Epdk, Elektrik Piyasası İthalat ve İhracat Esaslarını Belirledi

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), elektrik enerjisi ithalatı veya ihracatına ilişkin usul ve esasları, ithalat veya ihracat faaliyeti yapacak tüzel kişilerin hak ve yükümlülüklerini ve uluslararası enterkonneksiyon hatlarının kullanımına ve kapasite tahsisine ilişkin esasları belirledi. Uluslararası enterkonneksiyon şartı oluşmuş ülkelerden ya da ülkelere elektrik enerjisi ithalatı veya ihracatı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın uygun görüşü doğrultusunda, EPDK onayı ile yapılabilecek.

Mevcut toptan satış lisansları, "tedarik lisansları" olarak tanzim edilene kadar, mevcut toptan satış lisansları kapsamında ithalat veya ihracat faaliyetine ilişkin işlemler tesis edilecek.

EPDK'nın, Elektrik Piyasası İthalat ve İhracat Yönetmeliği Resmi Gazete'de yayımlandı. Yönetmelik, elektrik piyasasında; elektrik enerjisi ithalatı veya ihracatı faaliyetine ilişkin usul ve esaslar ile uluslararası enterkonneksiyon hatlarının kapasite tahsisine ve sınır ötesi elektrik enerjisi ticaretine yönelik kullanımına ilişkin esasların belirlenmesini amaçlıyor. Yönetmelik, elektrik enerjisi ithalatı veya ihracatına ilişkin usul ve esasları, ithalat veya ihracat faaliyeti yapacak tüzel kişilerin hak ve yükümlülüklerini ve uluslararası enterkonneksiyon hatlarının kullanımına ve kapasite tahsisine ilişkin esasları kapsıyor. Yönetmelik, 14 Mart 2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 12. maddesine dayanılarak hazırlandı.

-İTHALAT VEYA İHRACAT FAALİYETİNDE BULUNABİLECEK TÜZEL KİŞİLER-

Uluslararası enterkonneksiyon şartı oluşmuş ülkelerden ya da ülkelere elektrik enerjisi ithalatı veya ihracatı, Bakanlığın uygun görüşü doğrultusunda, Kurul onayı ile yapılabilecek. Lisanslarında yer alması kaydıyla, özel sektör tedarik lisansı sahibi şirketler, elektrik enerjisi ithalat veya ihracatı faaliyetlerini, Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi'ni (TETAŞ), hükümetler arası anlaşmalar kapsamında imzalamış olduğu elektrik enerjisi ithalat veya ihracat anlaşmalarına uygun elektrik enerjisi ithalat veya ihracatı faaliyetlerini, üretim şirketleri, elektrik enerjisi ihracatı faaliyetini yürütebilecek. Belirtilen tüzel kişilerin ithalat faaliyeti, tedarik lisansları, ihracat faaliyeti ise tedarik veya üretim lisansları kapsamında düzenlenir ve ayrıca lisans alınmasını gerektirmeyecek.

-ELEKTRİK ENERJİSİNİN İTHALAT VEYA İHRACATI FAALİYETİNDE UYGULANACAK YÖNTEMLER-

Elektrik enerjisinin ithalatı; ulusal elektrik sisteminin elektrik enerjisinin ithal edileceği ülkenin elektrik sistemi ile senkron paralel şekilde işletilebilmesi, elektrik enerjisinin ithal edileceği ülke elektrik sistemindeki bir üretim tesisinin ya da üretim tesisinin bir ya da birden fazla ünitesinin elektrik piyasasında iletim şebekesi ve/veya dağıtım şebekesine ilişkin mevzuat hükümlerine uygun olarak ulusal elektrik sistemine paralel çalıştırılabilmesi, asenkron paralel bağlantı yapılması, ülke içerisinde oluşturulacak izole bir bölgenin, enterkonneksiyon hatları ile beslenmesi hallerinde mümkün olacak.

Elektrik enerjisinin ihracatı; ulusal elektrik sisteminin elektrik enerjisinin ihraç edileceği ülkelerin elektrik sistemi ile senkron paralel şekilde işletilebilmesi, ülke sınırları içerisindeki bir üretim tesisinin ya da üretim tesisinin bir ya da birden fazla ünitesinin elektrik enerjisinin ihraç edileceği ülkenin elektrik sistemi ile paralel çalıştırılabilmesi, asenkron paralel bağlantı yapılması, elektrik enerjisi ihraç edilecek ülkede oluşturulacak izole bir bölgenin, enterkonneksiyon hatları ile beslenmesi hallerinde mümkün olacak.

-SENKRON PARALEL BAĞLANTILARDA İTHALAT VEYA İHRACAT FAALİYETİ İÇİN YAPILACAK BAŞVURULAR-

Elektrik enerjisi ithalatı veya ihracatı yapılabilecek enterkonneksiyon hatları, Bakanlık görüşü doğrultusunda Sistem İşleticisi tarafından ilan edilecek. Senkron paralel bağlantılar için enterkonneksiyon hat kapasitesini kullanarak ithalat veya ihracat yapılmasına yönelik faaliyette bulunmak isteyen tedarik lisansı sahibi şirketlerin sistem işleticisi tarafından açıklanan kapasite tahsislerine ilişkin ihalelere katılabilecekleri ve hat kapasite tahsisine hak kazanılması durumunda, tahsis edilen miktar ve süre kadar elektrik enerjisi ithalat veya ihracatı yapabileceği lisanslarına hüküm olarak derçedilecek. Senkron paralel bağlantılar için enterkonneksiyon hat kapasitesini kullanarak ihracat yapılmasına yönelik faaliyette bulunmak isteyen üretim lisansı sahibi şirketlerin Sistem İşleticisi tarafından açıklanan kapasite tahsislerine ilişkin ihalelere katılabilecekleri ve hat kapasite tahsisine hak kazanılması durumunda, tahsis edilen miktar ve süre kadar elektrik enerjisi ihracatı yapabileceği lisanslarına hüküm olarak derçedilecek.

Senkron paralel bağlantılar için enterkonneksiyon hat kapasitesini kullanarak ithalat veya ihracat yapılmasına yönelik teminat tutarı sistem işleticisi tarafından belirlenecek ve duyurulacak. Senkron paralel bağlantılar için enterkonneksiyon hat kapasitesini kullanarak ithalat/ihracat yapmak isteyen ve bu hakkı lisansına dercedilmiş olan şirketler, sistem işleticisi tarafından belirlenen miktardaki teminat mektubunu sistem iİşleticisine sunacak. Senkron paralel bağlantı sağlanmış ülkelerde Ticari İletim Hakkını elde etmiş kişilerin Türkiye ile sınır ötesi elektrik ticaretini gerçekleştirebilmesi için belirtilen tüzel kişiler ile anlaşmaları gerekecek.

-SENKRON PARALEL OLMAYAN BAĞLANTILARDA İTHALAT VEYA İHRACAT FAALİYETİ İÇİN YAPILACAK BAŞVURULAR-

Senkron paralel olmayan bağlantılarda ithalat faaliyetinde bulunmak için yapılan başvurularda, başvurunun inceleme ve değerlendirmeye alınabilmesi için aşağıdaki bilgi ve belgelerin Kuruma sunulması zorunlu olacak.

İthalat yapılacak ülke, iİthal edilmesi öngörülen elektrik enerjisinin üretiminde kullanılan yakıt türü veya türleri, ithal edilmesi öngörülen elektrik enerjisinin megavat (MW) cinsinden azami gücü, kilovatsaat (kWh) cinsinden yıllık miktarı, ithalat faaliyeti için öngörülen başlama tarihi ve faaliyet süresi, ithal edilmesi öngörülen elektrik enerjisinin ülke sınırındaki teslim noktaları, ithalatta kullanılacak yöntem, karşı ülkede elektrik enerjisi ithalatı ile ilgili Bakanlık ve/veya yetkili Kurumla yapılan ve ilgili şirketin unvanını ve bu fıkra kapsamında bilgileri kapsayan ve ilgili enterkonneksiyon hattının kullanılabileceğini belirtecek. Ön anlaşma, protokol veya niyet mektubu ve söz konusu enerjinin tedarik edilmiş veya edileceğine ilişkin muhatap şirket ile yapılan ön anlaşma, protokol veya niyet mektubu.

-SENKRON PARALEL OLMAYAN BAĞLANTILARDA BAŞVURULARIN İNCELENMESİ, DEĞERLENDİRİLMESİ VE SONUÇLANDIRILMASI-

Senkron paralel olmayan bağlantılar için ithalat veya ihracat faaliyetinde bulunması Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararıyla uygun bulunan lisans sahibi tüzel kişiye; öngörülen ithalat ve/veya ihracat faaliyetine ilişkin olarak başvuru sırasında sunulan belgelere uygun anlaşmaların, enterkonneksiyon kullanım anlaşmasının ve lisans tadil bedelinin Kuruma ibraz edilmesi durumunda faaliyet izni verileceği ve bu yükümlülüğün, doksan gün içerisinde yerine getirilmesi yazılı olarak bildirilecek. Bu süre Kurul kararı ile uzatılabilecek.

-İTHALAT VE İHRACAT FAALİYETLERİNDE DENGELEME MEKANİZMASINA İLİŞKİN SÜREÇ-

Enterkonneksiyon hat kapasitesini kullanarak ithalat veya ihracat yapmak amacıyla hat kapasite tahsisine hak kazanmış, ithalat veya ihracat hakkı lisansına dercedilmiş lisans sahibi şirketler veya diğer ülkede yapılan ihalede ticari iletim hakkını elde etmiş olan kişi veya kuruluşlar ile enerji alış-satış anlaşması yapmış olan, ithalat/ihracat hakkı lisansına dercedilmiş lisansı sahibi şirketleri kapsayan dengeleme mekanizmasına ilişkin faaliyetler ve uzlaştırma işlemleri dengeleme ve uzlaştırmaya ilişkin mevzuat hükümleri uyarınca yürütülecek.

-İTHALAT VEYA İHRACAT FAALİYETİNE İLİŞKİN LİSANS HÜKÜMLERİ VE SERBEST BÖLGELER-

Senkron paralel bağlantı dışındaki bağlantılarda ithalat veya ihracat faaliyetinde bulunan bir tüzel kişinin, lisansı kapsamında sürdürmekte olduğu ithalat veya ihracat faaliyetine süresinden önce son vermek istemesi durumunda, faaliyetin sona erdirilmek istendiği tarihten en az dört ay önce Sistem İşleticisine başvuruda bulunulması zorunludur. Bu durumda 20 nci madde hükümleri uyarınca işlem tesis edilecek.

-LİSANS SAHİBİ TÜZEL KİŞİNİN İTHALAT VEYA İHRACAT FAALİYETİNE İLİŞKİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ-

Sistem İşleticisi ile uluslararası enterkonneksiyon bağlantısını kullanan lisans sahibi tüzel kişi arasında Enterkonneksiyon Kullanım Anlaşması imzalanacak. Lisans sahibi tüzel kişiler, ithalat ve/veya ihracat faaliyeti çerçevesinde gerçekleştirdikleri sınır ötesi elektrik ticareti faaliyetleri ile ilgili olarak Sistem İşleticisine, Enterkonneksiyon Kullanım Anlaşması'nda belirtilen bildirimlerde bulunmakla ve mevzuatta yer alan usul ve esaslara göre belirlenen ödemeleri yapmakla yükümlü olacak. TEİAŞ iletim sistem işleticileri arası transit akışlarla ilgili tazmin mekanizmasına dâhil olması halinde uygulanmakta olan mekanizma uyarınca gerekli ödemeleri yapar ve kendisine yapılan ödemeleri tahsil eder. Söz konusu tazmin mekanizması uyarınca TEİAŞ'ın yapması gereken ödemeler, metodoloji ve tarifenin Kurul tarafından onaylanmasını takiben tarifelere yansıtılacak. Görevli tedarik şirketleri, ithal ettikleri elektrik enerjisinin serbest olmayan tüketicilere satışını, elektrik piyasası tarifelere ilişkin mevzuat hükümlerine uygun olarak yapmak zorunda olacak. Lisans sahibi tüzel kişiler, ithalat ve/veya ihracat faaliyetine ilişkin olarak Kurumca gerekli görülmesi halinde her türlü ek bilgi ve belgeyi sunmakla yükümlü olacak. Elektrik enerjisinin ithalatı ve/veya ihracatı faaliyetinin Kurul tarafından hangi durumlarda sınırlandırılabileceğine ilişkin hükümlere ilgili lisanslarda yer verilecek.

-SERBEST BÖLGELER-

Yurt içinden serbest bölgelere elektrik enerjisi satışı, elektrik piyasası açısından tüketicilere yapılan satış olarak değerlendirilecek ve bu Yönetmelik hükümleri uygulanmayacak.

-SENKRON PARALEL BAĞLANTILARDA BÖLGESEL DENGELEME PİYASASI İŞLEMLERİ-

Sistem İşleticisinin bölgesel dengeleme piyasasının işletilmesi ile ilgili olarak, senkron paralel bağlantı yoluyla ilgili iletim sistemleri ile yapacağı sınır ötesi elektrik alışverişi, ithalat ve/veya ihracat faaliyeti kapsamında değerlendirilmeyecek.

-ENTERKONNEKSİYON HAT KAPASİTELERİNİN TAHSİSİ VE DUYURULMASI-

Enterkonneksiyon hat kapasitelerinin tahsisi, enterkonneksiyon hat kullanımının denetimi ve bu hatlardaki kısıt yönetimi, TEİAŞ tarafından yürütülecek.

Sistem İşleticisi; bir enterkonneksiyon hattının işletmeye alınması, bir enterkonneksiyon hattındaki kapasite kullanımının, belirli bir nedenle son bulması, işletmede olan bir enterkonneksiyon hattında herhangi bir nedenle oluşacak kapasite artışı, hallerinde ortaya çıkacak kapasiteler hakkındaki bilgileri gerekli izin ve onayları alarak ilan edecek.

-YENİ ENTERKONNEKSİYON HATLARININ TÜZEL KİŞİLER TARAFINDAN YAPILMASI-

Sistem İşleticisi, elektrik piyasasında ticaretin ve rekabetin arttırılması amacına yönelik olarak; tedarik lisansı sahibi tüzel kişilere, ithalat veva ihracat faaliyeti, üretim lisansı sahibi tüzel kişilere ihracat faaliyeti kapsamında, mülkiyeti ve işletmesine ilişkin tüm hak ve yetkiler sistem İşleticisi nam ve hesabına olması kaydıyla enterkonneksiyon tesisleri inşa ettirebilir ve/veya mevcut Net Transfer Kapasitesi (NTK) arttıracak iletim ve dağıtım tesisleri yaptırabilecek. Bununla ilgili olarak ilgili lisans sahibi tüzel kişi Sistem İşleticisine başvuracak. Başvurunun Sistem İşleticisi tarafından uygun bulunması durumunda söz konusu hatta ilişkin bilgiler yirmi gün süre ile Sistem İşleticisinin internet sayfasında duyurulacak. Süresi içerisinde yapılmayan başvurular dikkate alınmayacak. Aynı enterkonneksiyon hattını tesis etmek ve/veya mevcut NTK'yı arttıracak iletim/dağıtım tesisleri yapmak için birden fazla talep olmaması halinde Sistem İşleticisi tarafından lisans tadili için Kuruma bildirilecek, birden fazla talep olması halinde ise; Sistem İşleticisinin belirleyeceği bağlantı noktası ve hat kapasitesi ile Kurum tarafından belirlenecek kullanım faktörü doğrultusunda söz konusu iletim ve dağıtım tesisi üzerinde en kısa kapasite tahsis süresini teklif eden tedarik lisansı sahibi tüzel kişinin teklifi kabul edilecek. Kazanan tedarik lisansı sahibi tüzel kişi, Sistem İşleticisi tarafından lisans tadili için Kuruma bildirilecek. Sınırda yer alan illerde kurduğu üretim tesisinde ürettiği elektriği iletim veya dağıtım sistemine bağlantı tesis etmeden kuracağı özel direkt hat ile ihraç etmek isteyen üretim lisansı sahibi kişilere, Bakanlığın uygun görüşü doğrultusunda Kurul tarafından izin verilebilecek. Senkron paralel olmayan bağlantılar için yapılacak yeni enterkonneksiyon tesisleri ve/veya mevcut NTK'yı arttıracak iletim ve dağıtım tesislerinin yapımı öncesinde gerekmesi durumunda Avrupa Elektrik Şebekesi İletim Sistemi İşleticilerinin (ENTSO-E) bilgilendirilmesi ve ilgili enterkonneksiyon hatlarının kullanımında onayının alınması gerekli olacak.

-TEKNİK GEREKLİLİK HALİNDE İTHALAT-

Sınır bölgelerinde elektrik enerjisinin temini amacıyla, teknik gereklilik doğması hâlinde geçici olarak izole bölge yöntemiyle elektrik ithalatına Bakanlığın uygun görüşü doğrultusunda Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından izin verilebilecek.

-İHRAÇ KAYDI İLE ELEKTRİK ENERJİSİ İTHALATI-

Senkron paralel bağlantı oluşana kadar ihraç kaydı ile elektrik enerjisi ithalatına Bakanlık ve Sistem İşleticisinin görüşleri çerçevesinde Kurul tarafından izin verilebilecek. İhraç kaydı ile; elektrik enerjisi ithalat faaliyeti, ilgili tüzel kişinin bu faaliyeti gerçekleştireceği tüm enterkonneksiyon hatlarında birbirinden bağımsız olarak tahsis hakkı kazanması sonucunda mümkün olabilecek. Bu kapsamdaki ithalat ve ihracat faaliyetleri, uzlaştırma dönemleri bazında mali uzlaştırma işlemlerine tabi tutulacak.

TETAŞ, Kanunun 27. maddesine göre mevcut sözleşmeler kapsamında imzalanmış olan enerji alış ve satış anlaşmalarını yürütecek. Mevcut imtiyaz ve uygulama sözleşmeleri kapsamında enerji alış ve satış anlaşmaları, hükümetler arası anlaşmalar kapsamında elektrik enerjisi ithalat veya ihracat anlaşmaları imzalayabilecek. Senkron paralel bağlantılar için sistem işleticisi tarafından açıklanan kapasite tahsislerine ilişkin ihalelere katılabilecek.

Bugünden itibaren yürürlükte olan tedarik ve üretim lisanslarına, senkron paralel bağlantılar için sistem işleticisi tarafından açıklanan kapasite tahsislerine ilişkin ihalelere katılabilecekleri ve hat kapasite tahsisine hak kazanılması durumunda, kazanılan miktar ve süre boyunca elektrik enerjisi ithalat ve/veya ihracatı yapabileceği hükmü derçedilecek. Konuya ilişkin lisans tadilleri, lisans sahibi tüzel kişilerin başvurularına gerek duyulmaksızın Kurum tarafından lisans tadil bedeli alınmaksızın gerçekleştirilecek. Lisans sahibi tüzel kişiler, lisanslarına derçedilene kadar sistem işleticisi tarafından açıklanan kapasite tahsislerine ilişkin ihalelere katılabilme ve hat kapasite tahsisine hak kazanılması durumunda kazanılan miktar ve süre kadar elektrik enerjisi ithalatı ve/veya ihracatı yapabilme hakkına sahip olacak.

-KAPASİTE TAHSİSİNE VE İKİNCİL TİCARİ İLETİM HAKKI PİYASASINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR-

Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) tarafından hazırlanan Senkron Paralel Bağlantılar için Kapasite Tahsisine İlişkin Usul ve Esaslar ile İkincil Ticari İletim Hakkı Piyasasına İlişkin Usul ve Esaslar ile Senkron Paralel Olmayan Bağlantılar için Kapasite Tahsisine İlişkin Usul ve Esaslar bugünden itibaren onaylanmak üzere 1 ay içerisinde Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na gönderilecek.

Yeni tesis edilecek enterkonneksiyon hatlarının ithalat veya ihracat hakkı elde eden lisans sahibi tüzel kişiler tarafından tesis edilmesi halinde yeni oluşacak her bir enterkonneksiyon hattındaki Kullanıma Açık Kapasite'lerin (KAK) söz konusu tüzel kişiye doğrudan tahsisine ilişkin usul ve esaslar, TEİAŞ tarafından hazırlanarak bugünden itibaren onaylanmak üzere 3 ay içerisinde Kuruma gönderilecek.

-MEVCUT TOPTAN SATIŞ LİSANSLARI-

Mevcut toptan satış lisansları, Kanunun geçici 11. maddesi kapsamında tedarik lisansları olarak tanzim edilene kadar, mevcut toptan satış lisansları kapsamında ithalat veya ihracat faaliyetine ilişkin işlemler tesis edilecek.Yönetmelik ile 1 Haziran 2011 tarihli Elektrik Piyasası İthalat ve İhracat Yönetmeliği yürürlükten kaldırıldı. Yönetmelik bugün itibarıyla yürürlüğe girdi.