İran ile Sağlanan Nükleer Anlaşma

ABD Başkanı Barack Obama, İran ile P5+1 ülkeleri arasındaki nükleer anlaşmanın bugün yürürlüğe girmesinin ardından dışişleri, hazine, ticaret ve enerji bakanlıklarına, ABD'nin anlaşmanın uygulanmasındaki nükleer yaptırımların kaldırılması dahil yükümlülüklerinin yerine getirilmesine başlanması direktifi verdi.

İran ile P5+1 ülkeleri arasında Avusturya'nın başkenti Viyana'da imzalanan nükleer anlaşma, BM Güvenlik Konseyi'ndeki onayının üzerinden 90 gün geçmesiyle bugün yürürlüğe girdi. ABD Başkanı Obama da bugün dışişleri, hazine, ticaret ve enerji bakanlıklarına direktif vererek nükleer anlaşmanın uygulanmasında ABD'nin üzerine düşen yükümlülüklerin yerine getirilmesi talimatı verdi.

Obama, konuyla ilgili yazılı açıklamasında şunları kaydetti:

"Tüm ilgili bakanlıkların ve ajansların yöneticilerine, Kapsamlı Ortak Eylem Planı'ndaki (JCPOA) ABD'nin yükümlülüklerinin, ABD yasalarıyla uyumlu şekilde uygulanmasına başlamaları için direktif verdim. Bu yükümlülükler, JCPOA'da detaylandırıldığı üzere, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (UAEA) İran'ın tüm nükleer adımları tamamladığını onaylamasından itibaren nükleer yaptırımların kaldırılmasını da içeriyor. İran'ın taahhütlerine bağlılığını yakından izliyor olacağız. İran'ın sözlerinin her birinin tam olarak yerine getirilmesinden emin olmak için Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ve diğer JCPOA katılımcılarıyla yakın çalışacağız.

Bu ileriye dönük önemli adımı memnuniyetle karşılıyorum. Ortaklarımızla bu kapsamlı anlaşmanın tamamen uygulanması için bizim İran'ın nükleer programına ilişkin kaygılarımızı içeren bu hassas çalışmaya odaklanmalıyız".

Nükleer yaptırımlar UAEA'nın teyidinden önce kaldırılmayacak

Öte yandan anlaşmanın yürürlüğe girmesine ilişkin gazetecilere telekonferans yoluyla açıklamada bulunan Beyaz Saray yetkilileri, Tahran yönetiminin nükleer programını sınırladığının UAEA tarafından teyit edilmesinden önce İran'a yönelik herhangi bir nükleer yaptırımın kaldırılmayacağını bildirdi.

İran'ın, anlaşmanın uygulanmasını iki ay gibi kısa sürede tamamlanmak istemesinin zor olduğuna işaret eden yetkililer, uygulamanın kısa sürede yapılmasından ziyade doğru şekilde gerçekleştirilmesinin kritik öneme sahip olduğunu belirtti.

İran'ın yükümlülükleri

P5+1 ile Tahran yönetimi arasında 14 Temmuz'da varılan mutabakat ile İran'ın nükleer silah sahibi olmasının önlenmesi amaçlıyor. Anlaşma, İran'ın nükleer programının önemli ölçüde sınırlandırılması karşılığında bu ülkeye yönelik yaptırımların kaldırılmasını da öngörüyor.

Anlaşmada İran'ın yükümlülükleri, nükleer faaliyetlerini sınırlandırması, santrifüj ve uranyum zenginleştirme oranını azaltması olarak özetlenebilir.

İran 15 yıl boyunca, uranyum zenginleştirme çalışmalarını sadece Natanz nükleer tesisiyle sınırlı tutacak ve en yüksek yüzde 3,67 oranında uranyum zenginleştirmesi yapabilecek. Fordo tesisindeki uranyum zenginleştirme çalışmaları durdurulacak.

Uranyum üretimi için kullanılan 19 bin santrifüj, 5060'a düşürülecek ve 10 yıl boyunca bu sayıda tutulacak.

Nükleer tesislerde yeni bir faaliyete geçilmeyecek ve yeni bir sistem kurulmayacak. Arıza yapan santrifüjlerin yerine yenileri değil aynı model santrifüjler takılacak. Yeni santrifüj kullanılmayacak. Su reaktörleri arasında bağlantı sağlanmayacak.