A 212-year-old tombstone in Aydın sheds light on the history of a 250-year-old complex

Aydın'da 212 yıl önce dikilen mezar taşı, 250 yıllık külliyenin tarihine ışık tutuyor

AYDIN - Aydın'ın Efeler ilçesinde bulunan ve 212 yıl önce dikilen mezar taşında Osmanlı Tarihçisi Hilmi Anaç tarafından keşfedilen ilginç tasvir, 2,5 asırlık Cihanoğlu Külliyesi'nin tarihine ışık tutuyor.

Aydın'da Osmanlı döneminden kalma tarihi külliyelerden olan ve 2,5 asırdır ayakta kalan Cihanoğlu Külliyesi'nin tasvirinin yer aldığı düşünülen bir mezar taşı bulundu. Aydın'ın tarihi üzerine çalışmalar yürüten Tarihçi Dr. Hilmi Anaç tarafından keşfedilen ve 212 yıl önce dikildiği tespit edilen mezar taşı, barok mimarisiyle de dikkat çeken tarihi külliyenin tarihine ışık tutuyor. Cihanoğlu Abdülaziz tarafından 1756 yılında yaptırılan tarihi külliyenin resmedildiği düşünülen ilginç mezar taşının, o dönemlerde külliyede görev yapan bir muallim veya müderrislerden birisinin eşi olabileceğini ifade eden Anaç; "Tasvirde 3 tane kemer var ve Aydın'da hiç bir camide 3 tane kemer görülmez. Bu mezar taşında büyük bir ihtimalle Cihanoğlu Camii'nin tasviri yapılmış" dedi.

Efeler ilçesindeki Alihan Baba Türbesi'nde temizlik yaptığı ve mezar taşlarını incelediği esnada ilginç mezar taşına rastladığını ifade eden Anaç; "Aydın'ın yerel tarihi üzerinde çalışmalar yapıyorum ve bu çalışmalarım esnasında Alihan Baba Türbesi'nde çok ilginç bir anektoda rastladım. Tarihi açıdan da önemli bir veri aslında. Burası Horasanlı Ali Dede Türbesi, Horasan erenlerinden kabul ediliyor. Evliya Çelebi'de de bahsedilir. Baktığımızda bu türbenin dibinde o dönemlerdeki Aydın'da önemli insanların ve ailelerinin bulunduğu bir hazire var. Burada çok ilginç de bir mezar taşı var. Bir gün böyle tarihi mekanları gezerken, ilginç bir mezar taşına rastladım. Bir mezar taşında diğer mezar taşlarından farklı olarak bir mekanın tasviri var. Bu mekanın tasviri ne olabilir yönünde düşündüm ve araştırdım. Tasviri incelediğimde mezar taşı üzerinde 'Baki olan Allah'tır. Ziyaretten murad ancak duadır. Bugün banaysa yarın sanadır. Nalbant Molla Mehmet'in zevcesi Züleyha kadın' yazıyor. Üzerindeki tarihte ise 1226 yazıyor. Bu da 1811-12 yıllarına denk geliyor. Baktığımızda 19. yüzyılın ilk çeyreğine denk geliyor. Mezar taşının üzerinde bir mekan var. Mekanda da 3 tane kemer, kemerin üzerine bindirilmiş kaide yani minare, minarenin yan tarafında büyük bir yapı var. Büyük bir ihtimalle külliyenin olduğu yapı. Öbür tarafında da camiinin olduğu bina ve Cihanzade Abdülaziz Beyfendi tarafından yaptırılan çeşme var. Yani baktığımız zaman bir mezar taşı Aydın'da önemli bir yapının yani Cihanoğlu Camii'nin tasvirini bize gösteriyor. Bunun üzerinde çok şeyler olabilir. Bu, Nalbant Molla Mehmet, belki Cihanoğlu Camii ile eğitim olarak ilgisi olabilir. Belki o dönemde bir müderris veya muallim olabilir ya da o aileyle de ilişkisi olabilir. Tabi bunun araştırılması lazım. Fakat çok ilginç bir şekilde mezar taşı, tarihi bir yapı hakkında plan veya bir görünüm veriyor bize. Ben tarihleri de kontrol ettim. 1756'da Cihanoğlu Camii yapılıyor. 1782'de Cihanzade Abdülaziz Efendi çeşmesi yapılıyor. Mezar taşı da 1811-12 yıllarına denk geliyor. Yani tarihi kronoloji olarak da uyum içinde. O yüzden dikkate değer bir nokta. Zaten dikkat ederseniz tasvirde 3 tane kemer vardı. Aydın'da hiç bir camide 3 tane kemer pek görülmez. Bu mezar taşında büyük bir ihtimalle Cihanoğlu Camii'nin tasviri yapılmış" dedi.