Merkez Bankası Başkanı Başçı Soruları Yanıtladı: (4)

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Erdem Başçı, enflasyonda tek hane konusunda artık herkesin mutabık olduğunu belirterek, "Peki Türkiye enflasyonda yüzde 5'i yapabilir mi? Anlaşıldı ki enflasyonda yüzde 5'i yapabilmesi için önce cari açığın milli gelire oranının yüzde 5'in altına gelmesi lazım, ki geliyor. Bu yıl büyük ihtimalle gelecek önümüzdeki aylarda" dedi.

Başçı, yılın dördüncü enflasyon raporunu açıklamasının ardından ekonomistlerin ve basın mensuplarının sorularını yanıtladı.

Seçim sonrası süreçte neler olacağının hep beraber izlenileceğini belirten Başçı, burada belirsizliğin önemli bir unsur olduğunu, seçim sonrasında belirsizliğin ortadan kalkmasa bile en azından azalacağını söyledi.

Başçı, sonraki dönemde ise hükümetin nasıl oluşacağının takip edileceğini aktararak, şunları kaydetti:

"Türkiye şunu gösterdi; 2015 yılında gerek seçimlerle ilgili olsun, gerek yurt dışı ve jeopolitik gelişmelerle ilgili olsun gerçekten zor bir dönem geçirirdik. Bu kadar zor bir dönemde dahi anayasada öngörülen mekanizmalar önceden iyi tasarlanmış, iyi düşünülmüş ve bu ara dönem nasıl geçer çok iyi tanımlanmış. O çerçevede kurumların, kuralların işlediği bu dönemde görüldü.

Haziran seçimlerinden bu yana Merkez Bankasına bakın, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'na (BDDK) bakın, gereken kararları aynen bize kanunda verilen görev çerçevesinde, gereken zamanda hiç tereddüt etmeden alıyoruz. Dolayısıyla kurumlar çalışıyor, yerli yerinde ve görevlerini yapıyor."

Anayasada tanımlanmış seçim hükümeti sürecinin işlediğine ve Türkiye'de bu tür belirsizliklerin yaşanmadığına dikkati çeken Başçı, "Anayasal çerçevede de siyaset süreci, demokrasi devam ediyor. Bunlar sevindirici" diye konuştu.

"Net hata noksanıyla ilgili çeşitli ölçüm problemleri olabilir"

Başçı, net hata noksanda revizyon yapılmamasına ilişkin bir soru üzerine, net hata noksanının nereden kaynaklandığına ilişkin bir çalışma başlatıldığı bilgisini verdi.

Bu çalışmada net hata noksanının büyüklüğünün, diğer ülkelere kıyasla ne durumda olduğunun da inceleneceğini anlatan Başçı, "Onunla ilgili arkadaşlarım ocak ayında ödemeler dengesi raporunda bir kutu yayımlayacak" dedi.

Net hata noksanının nereden kaynaklandığına ilişkin değerlendirmelerde de bulunan Başçı, şöyle devam etti:

"Bunun çeşitli sebepleri olabilir. İthalat yapıyorsunuz ama o dönemde ithalat ödemeleriniz birebir örtüşmüyor olabilir. İhracatla ilgili bir uyumsuzluk da olabilir. Bankacılık sistemi üzerinden eğer ihracat bedelleri gelmiyorsa, biz bankacılık sistemi üzerinden takip ettiğimiz için orada bir uyumsuzluk olabilir. Turizm yanlış ölçülmüş olabilir. Çeşitli ölçüm problemleri olabilir. Bununla ilgili gerek Türkiye İstatistik Kurumu'yla (TÜİK) gerek ilgili bakanlıklarla arkadaşlarımız sürekli görüşüyor. Önemli olan orta ve uzun vadede bunun ortalamasının sıfır etrafında dönüyor olması. Eğer değilse de bununla ilgili tekrar detaylı çalışmak gerekebilir."

Başçı, enflasyondaki sapmada gıda enflasyonu ve  TL'deki değer kaybının etkili olduğunu belirterek, "Onun da temel yapısal sebebi cari açıktı. Cari açıkla ilgili önemli ölçüde tedbir aldık ve konjonktürel şartların da yardımıyla cari açık bir risk olmaktan çıkıyor. Dolayısıyla o kanaldan gelebilecek baskı giderek hafifleyecek. Önemli bir baskı artık cari açık kanalından en azından gelmeyebilir" diye konuştu.

"Enflasyonda tek hane konusunda artık herkes mutabık"

Para politikası kararlarını alırken diğer ülkeleri de izlediklerine işaret eden Başçı, "Hangi ülke ne tedbir aldı, ne şekilde sonuç aldı? diye tek tek inceliyoruz. Analizlere bakıyoruz. Böylece ideal politika kombinasyonunu yapıyoruz. Evet zaman zaman hedeften sapmalar olabiliyor ama biz politika setiyle enflasyonu tekrar hedefe doğru nasıl çekebiliriz? Yapısal, konjonktürel ve kısa vadeli politika önlemleri hepsini kullanarak bunu yapabiliyoruz. Şu ana kadar bir miktar en azından şu güven geldi; enflasyonda tek hane konusunda artık herkes mutabık, tek haneyi Türkiye yapabiliyor. Enflasyonda yüzde 5'i yapabilmesi için önce cari açığın milli gelire oranının yüzde 5'in altına gelmesi lazım geliyor, bu yıl büyük ihtimalle gelecek önümüzdeki aylarda. Ondan sonra artık enflasyonla mücadele daha kolay olacak ve enflasyonu yüzde 5'e doğru getirebileceğiz" değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye'de son 4-5 yılda özellikle yabancı para mevduatlarının artması ve dolarizasyon trendi hakkındaki görüşlerinin sorulması üzerine Başçı, şunları aktardı:

"Yabancı para mevduatın artışına kur etkisinden arındırarak baktığınızda aşağı-yukarı cari kurlarla bakarsanız yüzde 10 mertebesinde bir artış var. Dolara dolar, avroya avro hepsini dolar cinsinden ölçtüğünüzde yüzde 10 civarında bir artış var. TL mevduatın artışına bakarsanız da yüzde 10-11 civarında artış var. Bu rakamlar, 2013 yılının sonlarına göre çok daha düşüktür. O zaman çok daha büyük bir belirsizlik vardı ve o zaman öyle bir tedbir almak şarttı. Burada kur etkisi dahil bakıldığında pay olarak yabancı para mevduatı artıyor. Çünkü bunun önemli bir kısmı döviz kurundaki değerlenme farkları. Davranış değişikliği olarak çok sıra dışı bir durum yok. Yerleşikler dengeleyici rol üstlenmeye devam ediyorlar."

"Firmalarımız Borsa İstanbul'da işlem gören firmalardır ve tam şeffaftır"

Başçı, Uluslararası Para Fonu (IMF) heyetinin, Türkiye'de şirketlerin yüksek döviz borcunun bilançolarına yansımadığı şüphelerini dile getirdiğini öne süren bir soru üzerine, "IMF ile resmi bir dördüncü madde programı başlamadı. Zannedersem yeni hükümet kurulduktan sonra o çalışmalar başlayacak. Zaman zaman bizi ziyaret edip, karşılıklı istişare yapılabiliyor. Burada hiç bahsi geçen gibi bir konu söz konusu olamaz. Çünkü firmalarımız Borsa İstanbul'da işlem gören firmalardır ve tam şeffaftır. Her neyse bilançolarına aynen yansıtırlar. Zaten kanun gereği yansıtmak zorundalar. Burada o tür problemler olmaz" bilgisini verdi.

Cari açığı azaltma konusunda Merkez Bankası ve BDDK'nın çalışmaları bulunduğunu anımsatan Başçı, hükümetin cari açıkla mücadele için 2011'de Finansal İstikrar Komitesi'ni hayata geçirdiğini söyledi.

Cari açıkla mücadelenin komite sayesinde kolaylaştığını anlatan Başçı, Merkez Bankası ve BDDK'nın cari açıkla mücadele için kredilere odaklandığını belirterek, şöyle konuştu:

"Komite sayesinde koordineli bir şekilde cari açık konusundaki tedbirlere devam ettik ve TCMB'de olmayan ama çok daha etkili olan araçları da kısa bir süre içerisinde diğer kurumlar kullanmaya başladı ve cevap verdi... Eğer cevap vermese o zaman bütün yük döviz kuruna binmiş olacaktı. Diğerleri uyum sağlayamıyorsa, krediler uyum sağlayamıyorsa o zaman geriye bir tek döviz kuru kalıyor. O zaman da her negatif dönemde burada daha çok değer kaybı olabiliyor. Bu olmasın diye kredilere odaklandık. TCMB ve BDDK olarak krediler sürdürülebilir ve makul büyüsün dedik ve bunu da başardık. Geriye dönüp baktığımızda iyi bir yapısal adım atıldı diye düşünüyoruz."

"Hane halkı bir şekilde borçlanmazsa büyüme potansiyeli daha yüksek olur"

Cari açığı yüzde 5 ve altına indirmek için başlattıkları çalışmalarda önemli mesafe aldıklarını ve sürdürülebilir cari açık seviyelerine yaklaştıklarını ifade eden Başçı, "Burada başarı sağlandı diye düşünüyoruz. Döviz kuru hiç mi etkili değil? Elbette etkili ama oradaki enflasyona gelen yan etkileri arzu etmiyoruz. Enflasyonu bozucu yönde döviz kurlarının çok aşırı değer kaybetmesini istemiyoruz. O yüzden uyumun mümkünse tüketici kredileri tarafından gelmesini arzu ediyoruz. Diğeri de elbette etkili ama tercihimiz hane halkı aşırı borçlanmazsa o zaman büyüme potansiyeli gelecekte daha yüksek olur" değerlendirmesini yaptı.

Hane halkı borcunun yüksek olduğu dönemlerin ardından büyüme rakamlarının da düştüğünü anımsatan Başçı, hane halkı borçlanmasıyla cari açık arasındaki doğrudan ilişkiye dikkati çekti.

TCMB'nin iletişim politikalarının zaman içinde geliştiğini anlatan Başçı, kurum hakkındaki geri dönüşleri ve fikirleri önemsediklerini kaydetti.

Erdem Başçı, Para Politikası Kurulu'ndaki oylama sonuçlarını yayınlamadıklarını anımsatarak, şunları kaydetti:

"Buna henüz ülke olarak hazır değiliz diye düşünüyoruz. Biz Merkez Bankası olarak hazırız da, onun yansımaları konusunda ülke hazır değil. O olgunluğa ileride ulaşacağız. Avrupa Merkez Bankası (ECB) dahi bir noktaya geldikten sonra bunu yapmak durumunda kaldı. İlk başta onlar da tek sesle konuşuyorlardı. Biz şu anda tek sesle konuşuyoruz ve oradan çıkan sonuçlar neyse onu hepimiz benimseyerek paylaşıyoruz. Bu ortamda bu daha iyi, siz de takdir edersiniz. Türkiye'nin içinde bulunduğu şu ortamda para politikası olarak tek sesli konuşmak daha doğru. İleride şartlar daha uygun olursa biz de arzu ederiz ki hem oylamalar açıklansın hem de üyeler farklı görüşleri varsa neden olduğunu kamuoyunda söylesin. Zamanlama konusunda biraz erken olabilir."

Başçı, toplantıda 3'er 3'er soru alınmasına yönelik bir eleştiriye ise Avrupa Merkez bankası ve diğer merkez bankalarının toplantılarında sadece basından soru alındığını anımsatarak, "Tek tek de soru alınabilir. Türkiye'de çok fazla soru olduğu için bir de biliyorsunuz Avrupa Merkez Bankaları sadece basın mensuplarından soru alıyorlar biz onu zenginleştirdik ekonomist ve analistler de bilgilendirme toplantısı adı altında soru sorabiliyorlar. Daha teknik sorular da böylelikle gelebiliyor. Artıları, eksileri değerlendirilebilir" ifadelerini kullandı.

Başçı, görev süresinin gelecek yıl sona ereceğini içeren bir soruya ise görevinin başında olduğu sürece işini en iyi şekilde yapmaya gayret edeceği yanıtını verdi.

(Bitti)