Karadeniz'de ani dere taşkınları 'erken uyarı sistemi' ile öğrenilecek

KARADENİZ Bölgesi'nde sellere neden olan ani taşkınların önüne geçebilmek için dere yataklarına 'erken uyarı sistemi' kurulması amacıyla çalışma başlatıldı. Bu amaçla pilot bölge seçilen Trabzon ve Rize'deki 2 dereye 'erken uyarı sitemi' yerleştirildi. Sistem ultrasonik sensörün uyarı göndermesi ile ani su yükselmelerini anında bildirecek, ekipler de o alanlara hızla müdahale edecek. Devlet Su İşleri Trabzon 22'nci Bölge Müdür Vekili Dr. Emre Akçalı, "Bu sisteme geçildikten sonra derelerimiz çok daha güvenli hale gelecek" dedi.

Karadeniz'de son 40 yıldır haziran ayı ortalaması 19 derece civarında olan deniz suyu sıcaklığının bu yıl aniden 26 dereceye yükselmesiyle ısınan suyun, yükselerek atmosferin dengesini bozduğu, oluşan lokal şiddetli yağışlarla birlikte de can ile mal kayıplarına neden olan sel ve heyelanları tetiklediği belirlendi. Bu tespit üzerine harekete geçen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Karadeniz Bölgesi'ndeki 6 ili kapsayan 15 maddelik 'İklim Değişikliği Eylem Planı'nı  açıkladı. Ardından da Tarım ve Orman Bakanlığı, sel ve taşkın olaylarına neden olan derelerdeki ani su yükselmelerinin erken haber alınmasına yönelik proje geliştirdi.

Projeyle, Devlet Su İşleri'nce (DSİ) dere yataklarına erken uyarı sistemi kurulması planlandı. Bu amaçla pilot il seçilen Trabzon'daki Fol Deresi ile Rize'deki Gündoğdu Deresi'ne erken uyarı sistemi yerleştirildi. Sel baskınları ve taşkınlara karşı daha hızlı tedbir alınması amacını taşıyan erken uyarı sistemi, ultrasonik sensörün uyarı göndermesi ile ani su yükselmelerini anında bildirecek, ekipler de o alanlara hızla müdahale edecek. AFAD ekipleri ve iş makinelerinin sevk edileceği alanın tehlike halinde tahliyesi sağlanacak.   'DEREDE ANİ SU YÜKSELMELERİNİ SİSTEM HABER VERECEK'DSİ Trabzon Bölge Müdür Vekili Dr. Emre Akçalı, Doğu Karadeniz Bölgesi'nin Türkiye'de en çok yağış alan ve en çok taşkınların yaşandığı bölge olduğunu söyledi. Taşkınlara karşı koruma tesisleri ile rüsubat kontrol testleri yaptıklarını anlatan Akçalı, bir adım daha ileri geçerek erken uyarı sistemini de hayata geçirmeyi planladıklarını söyledi. Bakanlığın ve genel müdürlüklerinin projeye büyük destek verdiğini söyleyen Akçalı, "Dere yataklarının memba kısmına yani şehir girişlerine su seviyesini ölçecek ani yükselmeleri belirleyecek sistemler kuracağız. Bunlar ultrasonik sensörlü sistemler. Derelerde ani yükselmeleri sistem bize iletecek. Biz de gerekli tedbirleri alarak iş makineleriyle seddeleme tedbirleri hayata geçireceğiz. AFAD ve ilgili kurumlarla irtibata geçerek, gerekirse o yerleşim yerlerinin boşaltılması anlamında bir çalışma yürüteceğiz. Meteoroloji Genel Müdürlüğümüz zaten yağışı uyarıları veriyor. Hem radarlardan, hem otomatik meteoroloji gözlem istasyonlarından hem de uydudan yararlanıyorlar. Ancak biz bunu bir adım ileriye götürmek istiyoruz. Bu sayede çok daha etkili bir taşkın koruma yöntemi getirmiş olacağız" dedi.'DERELER ÇOK DAHA GÜVENLİ OLACAK'Bölgede 74 bin dere yatağı olduğunu belirten Akçalı, sözlerinişöyle sürdürdü: "Bu derelerin her birinin tehlike sınırı farklı. Kimisinde taşmaya 50 santim kala alarm verilecek, kiminde 1 metre kala. Bu sistemi derelerimizde geliştirmeyi planlıyoruz. Trabzon'un Vakfıkebir ilçemizde ilk istasyonu geçen ay kurduk. Bu ayda Rize Gündoğdu ikinci istasyonumuzu kurduk. Tarım ve Orman Bakanımız Sayın Dr. Bekir Pakdemirli ve Devlet Su İşleri Genel Müdürü Sayın Mevlüt Aydın tüm derelere bu sistemin yaygınlaştırılması konusunda büyük destek veriyorlar. Bu sistem geçtikten sonra derelerimiz çok daha güvenli bir hale gelecek. Vakfıkebir'deki ilk istasyonumuzda bir ay içinde çok ciddi bir taşkın olmadı, 50 santimlik su seviyesi artışları oldu. Bu seviyeleri sistem anında bize iletiyor. Hem sms hem bilgisayarlarla bunları takip ediyoruz ve riskli bir durum olduğunda ilgili birimlere iletiyoruz. Bu iki yerde kurduğumuz sistemleri yaklaşık 2 ay kadar gözlemleyeceğiz. Her iki dere üzerinde de farklı sistemler var. Hangisinin daha etkili olduğuna karar vereceğiz. DSİ olarak araştırma-geliştirme çalışması ile kendimiz de bir sistem geliştirmeye çalışıyoruz. Bunun denemelerini tamamladıktan sonra bölgemizde yaygınlaştırmayı planlıyoruz."'TAŞKIN MÜZESİ KURACAĞIZ'Doğu Karadeniz Bölgesi'nde çok fazla görülen rüsubat hareketlerinin taşkınlara neden olduğunu ifade eden Akçalı, "Bu malzemeler geliyor, köprüleri ve menfezleri tıkıyor. Bunları önlemek adına da geçirgen bentlerle ilgili çalışmalar yapıyoruz. Halkı bilinçlendirmek adına da çalışmalar yapıyoruz. Çünkü derelerimizde insan müdahalesi çok fazla. Bunlar da ilave taşkına neden oluyor. Halkımızı bilinçlendirmek için taşkın müzesi çalışmamız var. Herkesi bilinçlendirip taşkına neden olmama anlamında bir katkı sağlamak istiyoruz. Müze ile ilk amacımız taşkına nasıl sebep olduğunuzu öğreteceğiz. İnteraktif maketler olacak, geçmiş taşkın görüntüleri, taşkın anında yapılması gerekenler ne şekilde davranılması gerektiğini gösteren modeller, hidrolik model deneyi, üç boyutlu simülasyon merkezi olacak. Bu tür yapılarımız müze içerisinde çok etkili şekilde fayda sağlayacaktır" diye konuştu.