"Romanım Tarihi Bir Gerçeğin Aynasıdır"

Çünkü yazdığı kitaplarla eski başbakanlarımızdan Tansu Çiller dönemindeki Türkiye'nin en önemli sorunlarını, "terör" ve "darbe" konularını başbakanlık basın müşaviri olarak bizzat yaşayarak, okuyucuya yalnızca gerçekleri cesur kalemiyle anlattı. Duayen gazeteci Mehmet Bican ile Truva Yayınları'ndan bu hafta piyasalara çıkan "Çerkes Enişte" adlı anı-romanı üzerine çok özel bir röportaj gerçekleştirdik. Bu yıl Kafkas Göçü'nün 150. yılı sebebiyle gündeme gelen Çerkes Ethem ile ilgili Bican "Çerkes Ethem ve çevresindekiler hain değil, birer kahramandır." diyor.

Metin Soylu: " 28 Şubat'ta Devrilmek" ve "Terörle Sınanmak" adlı kitaplarınız tarihe ışık tutacak özellikte kapalı kapılar ardında gerçekleşen olaylarla ilgiliydi. Şimdiyse, "Çerkes Enişte" adlı bir romanla okuyucu karşısındasınız. Bu romanın sizce önemi nedir?

Mehmet Bican: "Çerkes Enişte"ye ben, sadece roman değil, "anı-roman" diyorum. Bu eserimdeki olayların tamamı gerçektir, yaşanmıştır. Burada, daha önceki 2 kitabımda olduğu gibi gerçekleri yazarken, bir yaraya da parmak bastığımı söyleyebilirim. O yara, Çerkes Ethem yarasıdır.

M.S: Yani bu romanda bizim bildiğimiz Çerkes Ethem olayı mı anlatılıyor?

MBİ: Hayır… Romanda Çerkes Ethem var ama asıl kahraman Çerkes Ethem'le birlikte Yunanistan'a iltica eden Refik adlı bir Çerkes'dir. Tabu sayıldığı için 90 küsur yıldır yeterince tartışılmayan ve bu nedenle kafalarda hep soru işaretleri halinde kalan Çerkes Ethem olayı, değişik bir pencereden, Çerkes Refik'in penceresinden anlatılmaktadır.

"Eserimi Tarihi Gerçeklerle Bütünleştirdim"

M.S: Nasıl? Özetler misiniz? Ya da, romanın kısa bir özetini yapar mısınız bize?

MBİ: Açıkçası bu eserimi tarihi gerçeklerle bütünleştirdim. Romanın kahramanı Refik, Biga postanesinde telgrafçı olarak görev yaparken, Ankara'dan Miralay İsmet Bey'in çağrısı üzerine makine başına gelen Çerkes Ethem'le tanışır. Yıl, 1920. O günleri hatırlayalım… Yurdun büyük bölümü işgal atındadır. İzmir'e çıkan Yunan kuvvetleri hızla Ege içlerinde Ankara'ya doğru ilerlemektedir. Büyük kurtarıcı Atatürk, Ankara'da yurdu düşman istilasından kurtarmak için çalışmakta. Ege'de ve Anadolu'nun kimi yörelerinde Kuvây-ı Milliye henüz oluşmamış. Ancak halk, baltası, küreği; bulabildiyse tüfeğiyle düşmanı durdurmaya çalışıyor. Özellikle Ege'de Efeler Yunan kuvvetlerine düzenledikleri baskınlarda büyük başarı sağlıyorlar. Kuvâ-yı Seyyare, yani seyyar kuvvetler o tarihte faaliyete geçiyor. Başında da, Osmanlı'nın bir subayı, Balkan Harbi'nde yaralanıp Bandırma'daki köyüne çekilen Çerkes Ethem var. İşte Biga postanesinin genç telgrafçısı kahramanımız Refik, Çerkes Ethem'le tanıştığının ertesi günü Yunan İşgal Kuvvetleri'yle çarpışan Kuvây-ı Seyyare'nin bir neferi olarak silah kuşanacaktır. Refik, Ankara'dan, başta Mustafa Kemal Paşa ve Miralay İsmet Bey'den, garp cephesindeki komutanlardan telgraf makinesine düşen mesajların şifrelerini çözen, Ethem'in telgraf-telefon haberleşmesini sağlayan usta bir yardımcısıdır artık. Refik, İzmir'den Ege içlerini yakıp yıkarak işgal eden düşmanı durdurabilmek, bu arada İngilizlerin parasal yardımı ve İstanbul Hükümeti'nin emriyle örgütlenen Anzavur kuvvetlerinin Ankara'ya yürümelerini önlemek, başta Yozgat İsyanı olmak üzere Ege ve Anadolu'daki bazı isyanların bastırılması amacıyla çalışan Çerkes Ethem'in yanından hiç ayrılmayacak, onunla birlikte Yunanistan'a iltica edecektir.

M.S: Neden?

MBİ: Çerkes Ethem'in neden Türkiye'den ayrıldığı, tarihimizin önemli sayfalarından biridir. Mustafa Kemal Atatürk de, Nutuk'ta bu olaya geniş yer vermiştir. Olay kısaca şudur: Ethem'in Atatürk'le arası, Yozgat İsyanı'nın Kuvây-ı Seyyare tarafından bastırılmasından sonra bozulur. Kütahya dolaylarındaki Ethem kuvvetleriyle Kuvây-ı Milliye fırkaları arasında silahlı çatışma yaşanır. İlk meclis, Çerkes Ethem'i hain ilan eder. Ethem, meclisin bu kararı üzerine biri milletvekili olan iki kardeşiyle birlikte Yunan İşgal Kuvvetleri'ne teslim olurken, Refik de aynı yolu izler. Refik, Yunanistan'daki hayatına Gümülcine'nin Şapçı kasabasında artık Kemal Paşa'nın neferlerine silah sıkan bir "hain" olarak devam edecek, eski hayatını herkesten gizleyecek ancak hiçbir şekilde unutmayacaktır.

M.S: Çerkes Refik'i Yunanistan'da ne gibi olaylar beklemektedir?

MBİ: Herkesten sakladığı, Türk askerlerine karşı Çerkes Ethem'in yanında savaşması, Türkiye'den kaçıp Yunan askerlerine sığınması; Refik'in, Yunanistan ve 1955'ten sonra Türkiye'deki hayatı boyunca hep "korku"su olmuştur. Romanda bu korku masalımsı bir şekilde anlatılmaktadır…