Jandarma Teşkilatı 178 Yaşında

Devlet arşivlerinde adına 1839'dan itibaren rastlanılan ve geçen yıl İçişleri Bakanlığına bağlanan Jandarma teşkilatı, 178 yıldır milletin huzur ve güvenliği için gece gündüz görev yapıyor.

AA muhabirinin derlediği bilgiye göre, Jandarma teşkilatının ilk nizamnamesi olan "Asakir-i Zaptiye Nizamnamesi"nin 14 Haziran 1869'da yürürlüğe girmesiyle zabıta görev ve hizmetleri, yetki ve sorumlulukları hukuki bir çerçeve içine alındı. Söz konusu yönerge kapsamında her ilde bir "zaptiye alayı" kurulurken, personeli piyade ve süvarilerden oluştu.

Arşivlerde, 1839'dan itibaren "jandarma" adına ve "jandarma tayin kararnamelerine" rastlanıldığından Türk Jandarma Teşkilatının 1839'da kurulduğu anlaşılmış olsa da yapılan araştırmalarda ay ve gününün tespiti mümkün olmadı.

Bu nedenle "Asakir-i Zaptiye Nizamnamesi"nin kabul tarihi olan 14 Haziran 1869 tarihi, Jandarma teşkilatının kuruluş günü olarak kabul edildi.

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ndan sonra Sadrazam Sait Paşa tarafından modern bir zabıta teşkilatı kurulması amacıyla İngiltere ve Fransa'dan subaylar getirtilirken, teşkilatlanmada değişiklik yapılarak 20 Kasım 1879'da "seraskerlik" makamına bağlı "Umum Jandarma Merkeziyesi" kuruldu.

Jandarma teşkilatı, 1908'de İkinci Meşrutiyet'in ilan edilmesinden sonra Rumeli'de gösterdiği başarılardan dolayı 1909'da yeniden düzenlenip "Harbiye Nezareti"ne bağlanarak ve "Umum Jandarma Kumandanlığı" adını aldı.

Hukuki statüsünü 1930'da kazandı

Jandarma birlikleri, 1914-1918 yıllarında yapılan Birinci Dünya Savaşı ile 1919-1922 yıllarında gerçekleşen Kurtuluş Savaşında, bir yandan iç güvenlik görevlerini sürdürürken, diğer yandan birçok cephede yurt savunmasına katıldı.

Cumhuriyet'in ilanından sonra, devletin birçok kuruluşunda olduğu gibi Jandarma teşkilatı da yeniden düzenlendi.

1918'de kapatılan Jandarma Astsubay Okulu İzmit'te yeniden açılırken, sabit Jandarma Bölge Müfettişlikleri ve İl Jandarma Alay Komutanlıkları yeniden teşkilatlandırılıp, seyyar jandarma birlikleri de güçlendirildi.

Teşkilat bugünkü hukuki statüsünü, 10 Haziran 1930'da 1706 sayılı Jandarma kanunu çıkarılmasıyla kazandı.

1937'de "Jandarma Teşkilat ve Vazife Nizamnamesi" yürürlüğe girerken, 1939'da teşkilat, sabit jandarma birlikleri, seyyar jandarma birlikleri, jandarma eğitim birlikleri ve okullar olmak üzere üç grup halinde yeniden düzenlendi.

6815 sayılı "Sınır, Kıyı ve Karasularımızın Muhafaza ve Emniyeti ve Kaçakçılığın Men ve Takibi İşlerinin Dahiliye Vekaletine Devri Hakkında Kanun"un 1956'da yürürlüğe girmesiyle bu tarihe kadar dönemin Gümrük ve Tekel Bakanlığına bağlı Gümrük Umum Kumandanlığınca yürütülen sınır, kıyı ve karasularımızın emniyet ve korunması ile gümrük bölgelerinde kaçakçılığı men, takip ve tahkik görev ve sorumluluğu Jandarma Genel Komutanlığına verildi.

İlk Jandarma Bölge Komutanlığı Ankara'da kuruldu

1957'de jandarma sınır birlikleri tugaylar haline dönüştürülürken, jandarma eğitim tugayları kuruldu.

Teşkilata, 1961'de Jandarma Bölge Komutanlıkları ile 1963'te Foça Jandarma Komando Okulu kazandırıldı.

İlk Jandarma Bölge Komutanlığı, 1961'de Ankara'da hizmet vermeye başladı.

İlk Jandarma Havacılık Birliği, Diyarbakır'da 1968'de Hafif Helikopter Bölük Komutanlığı adında faaliyete geçti.

Kıyı ve karasularının korunması görevi, 1982'de 2692 sayılı Kanun ile Sahil Güvenlik Komutanlığına devredildi.

Jandarma teşkilat, görev ve yetkilerinin belirlendiği 2803 sayılı kanun 1983'te yürürlüğe girdi.

Kara sınırlarının korunması görevi, 1988'de 3497 sayılı kanun ile Kara Kuvvetleri Komutanlığına verildi.

Geçen yıl İçişleri Bakanlığına bağlandı

Sorumluluk sahasında meydana gelen olaylarda suç ve suç delillerinin bilimsel yollarla araştırılması ve yargıya götürülmesi amacıyla 23 Mart 1989'da başlatılan çalışmayla 1993'te Ankara'da Jandarma Kriminal Daire Başkanlığı kuruldu. 1994'te Van'da, 1998'de Bursa'da, 2005'te Aydın'da Jandarma Kriminal Laboratuvar Amirlikleri oluşturuldu. Aydın Jandarma Kriminal Laboratuarı, 2014'te İstanbul'a taşındı.

Jandarma, 1984'ten günümüze kadar geçen süre içerisinde, ülkenin bölünmez bütünlüğüne kasteden başta PKK/KONGRA-GEL olmak üzere tüm terör örgütlerine karşı, özellikle Doğu, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz'de bütün ülke sathında terörle mücadelenin en önemli unsuru oldu.

Jandarma Genel Komutanlığı, 15 Temmuz darbe girişiminin ardından 27 Temmuz 2016'da çıkarılan 668 sayılı KHK ile İçişleri Bakanlığına bağlandı.