Artvin Türkiye'nin En Hızlı Akan Nehri, Göle Döndü

Bayburt ilindeki Mescit Dağları'ndan doğan ve Gürcistan'ın Batum ilinden Karadeniz'e dökülen, Güney Amerika'daki Amazon Nehri'nden sonra ikinci, Türkiye'nin ise en hızlı akan nehri olma özelliğine sahip Çoruh Nehri, bu özelliğini kaybetti. Türkiye sınırlarını terk etmeden önceki ortalama debisi saniyede ortalama 192 metreküp, yıllık ortalaması ise 6,3 milyar metreküp olan 431 kilometre uzunluğundaki Çoruh Nehri üzerine kurulan barajlar nedeniyle hızlı akma özelliği kaybolan nehrin büyük bir bölümü göle döndü.

Bayburt ilindeki Mescit Dağları'ndan doğan ve Gürcistan'ın Batum ilinden Karadeniz'e dökülen, Güney Amerika'daki Amazon Nehri'nden sonra ikinci, Türkiye'nin ise en hızlı akan nehri olma özelliğine sahip Çoruh Nehri, bu özelliğini kaybetti. Türkiye sınırlarını terk etmeden önceki ortalama debisi saniyede 192 metreküp, yıllık ortalaması ise 6,3 milyar metreküp olan 431 kilometre uzunluğundaki Çoruh Nehri üzerine kurulan barajlar nedeniyle hızlı akma özelliği kaybolan nehrin büyük bir bölümü göle döndü. Bir dönem taşkınlarda debisi saniyede 500 metreküpe kadar çıkan nehirdeki akıntının yaydığı sesin yankılandığı Artvin, oluşan baraj gölleriyle sessizliğe büründü.

410 kilometresi Türkiye sınırlarında, 21 kilometresi ise Gürcistan sınırlarında yer alan Çoruh Nehri üzerine işletmeye alınan 7 barajla birlikte 71 köyün yerleşim yerleri ve tarım arazileri de kısmen su altında kaldı. Çoruh Nehri üzerindeki barajlarla birlikte kurulan 2 bin 632 megawat kapasiteli santrallerle yılda 8 bin 631 gigawat elektrik üretiliyor.

'ENERJİYE İHTİYAÇ VARSA YAPILABİLİR'

Çoruh'un eski ihtişamlı akışını özlediklerini anlatan vatandaşlar, nehrin ülke ekonomisine katkı sağlamasından dolayı da sevinç yaşadıklarını belirtti.

Köylerinin bir bölümü baraj gölü altında kalan Zeytincik Köyü Muhtarı Mustafa Yıldırım, eskiden yüzdükleri, balık tuttukları ve hırçın sesini dinledikleri Çoruh Nehri'nin sesinin kesildiğini söyledi. Yıldırım, Köyümüzün 45 dönümlük alanı sular altında kaldı. Çoruh Vadisi üzerinde bulunan birbirine yakın köyleriyle çok şenlikli bir alandı. Şuan vadi üzerinde durup dinleneceğimiz bir alan yok. Fakat buna rağmen bizim için devlet ön plandadır ve enerjiye ihtiyaç varsa bu projeler yapılabilir. Bizde mağdur olmayalım dedi.

'BİR KÜLTÜR YOK OLDU'

Emekli Öğretmen Cemal Uluturk da Çoruh'da bir kültür vardı. Yağmur yağardı, odun tutmak için çengellerle nehrin kıyısına inerdik. Kışın ısınmak için nehirden odun toplanırdı. Balık tutulurdu. Yaz geldiğinde ise biz çocuklar için bayramdı. Çoruh Nehrine atlar, yüzerdik. Buda bizim için büyük eğlenceydi ama maalesef bu kültürlerin hepsi yok oldu. Çoruh'un sesi bizim için bir şarkıydı, sesi bize ninni gibi gelirdi. Şimdi ne sesi çıkıyor, ne sedası, artık su yığınından başka bir şey değil diye konuştu. Sular altında kalan Oruçlu köyü sakinlerinden Kamil Güven ise öÇoruh Nehri köyümüzün içinden geçerdi. Su sesi bize hayat veriyordu. Şimdiki hali bizi çok üzüyor. Bir çok ihtiyacımızı Çoruh Nehri'nden elde ederdik. Çoruh Nehri olmadan hayat mutsuz, eksik. Çoruh bizim için damardı diyerek eski ihtişamlı halini özlediklerini söyledi. Çoruh Nehri'nin bir kültür olduğunu anlatan Oruçlu köyü sakinlerinden Hakan Akın, Çoruh'un alışkın olduğumuz o hırçınlığını özledik. O coşkun akışı severdik, şimdi hatırlarda kaldı. Çoruh Nehri her zaman hatıralarımızda yaşayacakö ifadelerini kullandı.

ÇORUH HAVZASI

Çoruh Nehri Karadeniz bölgesinin en doğusunda yer alan nehirdir. Bayburt, Erzincan, Erzurum, Gümüşhane ve Artvin illerinden geçen nehirin uzunluğu 431 kilometredir. Mescit Dağlarının batı yamaçlarından çıkar. Çoruh Dağlarının vadilerinden geçerek batıya doğru devam eder. Gürcistan sınırları içerisine girer ve Batum'un güneyinden Karadeniz'e dökülür. Çoruh Nehrinin geçtiği yatak oldukça dar olup derindir. Yamaçlar ve vadiler, gittikçe dikleşir ve nehir yatağı dar bir durum alır. Bu sebeple, Çoruh Nehrinin akıntısı baraj olmayan yerlerde çok hızlıdır. Çoruh Nehri'nin Türkiye sınırları içerisindeki menba kısmındaki Laleli Barajı ile mansap kısmındaki TBMM 85'inci Yıl Muratlı Barajı arasında ana kolda 10, yan kollarda ise 7 baraj planlandı. Bu projelerden ana kolda 6, yan kolda ise 1 olmak üzere 7 baraj projesi işletmeye alındı. Ana kolda 1 barajın inşaatı sürerken 3 baraj da planlama aşamasına geldi. Yan kollarda ise 1 baraj inşaat halinde, 5 baraj ise planlama aşamasında olduğu öğrenildi. Çoruh Havzasının yan kolları ile birlikte toplamda inşa edilecek 143 adet baraj ve HES projesi ile yılda 14 bin 552 gigawat elektrik üretimine ulaşılacak.