Havran Barajı'nda Yarasalar Yeni Evlerini Sevdi

Balıkesir'de inşa edilen Havran Barajı göl alanında bulunan İnboğazı Mağarasındaki yarasaları su altında kalmaktan kurtarmak için 2008-2009 yıllarında oluşturulan yeni mağarayı yarasalar çok sevdi. Yeni mağarada 8 türden 10 bin yarasanın yaşadığı tespit edildi.

1995 yılında yapımına başlanan Havran Barajı'nın göl alanında Batı Anadolu'daki yarasa toplulukları için büyük önem arz eden İnboğazı Mağarasındaki yarasaları su altında kalmaktan kurtarmak için alternatif bir mağara oluşturma çalışmalarına başlandı. Eski mağaranın hemen üst kotunda, su seviyesinin üzerinde eski mağaraya paralel uzanan bir mağara 2008-2009 yıllarında oluşturuldu.

YARASALAR ESKİ MAĞARADAN ÇIKARILIRKEN TACİZ EDİCİ UNSUR VE İŞLEM KULLANILMADI

Oluşturulan yeni mağaraya ekosistem bütünlüğü açısından önem arz eden eski mağaradaki makro omurgasızlar ve yarasa gübreleri taşınarak, sıcaklık ve nem değerleri eski mağara ile uyumlu hale getirildi.

Barajda su tutma işleminden önce, 2009 yılının Ekim ayı sonunda, eski mağaradaki yarasalar akşam saatinde beslenmek için mağarayı terk ettikten sonra girişleri engellenmek suretiyle tamamının yeni mağaraya yönlendirilmesi sağlandı. Bu çıkarma esnasında ise ses ve ışık gibi hiçbir taciz edici unsur ve işlem kullanılmadı. Barajda su tutulmaya başlanılmadan önce boşaltılan eski mağaradaki yarasaların tamamına yakınının yeni mağaraya geçtiği görüldü.

ESKİ MAĞARADA YALNIZCA 100 YARASA KIŞLIYORDU

Gerek eski mağarada daha önce çeşitli bilim adamlarınca gerçekleştirilen çalışmalar gerekse su tutma işlemine başlanılmadan önce DSİ Genel Müdürlüğü, Kırıkkale Üniversitesi, MTA, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile Tarım Bakanlığı'ndan uzmanların yer aldığı İzleme Komitesince mağarada yapılan incelemeler esnasında, mağaranın özellikle yazlıkçı yarasalar tarafından kullanıldığı ve sadece yaklaşık 100 kadar yarasanın mağarada kışladığını gösteriyordu.

Yeni mağarada yapılan izleme çalışmalarında da buna benzer bir durum beklentisi içerisinde olundu. Nitekim 22 Mayıs 2010 tarihinde Proje izleme Komisyonu tarafından yerinde yapılan inceleme ve sayımlar sonucunda yeni mağaranın çeşitli yerlerinde bireysel ve koloni halinde 5 türe ait yaklaşık 1950 yarasanın bulunduğu görüldü.

Havaların daha da ısındığı Haziran 2010'da Mahkeme heyetine yaptırılan tespitte ise çok sayıda bireysel yaşayan yarasalarla birlikte 5 büyük koloni tespit edildi. Toplam yarasa sayısının bu aylarda yaklaşık 5 bin civarında olduğu izleme komitesince de belirlendi.

Bir yıl içerisinde bu miktarda yazlıkçı yarasanın mağarayı tercih etmesi kış sayımlarında da belli bir popülasyonun burada kışlayacağı beklentisini doğurdu. Beklentiler sonucunda 18 Şubat 2011 tarihinde İzleme Komisyonu üyelerince mağarada yapılan incelemede yaklaşık 80 civarında yarasanın yeni mağarayı kış barınağı olarak da kullandığı tespit edildi.

YARASALARIN YAPAY MAĞARAYI TERCİHİ PROJENİN BAŞARISINI GÖSTERİYOR

Bir mağarada ekosistemin çok uzun yıllar içerisinde oluştuğu ve geliştiği düşünülürse, civardaki su altında kalmayan irili ufaklı çok sayıda mağarada herhangi bir popülasyon artışı olmamasına karşın, açılan yeni mağaraya bu nispette bir yönelmenin olması ve yarasaların yapay mağarayı tercih etmeleri projenin başarısını gösterdi. Bu gelişmelerin ardından 2011 yılı yaz aylarında 2010 yılı yaz sayımlarına göre çok daha büyük yarasa topluluklarının yeni mağarayı benimseyeceği beklentisi arttı. Bu beklenti ile 25 Haziran 2011 tarihinde Mağara ve civarında gerçekleştirilen sayım ve incelemeler neticesinde yarasa sayısının 8 bine ulaştığı anlaşıldı.

Mağaradaki popülasyonun yaz aylarında arttığı kış aylarında ise 80-100 bireye indiği düşünülerek mağarada bir takım iyileştirmeler yapıldı. Bu iyileştirmelerinde sonucunda 2013 yılı yaz aylarında yapılan sayımlarda 8 türde 10 bin yarasa sayısına ulaşıldı ve dünyada ilk defa bu miktarda bir yarasa topluluğu için yapay mağara kurulmuş oldu. Bu durum mağara ekosisteminin yıldan yıla daha da iyileşmesi sonucunda eski doğal mağaranın fonksiyonlarını maksimum düzeyde karşılayan yeni bir mağaranın oluşturulmuş olduğunu gösterdi.

BARAJ DOĞA-İNSAN-EKONOMİ DENGESİ GÖZETİLEREK İNŞA EDİLDİ

"Edremit-Havran Projesinde doğa-insan-ekonomi dengesi gözetilerek inşa edilen Havran Barajı'nda, yarasalar zarar görmeden su tutulabildi" diyen "Orman ve Su İşleri Bakanı Prof. Dr. Veysel Eroğlu ise, "Böylelikle hem yarasalar için yeni bir habitat oluşturuldu hem de yöre çiftçisi baraj sayesinde taşkın zararlarından korundu ve ihtiyaç duydukları mevsimde sulama suyuna kavuştu" diye konuştu.