Anadolu "Yöresel Ürün" Zengini

HALİL İBRAHİM SİNCAR - Yöresel Ürünler ve Coğrafi İşaretler Türkiye Araştırma Ağı (YÜCİTA) Başkanı Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu, "Anadolu toprakları coğrafi işaretler açısından son derece zengin. Olağanüstü büyük bir potansiyel var. Bu potansiyele dünyanın hiçbir ülkesinde rastlamadım." dedi.

Türkiye'deki yöresel ürünlerin coğrafi işareti almasında kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşlarına yardımcı olmak adına gönüllü uzmanların oluşturduğu ağın başkanı Tekelioğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2012 yılında kurdukları ağın önemli çalışmalara imza attığını söyledi.

Bu ağın içerisinde moleküler uzmanının, antropoloğun, sosyoloğun, iktisatçının ve ziraat mühendisinin yer aldığını aktaran Tekelioğlu, Türkiye'de ürünlerin hızlıca coğrafi işaret tescili alması için aralıksız çalışmaların yürütüldüğünü kaydetti.

Türkiye'de coğrafi işaret alabilecek ürünlerin haritasının çıkarıldığını vurgulayan Tekelioğlu, araştırma ağı olarak çok faydalı hizmetler yaptıklarını belirtti.

210 ürün coğrafi işaret tescili aldı

Tekelioğlu, "Coğrafi işaret, kısaca bir ürünü gösteren yer adıdır. O ürün o yer adıyla ünlenmiş, özdeşlemiş ve o yer adıyla çağrılıyor olacak. Malatya kayısısı, Aydın inciri gibi. Bir ürün tescil edildiyse sahtesinden yanıltıcılarına karşı korunur. Öylece tüketiciler ve üreticiler korunmuş oluyor." ifadelerini kullandı.

Türkiye'de 210 ürünün coğrafi işaret tescili aldığını, 430 ürünün de coğrafi işaret alması için sırada bulunduğunu kaydeden Tekelioğlu, şöyle devam etti:

"Son derece hızlı coğrafi işareti tescil başvuruları var. Yurt dışından alınmış sadece 3 tescilli ürünümüz var. Bunlar Gaziantep baklavası, Aydın inciri ve son olarak da Malatya kayısısı. Bunlar AB'den tescil edilmiş ürünlerimiz. Ne yazık ki 3 ürünümüz var ama 10 ürünümüz orada tescil almak için bekliyor. Bizim yedide bir büyüklüğümüzde olan Yunanistan'ın AB'den aldığı tescil sayısı 105. Bu nedenle bize büyük bir iş düşüyor, çok çalışmamız lazım."

"Bu potansiyele dünyanın hiçbir ülkesinde rastlamadım"

"Anadolu toprakları coğrafi işaretler açısından son derece zengin. Olağanüstü büyük bir potansiyel var. Bu potansiyelin değerlendirilmesi lazım. Tescillerle korunması ve gelecek nesillere aktarılması lazım." ifadelerini kullanan Tekelioğlu, bu nedenle yapılacak çok önemli işlerin olduğunu kaydetti.

Bu potansiyele dünyanın hiçbir ülkesinde rastlamadığını, bu zenginliğin mutlaka sahiplenilmesi gerektiğini dile getiren Tekelioğlu, ürünlerin tescillenmesi ve üzerinde çalışılması gerektiğini vurguladı.

Ürünlerde menşei ya da mahreç logoları zorunluluğu

Türkiye'de 1995'de coğrafi işaretlerin korunmasınının kanun hükmünde kararname ile düzenlendiğini anımsatan Tekelioğlu, koruma altına alınmaya çalışıldığını, kanun hükmünde kararnamenin bir türlü yasallaşamadığını aktardı.

Tekelioğlu, şöyle devam etti:

"Yasalaşma için iki kez teşebbüs oldu ikisi de seçimler nedeniyle olmadı. Bu yıl ocak ayında Sınai Mülkiyeti Kanunu çıktı. Sınai Mülkiyeti Kanunu içerisinde coğrafi işaretleme ile ilgili bir bölüm yer aldı. Yeni kanun logo kullanımlarını getiriyor. Bundan sonra tescil almış ürünlerimizin üzerinde menşei ya da mahreç logoları olacak. Coğrafi işaretler dairesi kuruldu. Tescil başvuru maliyetlerini, sürelerini azalttı. Daha önce tescili alınmış ürünlerde revizyon hakkı tanındı. Denetimler var. 10 senede bir denetim yapılırdı, denetimi bir yıla indirdiler. Böyle yenilikler var. Biz YÜCİTA olarak bundan çok mutluyuz, memnunuz."

Coğrafi işaret alan ürünlerin, hem ülkeye hem de ürüne önemli bir katma değer kattığını bildiren Tekelioğlu, coğrafi işaretle koruma altına alınacak ürünlerin, gelecek nesillere taşınmasına vesile olacağını vurguladı.

Coğrafi işaretli ürünün ayrıcalıklı ve benzerlerine göre farklı olduğunu anlatan Tekelioğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

" Fransa'da 45 peynir coğrafi işaret almış. Bu peynirler benzerlerine göre fiyatı yüzde 65 daha yüksek. Coğrafi işaretler kırsal kalkınmada çok önemli bir rol oynuyorlar. Turizmde çok önemli etkileri var. Ayrıca katma değer ve istihdam yaratıcı değerleri de var. Artık destinasyonlar değişti. İnsanlar yemek için bir yerlere gidiyorlar. Bu yemekler de coğrafi işaret almış tescilli ürünler oluyor. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi de bu bakımdan çok şanslı çünkü Doğu ve Güneydoğu'nun coğrafi işaret potansiyeli çok yüksek. Bunun değerlendirilmesi lazım."