak iş bıraktılar. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'ndan bu konuda ön açıcı girişim bekliyoruz. Yoksa piyasa daralmaya devam edecek."

"TERÖR TAZMİNATI"

Kaskodan yoksun iş makinelerinin şimdilik tek güvencesi 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Kanun'u. 2004 yılında yürürlüğe giren yasaya göre 'terörden' dolayı mağduriyet yaşayanların valiliklere başvurma ve zararlarının tazmin edilme başvurusu hakkı var. Başvurunun ardından Zarar Tespit Komisyonu tarafından başvuru incelenerek sonuca bağlanıyor. Diyarbakır Valiliği'nden alınan bilgiye göre 2004 yılından bu yılın Nisan ayına kadar toplamda 51 bin kişi başvuruda bulundu. Başvuranların 31 binine olumlu 20 binine ise olumsuz yanıt verildi. Olumlu sonuçlanan başvuruculara ise toplamda bir milyara yakın tazminat ödemesi gerçekleştirildi. Bugüne kadar başvuru sayısının 55 bini aştığı tahmin ediliyor.