Cezaevinde "Kötü Muamele" Kararı

Anayasa Mahkemesi, hükümlü olarak tutulduğu cezaevi koşulları mevcut hastalığına uygun olmayan ve bu koşulların düzeltilmesi talebi reddedilen kişiye karşı insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağının ihlal edildiğine karar verdi.

Resmi Gazete'de yayımlanan karara göre, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılan Mete Dursun, Aydın E Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumundan İzmir 1 No'lu F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna nakledildi.

Burada kurum doktorunca yapılan muayene sonucunda Dursun'un kronik bronşit, mevsimsel alerjik rinit, sinüzit rahatsızlıkları bulunduğu, sık enfeksiyon geçirdiği ve buna bağlı sürekli ilaç kullanmak zorunda kaldığı gerekçesiyle tek kişilik odada kalması uygun görüldü.

Kurumda yapılan tedaviye yanıt alınamayınca Dursun, İzmir Dr. Suat Seren Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesine sevk edildi. Bu hastanenin raporunda, Dursun'un astım tanısı nedeniyle tozlu, dumanlı, rutubetli ortamlarda bulunmasının sakıncalı olduğu belirtildi.

Bunun üzerine Dursun, sağlık durumu nedeniyle sırasıyla Nazilli E Tipi, Antalya L Tipi ceza infaz kurumlarına nakledildi.

Antalya'dan İstanbul'da hasta mahkumlar için açılan Metris R Tipi Ceza İnfaz Kurumuna naklini isteyen Dursun, güvenlik gerekçesiyle Denizli D Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna gönderildi.

Buradan sağlık gerekçesiyle yine Metris R Tipi Ceza İnfaz Kurumuna gitmek isteyen Dursun'un infazına Denizli'de devam edilmesi kararlaştırıldı. Dursun'un Aydın E Tipi veya Yenipazar Kapalı ceza infaz kurumlarından birine naklini içeren talepleri de reddedildi.

Dursun, ileri derecede astım hastası olduğunu belirten raporlar sunmasına rağmen, sigara içenlerle aynı üniteye yerleştirildiğini, avlu havalandırmasının çok sınırlı olması, kaldığı odada mutfağın ve pencerenin olmaması nedeniyle sağlığının kötüye gittiğini ileri sürerek koşullarının iyileştirilmesi talebiyle Denizli İnfaz Hakimliğine başvurdu. Dursun'un babası da hakimliğe benzer içerikte başvuruda bulundu.

Denizli İnfaz Hakimliği söz konusu talepleri reddetti. Red kararına yapılan itirazın Denizli 2. Ağır Ceza Mahkemesince kabul edilmemesi üzerine Dursun, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulundu.

Yüksek Mahkeme, Anayasa'nın 17. maddesinde güvenceye alınan insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağının ihlal edildiğine karar verdi.

-"İnsan onurunu zedeleyecek düzeyde acı çekmesine yol açılmış"

Kararda, Anayasa'da güvenceye alınan bu düzenlemenin, bir taraftan bireyi kamu makamlarının keyfi müdahalelerine karşı korumayı, diğer taraftan bireyler arası ilişkilerde de insan onurunun korunması için gerekli tedbirlerin alınmasını amaçladığı belirtildi.

Mahkumlar için sağlanacak şartların insan onuruna saygıyı koruyacak nitelikte olması gerektiği aktarılan kararda, Anayasa'nın 17. maddesinin tutuklu ve hükümlülere gerekli tıbbi yardımın sağlanmasını da gerektirdiği ifade edildi.

Başvurucunun, hastane raporlarına rağmen hiçbir hususta iyileştirme yapılmadan hayatı tehdit edici risk altında tutulduğu ifade edilen kararda, şunlar kaydedildi:

"Başvurucunun ilk kez Aydın E Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumlarında İzmir'e sevk edilmesiyle başlayan ve halen devam eden hastalığına uygun bir ceza infaz kurumu arayışı, devletin hasta bir mahkumun nasıl bir yere gönderileceğini incelememesinden, tüm ihtiyaçlarına cevap verebilecek kolaylıkların sağlanması konusunda önlem almamasından ve sağlık durumu açısından gerekli önlemleri almada yetersiz kalmasından kaynaklanmaktadır."

Somut olayda, Anayasa'nın 17. maddesi kapsamında işkence ve kötü muamele yasağı için gerekli olan asgari eşiğin aşıldığı belirtilen kararda, şu ifadelere yer verildi:

"Başvurucuyu küçük düşürmek veya aşağılamak için kasıtlı bir niyet olup olmadığına bakılmaksızın, başvurucunun ileri düzeyde bir astım hastası için gerekli koşulları sağlayan en uygun ceza infaz kurumuna gönderilmemesi ve böylelikle tedavisiyle infazının birlikte yürütülmesinin sağlanamaması neticesinde insan onurunu zedeleyecek düzeyde acı çekmesine yol açıldığından başvurucunun maruz kaldığı şartlar insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele olarak değerlendirilmelidir."