Büyüme Hızı Açıklandı (3)

Türkiye'de geçen yıla ilişkin kişi başına Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH), cari fiyatlarla 29 bin 885 lira, dolar cinsinden 11 bin 14 dolar olarak revize edildi.

TÜİK'in revizyon çalışmaları kapsamında "Yıllık Gayri Safi Yurt İçi Hasıla 2015" istatistikleri de açıklandı.

Buna göre, GSYH, yıllık veriler kullanılarak, dönemsel GSYH tahminlerinden bağımsız olarak, üretim, harcama ve gelir yöntemlerine göre hesaplandı. Dönemsel GSYH tahminleri de yeni bağımsız hesap ile revize edildi.

Bu kapsamda üretim yöntemine göre GSYH, zincirlenmiş hacim endeksiyle 2015 yılında bir önceki yıla göre yüzde 6,1 arttı.

Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 14,3 artarak, 2 trilyon 337 milyar 530 milyon lira oldu.

Geçen yıl gayrisafi yurtiçi hasılada en yüksek payı yüzde 16,7 ile imalat sanayi aldı. Bunu yüzde 11,5 ile toptan ve perakende ticaret, yüzde 8,2 ile inşaat izledi. Yıllık gayrisafi yurtiçi hasılada en düşük pay hanehalklarının işverenler olarak faaliyetleri için gerçekleşti.

Kişi başı milli gelirde revizyon artışı

Öte yandan, geçen yıl kişi başına GSYH cari fiyatlarla 29 bin 885 lira, dolar cinsinden 11 bin 14 dolar olarak revize edildi. TÜİK daha önce kişi başına GSYH değerini 2015'te cari fiyatlarla 25 bin 118 lira, dolar cinsinden de 9 bin 257 dolar olarak açıklamıştı.

Hanehalkı nihai tüketim harcamaları geçen yıl, bir önceki yıl zincirlemiş hacim endeksine göre yüzde 5,5 arttı. Hanehalkı tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 60,4 oldu. Hanehalkı harcamalarında en yüksek payı alan harcama grupları sırasıyla, yüzde 21,7 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 16 ile ulaştırma ve yüzde 15,6 ile konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar oldu.

Devletin GSYH içindeki payı

Geçen yıl devletin nihai tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 13,9 olurken, sabit sermaye oluşumunun payı yüzde 29,7 olarak belirlendi.

Bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre, devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 4,1, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 9,2 artış gösterdi.

Mal ve hizmet ihracatı, geçen yıl, bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre yüzde 6,6 artarken, ithalatı da yüzde 3,8 arttı.

İş gücüne yapılan ödemeler

İş gücüne yapılan ödemelerin gayrisafi katma değer içerisindeki payı geçen yıl yüzde 33,2 oldu.

Gelir yöntemiyle gayrisafi yurt içi hasıla hesaplamalarına göre, 2009 yılında iş gücüne yapılan ödemeler toplam gayrisafi katma değerden yüzde 30,2 pay alırken, geçen yıl bu yüzde 33,2 oldu. İşletme artığı/karma gelir, katma değerden 2009'da yüzde 51,5, geçen yıl ise yüzde 50,3 pay aldı.

İş gücüne yapılan ödemelerin gayrisafi katma değer içindeki payı 1998 yılında 28,8 iken, geçen yıl yüzde 33,2 olarak hesaplandı. Bu oran 2001'de yüzde 28,1 olarak belirlenirken, 1998 sonrası en düşük değeri olarak gözlendi. 2001-2008 döneminde iş gücüne yapılan ödemelerin payı yatay bir seyir izlerken, 2008 sonrası dönemde kademeli bir şekilde arttı. 1998 yılında yüzde 54,6 olan işletme artığı/karma gelirin cari fiyatlarla gayrisafi katma değer içerisindeki payı, geçen yıl yüzde 50,3 oldu. 2001-2005 döneminde bu oran yüzde 55,5'e kadar yükselirken, 2009-2011 dönemi hariç sürekli azalış gösterdi.

İl bazında GSYH

Öte yandan, 2004-2014 yıllarına ilişkin "İl Bazında Gayri Safi Yurt İçi Hasıla" istatistikleri de açıklandı. Cari fiyatlarla üretim yöntemi kullanılarak tarım, sanayi ve hizmetler ayrıntısında derlenen söz konusu hesaplamalarda, Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması kullanıldı.

Buna göre, 2014'te İstanbul, 622 milyar 762 milyon lira ile en yüksek gayrisafi yurt içi hasılaya ulaştı ve toplam GSYH'den yüzde 30,5 pay aldı. İstanbul'u,186 milyar 977 milyon lira ve yüzde 9,1 pay ile Ankara, 127 milyar 430 milyon lira ve yüzde 6,2 pay ile İzmir izledi. İl düzeyinde GSYH hesaplamalarında son üç sırayı 1 milyar 756 milyon lira ile Kilis, 1 milyar 416 milyon lira ile Ardahan ve 1 milyar 238 milyon lira ile Bayburt aldı.

Söz konusu dönem, kişi başına gayrisafi yurt içi hasılada da İstanbul 43 bin 645 lira ilk sırada yer aldı. İstanbul'u, 43 bin 521 lira ile Kocaeli, 36 bin 680 lira Ankara izledi. Van, 9 bin 913 lira, Şanlıurfa 9 bin 773 lira ve Ağrı 8 bin 486 lira ile son sıralarda yer aldı.

Kişi başına GSYH, 2014 yılında 14 il için Türkiye ortalamasının üzerinde gerçekleşti. Buna göre GSYH'den en yüksek payı alan ilk dört il (İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa) toplam GSYH'nin yüzde 49,9'unu oluştururken, payı en düşük olan 15 il ise toplam GSYH'den yüzde 2,1 pay aldı.

(Bitti)