ABD'de "ekonomiyi faaliyete geçirme yetkisi kimde" tartışması büyüyor

ABD'de, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını devam ederken Başkan Donald Trump ile bazı eyalet valileri arasında "ekonomiyi yeniden faaliyete geçirme yetkisinin kimde olduğu" tartışması yapılıyor.

ABD'de, Kovid-19 önlemlerinin ne zaman gevşetilebileceği ve büyük oranda durdurulan ekonomik faaliyetlerin ne zaman yeniden işler hale getirileceği tartışması, Trump ile bazı eyalet valilerini karşı karşıya getirdi.

Ülkede, dün bazı eyaletler ekonominin kademeli olarak faaliyete geçirilmesi konusunda kendi aralarında bir "koalisyon" kurduklarını duyurdu.

Doğu yakasındaki New Jersey, Connecticut, Rhode Island, Massachusetts, Delaware ve Pennsylvania eyaletleri, New York önderliğinde bir koalisyon kurarak, Kovid-19 salgını döneminde büyük oranda kapanan ekonomilerinin yeniden faaliyete geçmesi konusunda çalışacaklarını bildirdi.

Batı yakasında ise California, Oregon ve Washington eyaletleri benzeri bir ittifak kurduklarını duyurdu.

Trump'ın Beyaz Saray'daki dünkü basın toplantısında, "Bir kişi ABD başkanıysa yetkileri tamdır. Ekonomiyi yeniden faaliyete geçirip geçirmemek, başkanın kararıdır. Eyalet valileri de başkanın onayı olmadan bir şey yapamayacaklarını bilir." açıklamasını yapması ülkedeki tartışmaların fitilini ateşledi.

Trump, açıklamasında sık sık söylediklerinin arkasında olduğunu vurgularken Demokratlar ve Amerikan basını Amerikan Anayasası'nda başkana bu kadar çok yetki verilmediği tezini öne çıkardı.

ABD'li uzmanlar Trump'ın açıklamalarını değerlendirdi

Öte yandan uzmanlar, Trump'ın eyaletlerle ilgili kararlarında tamamen bağımsız hareket edemeyeceğine dikkati çekiyor.

Bir dönem ABD Yüksek Mahkemesinde başsavcı olarak görev yapan Walter Dellinger, Associated Press'e yaptığı açıklamada, "Başkan, ulusal acil durum ilanını geri çekebilir, böylece eyaletlere ve yerel yönetimlere sağlanan acil fonlar durdurulur. Ancak, eyalet valileri ve belediye başkanlarının kendi eyalet kanunları çerçevesinde attığı adımlar noktasında ABD Başkanının söz hakkı yoktur." yorumunu yaptı.

California Üniversitesi Hukuk Fakültesinden Prof. Dr. John Yoo ise, ABD Anayasası'na göre Trump'ın eyaletlere ekonomilerini faaliyete geçirme emri verme gibi bir yetkisi olmadığını vurgulayarak, "Trump, milyonlarca kişinin işlerine geri dönmesini sağlamak için, eyalet valilerini ikna etmek zorunda kalacak." ifadesini kullandı.

New York Valisi Demokrat Andrew Cuomo, bugünkü basın toplantısında Trump'ın açıklamalarını sert bir dille eleştirmiş, "Bu ülkede bir kral istemiyoruz. Zaten kral istemediğimiz için bir anayasa yazıp, başkan seçtik. Başkan Trump açık bir şekilde bu konuda savaş istiyor. Şu anda yapılacak en kötü şey, siyasi bir ayrım ortamı yaratmaktır." değerlendirmesinde bulunmuştu.

Trump kendi kendiyle mi çelişiyor?

Öte yandan Trump'ın, ekonominin faaliyete geçirilmesi noktasında anayasanın kendisine eyalet valileri üzerinde "tam yetki" verdiğini savunması, "Trump kendi ile çelişiyor" şeklinde yorumlara da neden oldu.

Kovid-19 ile mücadelede özellikle tıbbi malzeme eksikliği noktasında eyalet valilerini suçlayan Trump, "Kendi stoklarını yapmalılardı, biz federal hükümet olarak sadece yedek malzeme konusunda destek veririz." ifadesini kullanmıştı.

Ayrıca Trump, bazı eyaletlerin Kovid-19 konusunda geç harekete geçtiğini savunarak, bu konuda da yerel yönetimleri suçlamıştı.