Türk Gemi Söküm Sektörü Can Çekişiyor

İzmir'in Aliağa ilçesinde gemi geri dönüşüm sektöründe faaliyet gösteren Türk firmaları, Bangladeş, Hindistan, Pakistan gibi ülkelerle yaşanan rekabet nedeniyle zor günler geçiriyor.

Aliağa ilçesinde gemi geri dönüşüm sektörü sıkıntılı günler geçiriyor. Gemi söküm sektöründe Türkiye'nin tek bölgesi olma özelliğine sahip Aliağa'da Türk firmalar, Bangladeş, Hindistan, Pakistan gibi ülkelerle yaşanan rekabet nedeniyle zor durumda kaldı. 22 firmanın faaliyet gösterdiği gemi söküm tesisleri eski parlak günlerini mumla ararken, firmalar iflas riskiyle karşı karşıya kaldı. Aliağa Gemi Geri Dönüşüm Sanayicileri Derneği (GEMİSANDER) Yöneticisi Ersin Çeviker, 2014 yılı içinde sökümü gerçekleşen 198 gemiden 572 bin ton çelik elde edildiğini ifade ederek, 2013 yılına göre yüzde 30 seviyesinde bir düşüş yaşandığını açıkladı. İstihdam sayısının da giderek azaldığını anlatan Çeviker, bir yıl önce istihdam edilen iki bin kişilik sayının 800 kişiye düştüğünü aktardı. Çeviker, "Gemi söküm bölgemizde konuşlu bulunan 22 firmadan 12'si sektörümüzde yaşanan kriz nedeniyle faaliyetlerine ara vermek zorunda kaldı. Hal böyle olunca hem yüzlerce arkadaşımız işinden oldu, hem de firmalarımızın milli ekonomiye sağladığı katkı büyük ölçüde sekteye uğradı" dedi.

"UMUDUMUZ AB YÖNETMELİĞİ"

Bangladeş, Hindistan, Pakistan gibi Asya ülkelerinde gemi sökümü maliyetlerinin Türkiye'ye göre çok daha avantajlı olduğunu kaydeden Çeviker, "Bizim bu saatten sonra tek umudumuz, AB Çevre ve İş Sağlığına Uyumlu Gemi Geri Dönüşümü Yönetmeliği'dir. Çünkü biz Türkiye olarak diğer Asya ülkelerine göre bu yönetmeliğin gerekliliklerini yüzde 95 seviyesinde yerine getiren tek ülkeyiz. 2015 yılında söz konusu yönetmeliğin esas alınması halinde bugün bize haksız rekabet uygulayan ülkeler, AB bayraklı gemilerin sökümünü gerçekleştiremeyecekler" diye konuştu.

"SÖKÜM MALİYETLERİ 50 DOLAR CİVARINDA"

Aliağa'da 2008 yılına kadar ortalama yıllık 150 bin ton hurda geminin geri dönüşümünün yapıldığını belirten Çeviker, 2009 yılında deniz taşımacılığını olumsuz yönde etkiyen küresel krizle birlikte sektörün yükselişe geçtiğini söyledi. 2010, 2011 ve 2012 yıllarında sektörde yaşanan artışın yükselerek devam ettiğine dikkat çeken Çeviker, 2012 yılında 927 bin ton çelik üretimiyle Türk gemi söküm sektörünün tarihinde ilk defa tam kapasite tonajına ulaştığını söyledi. Çeviker, "2014 yılında demir çelik hurda alım fiyatlarının istikrarsızlığı ve Çin'in kütük demir fiyatlarını düşürerek piyasayı etkilemesi, hurda fiyatlarında yılbaşından itibaren 90 dolarlık bir düşüşe sebebiyet vermiştir. Firmalarımız tarafından hurda gemi alış fiyatları, hurda satış fiyatlarına ve ton başı maliyet hesaplarına göre belirlenmektedir. Daha önceden tedarikleri yapılan hurda gemiler, hurda fiyatlarındaki ani düşüşler nedeniyle zarara uğramışlardır. Türk firmalarımızın hurda gemi alımı noktasında başta Hindistan ve diğer Asya ülkeleri ile rekabet şansının bulunmaması, bu ülkelerin düşük işçi maliyetleri, çevre yatırımları, makineleşme ve atık bertaraf maliyetlerinin bulunmaması hurda gemilere yüksek fiyatlar vermesine neden olmaktadır. Sektörümüzde hurda gemilerin ton başına söküm maliyetleri 50 dolar civarındadır. Türkiye'nin başta AB Gemi Geri Dönüşüm Yönetmeliği ve Hong-Kong Sözleşmesi gereklerinin yerine getirilmesi, devamlı iyileşme içeren için yatırım maliyetleri rekabet şansını tamamen ortadan kaldırmaktadır. Tüm yatırım maliyetleri firmalarımızın öz kaynaklarından sağlanmaktadır. 2009 yılından itibaren gemi söküm çalışanlarının faaliyetlerin devamlılığı nedeniyle Aliağa'da yerleşik düzene geçmeleri Aliağa ekonomisi için büyük bir kazanç olmuştur. Ancak 2014 yılında yaşanan kapasite düşüşleri nedeniyle birçok firmamız işçi çıkarmak ve faaliyetlerini durdurmak zorunda kalmıştır. Sektör dünya demir çelik piyasası hurda fiyatları ve dolar kurundaki dalgalanmalardan etkilenmektedir" dedi.

"2015 YILINDA PSİKOLOJİK RAKAM 500 BİN TON"

Ersin Çeviker, sözlerini şöyle sürdürdü:

"AB bayrağı taşıyan gemiler Çevre ve İş Sağlığına Uyumlu Gemi Geri Dönüşümü Yönetmeliği kapsamında 2015 yılından itibaren Asya ülkelerinde sökülemeyecek. Bu yönetmelik çerçevesinde çevre ile birlikte işçi sağlığı güvenliğini dikkate almayan Asya ülkelerinde gemi sökümü engellendiği taktirde Türk gemi söküm sektörü dünya liderliği konumuna yeniden dönecektir. Ancak bu noktada 2015 için çok iyimser tahminde bulunmak bugünkü koşullarda mümkün gözükmüyor. En azından 2015 yılında psikolojik rakam olan 500 bin tonun altına düşmemek beklentisindeyiz." - İZMİR