Analiz - Rusya ile Ukrayna Arasında 'Eurovision' Satrancı

ALİ CURA - Ukrayna'nın başkenti Kiev'de yapılacak 62. Eurovision şarkı yarışması, Rusya ile geçen yıl birincilik elde eden Ukrayna arasında adeta satranç oyunu haline dönüştü.

Ukrayna Güvenlik Servisi'nin (SBU) Rusya'yı temsilen yarışmaya katılacak olan sanatçı Yuliya Samoylova'ya Ukrayna'ya giriş yasağı koyması yarışmayı tartışmaların odağına oturttu.

Avrupa Yayın Birliği'nin (EBU) 1956'dan bu yana düzenlediği yarışma, katılımcı ülkeler arasında iletişimi arttırmaya yönelik bir program olmaktan öte tartışmaları beraberinde getiren bir organizasyon oldu.

Adaletsiz puanlama sisteminin yanı sıra politik olarak bazı üye ülkelerin doğrudan finale katılmasını gerekçe göstererek 2013'ten itibaren Türkiye'nin katılmama kararı aldığı yarışmada jüri oylarının satıldığı iddiası da gündeme gelmişti.

Ukrayna'da Avrupa Birliği yanlılarının Bağımsızlık Meydanı'na çıkarak üç yıl önce Rusya yanlısı yönetimi devirmesi, ardından Rusya'nın Kırım'ı yasa dışı olarak ilhak etmesi ile başlayan mücadele geçen yıl Eurovision arenasına taşınmıştı.

Ukrayna'nın zaferi Rusya'yı rahatsız etti

Sovyet rejiminin lideri Josef Stalin'in 1944'te Kırım Tatarlarını bir gecede trenlere doldurarak yurtlarından sürgün etmesini konu alan şarkı ile Ukrayna'nın Eurovision'a katılması, Rusya cephesinde tepki görmüş, şarkının politik olduğu iddiaları eleştirileri yapılmıştı.

Buna karşılık Eurovision organizatörleri şarkının politik bir içerik taşımadığı tespitini yaparak, Kırım Tatarı Jamala'nın "1944" isimli şarkısı ile yarışmaya katılmasında bir engel görmemişti.

Jamala'nın şarkısı İsveç'in başkenti Stockholm'de 61. Eurovision şarkı yarışmasında Ukrayna'ya birincilik getirmişti. Ukrayna'nın Kırım Tatarları konusu üzerinden Eurovision'daki bu zaferi Rusya'yı rahatsız etti.

Eurovision şarkı yarışmasının bu yıl 9-13 Mayıs'ta Ukrayna'nın başkenti Kiev'de yapılacak olması kamuoyunda Rusya'nın yarışmaya katılıp katılmayacağı sorularını akıllara getirdi. Rusya ise yarışmaya katılacağını açıkladıktan sonra yaptığı hamle ile Eurovision üzerinden yeni bir tartışmanın kapısını araladı.

"Flame is burning" şarkısıyla Rusya'yı Yuliya Samoylova'nın temsil edeceği açıklandı. Samoylova, çocuk yaşta iken başarısız çocuk felci aşısına maruz kalan birinci dereceden engelli ve tekerlekli sandalye yardımıyla hareket ediyor. Samoylova'nın bu durumunun yarışmada avantaja dönüşebileceği öne sürüldü.

Rus adaya giriş yasağı

Rusya'nın ilhak ettiği Kırım'ın Kerç şehrinde 2015'te 'Spor ve iyilik dünyası' festivalinin galasında Samoylova'nın konser vermesi, Ukrayna'yı gelecek yıllarda yarışmadan men edebilecek bir karar almaya itti.

Kırım'ın işgal altında olması sebebiyle Samolyova'nın o tarihte yarımadada Ukrayna'dan izinsiz bulunması Ukrayna yasalarına göre suçtu. Ukrayna istihbaratı, yasa gereği aldığı karar ile Rus sanatçı Samoylova'nın ülkeye girişini şimdilik yasakladı.

Rusya'nın Samoylova'yı Eurovision'a gönderme kararı stratejik bir karar olarak değerlendirildi. Karar, Rusya'nın lehine iyi düşünülmüş bir adım olarak nitelendirildi.

Bir yanda Rus sanatçının tekerlekli sandalye ile sahneye çıkmasının yarışmada başarıyı beraberinde getirme ihtimali, diğer yanda ise yasaklama kararı ile Rusya'nın mağdur duruma düşerek, uluslararası kamuoyunun desteğini alması. Ukrayna tarafınca 'provokasyon' olarak değerlendirilen bu durum, Rusya ile Ukrayna'yı yine karşı karşıya getirirken Eurovision organizatörlerinin de işini zorlaştırdı. Avrupa Yayın Birliği, Rusya'nın yanında yer almak zorunda kaldı.

- Rusya tepkili, Ukrayna ısrarlı

Ukrayna'nın kararı Rusya tarafından tepkiyle karşılandı ve Moskova konuyu bunu uluslararası alana çekmeye yöneldi. Rusya Kamu Diplomasisini Geliştirme ve Yurtdışında Soydaşları Destekleme Komisyonu Başkanı Yelena Sutormina, yasağı Birleşmiş Milletler ve uluslararası kuruluşlara taşıyacaklarını açıkladı.

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov da "Ukrayna'nın aldığı karar, yarışmanın değerini kesinlikle düşürüyor, Eurovision'un prestijine darbe indiriyor" diyerek, Moskova'nın en yüksek düzeyde tepkisini dile getirdi.

Eurovision'un organizatörlerinde de bu duruma tepki gecikmedi. EBU Genel Müdürü Ingrid Deltenre, Rus şarkıcıya uygulanan yasağın kaldırılması talebiyle Ukrayna Başbakanı Vladimir Groysman'a mektup gönderdi. Mektupta, "Şu anki durum bazı Avrupa Yayın Birliği üyelerini kızdırıyor. Bir çoğundan söz konusu kararı eleştiren ve yarışmadan çekilme imkanını değerlendiren mesajlar aldık" diyen Deltenre, İsviçre'nin Blick sitesine yaptığı açıklamada ise önümüzdeki birkaç hafta içinde bir karar alınmazsa Ukrayna'nın geçici olarak bu yarışmadan uzaklaştırılabileceği uyarısında bulundu.

Kiev'in nihai kararı bekleniyor

Rusların tepkisine ve Avrupa Yayın Birliği'nin uyarısına rağmen ev sahibi Ukrayna şimdilik kararında ısrarlı gibi görünüyor.

Ukrayna Dışişleri Bakanı Pavlo Klimkin, Ukrayna yasalarını ihlal etmesinden dolayı Samoylova'nın ülkeye girişinin yasaklanması hususunda tavizin hiçbir şekilde gündemde olmadığını vurguladı. "Resmi veya gayriresmi hiçbir taviz görüşülmüyor. Yasalara uyulmasından söz ediyoruz. Yasa ihlal edilmiş ise hiçbir adımdan söz edemeyiz" diyen Klimkin, net bir dille karardan vazgeçilemeyeceğine dikkat çekti.

Ukrayna Başbakan Yardımcısı Vyaçeslav Kirilenko da, "Rusya'yı memnun etmek için Ukrayna'dan kendi yasalarının yanı sıra uluslararası hukuku ihlal ederek emsali görülmemiş kararları kabul etmesini talep etmek kabul edilemez" diyerek tavır koydu.

EBU'nun mektubuna, Başbakan Groysman henüz bir cevap vermedi. Ukrayna'nın nihai kararını kamuoyu merakla bekliyor.

Ukrayna ile Rusya satrancında, Rusya şimdilik yaptığı hamle ile hem Ukrayna'yı hem de Batı'yı kendi enstrümanı olan Eurovision şarkı yarışması ile köşeye sıkıştırmış durumda. Bu oyunda kimin 'mat' olacağını ise zaman gösterecek.