Gazze Ekonomisinde Çöküş Sinyalleri

Gazze Şeridi'nde yıllardır süren İsrail ablukasının etkileri, halkın alım gücündeki düşüş ve pazarlardaki aşırı durgunluk, ekonomik çöküşün yanında insani kriz endişelerini artırıyor.

Bölgede, geçen 10 yıllık abluka süresince olmadığı kadar ekonomik hayatta durgunluk yaşanıyor. Gazze'deki iş yerlerinin müşterilerden yoksun kalması, insanların alım gücündeki zayıflama, ekonomide oldukça zor günlerin yaşandığı anlayışını güçlendiriyor.

İsrail'den Gazze'ye ticari mal geçişleri için kullanılan Kerm Ebu Salim Sınır Kapısı'ndan son dönemde geçiş yapan yük araçları sayısında yüzde 60'lık bir azalma olduğu kaydediliyor. Bu düşüşün en büyük nedeni olarak Gazze halkının alım gücündeki gerileme gösteriliyor.

Ayrıca, Filistinli taraflar arasında beklenen uzlaşıyla ilgili tereddütleri olan halkın, harcamalarını en alt düzeye indirdiği belirtiliyor.

Gazze'de ablukanın yol açtığı ekonomik zorluklar 11'inci yılına girerken Filistin hükümeti ile Hamas arasında ekim ayında imzalanan uzlaşı anlaşmasının maddelerinin uygulanamaz hale gelmesi konusunda karşılıklı suçlamalar yapılıyor.

Bölünmenin artçıları

Filistin Ticaret Odası Medya İletişim Müdürü Mahir Tabba, Filistin yönetiminin geçen yıl nisan ayında Gazze'deki memur maaşlarında kesinti yaptığını, ayrıca 7 binden fazla memur için erken emeklilik kararı çıkartıldığını söyledi.

Memur maaşlarındaki kesintilerden dolayı aylık zararın yaklaşık 20 milyon dolar olduğunu belirten Tabba, bunun kente maliyetinin nisandan bu yana yaklaşık 160 milyon doları bulduğunu dile getirdi.

Ekonomik çöküşün göstergeleri

Gazze'de resmi ya da gayriresmi tüm göstergeler ekonominin çöküşe sürüklendiğini gösteriyor. Kentteki işsizlik oranı yüzde 46. Bu, yaklaşık 250 bin işsiz anlamına geliyor. Üniversite mezunları arasında işsizlik daha yaygın. Bu kesimde, işsizlik oranı yüzde 67'ye çıkıyor.

Bölgedeki özel sektör temsilcileri geçen hafta Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'a yönelttikleri acil çağrıda, Gazze'de yoksulluk sınırının altında yaşayanların oranının yüzde 65'e yükseldiğini, bunun yanında gıda güvenliğinin çok alt düzeyde olduğunu belirtti.

Abbas'tan memur maaşlarının eskisi gibi kesintisiz ödenmesi ve Gazze'ye uygulanan vergilerin ekonomi düze çıkana kadar kaldırılması talep edildi.

Özel sektör temsilcileri ayrıca, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi'den de Refah Sınır Kapısı'nın açılmasını istedi.

Mevduatlarda gerileme

Gazze ekonomisindeki kötüye gidişin bir diğer işaretini banka mevduatlarında görmek mümkün.

Filistin Merkez Bankası verilerine göre, Gazze'de gerçek ve tüzel kişilere ait hesaplarda 2016'nın ikinci çeyreğinde 1,37 milyar dolar birikim bulunurken, bu tutar 2017'nin üçüncü çeyreğinde 1,22 milyar dolara gerilemiş durumda.

ABD'nin yardımlarını azaltması

Gazze Şeridi'nde ekonomi günden güne kötüleşirken ABD'nin Birleşmiş Milletler Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşu'na (UNRWA) yaptığı yardımda kısıtlamaya gitme kararı da endişeleri artırdı.

Bölgede 1 milyondan fazla kişiye yardım imkanları sunan kuruluşun önemli bir destekten mahrum kalmasıyla Gazze'de büyük bir insani kriz yaşanabileceği belirtiliyor.

ABD, geçen hafta, UNRWA'ya verilecek 125 milyon dolarlık yardımın 65 milyon dolarlık bölümünün "tekrar gözden geçirmek üzere" askıya alındığını açıklamıştı.

Devam eden abluka

Gazze Şeridi'ndeki ekonomik ve insani durumun temel nedeni ise 10 yıldan uzun süredir devam eden İsrail ablukası.

İsrail'in Haaretz gazetesi geçen hafta Gazze'deki ekonomik duruma yer verdiği bir yazıda, "baskı ve ekonomik çöküş kontrol edilemez bir patlamayı hazırlayabilir" uyarısında bulundu.

İsrail ile Gazze arasındaki Kerm Ebu Salim Sınır Kapısı 13 Ocak'ta ikinci bir emre kadar kapatıldı. İsrail, çeşitli tüketim mallarının geçişi için kullanılan sınır kapısının kapalı tutulmasını, "bazı ürünlerin çift kullanım imkanına sahip olduğu" gerekçesiyle açıklamaya çalışıyor.

İsrail'in Gazze ekonomisine verdiği zarar ablukayla sınırlı değil. İsrail, abluka boyunca 2007'den bu yana Gazze'ye üç kez savaş açtı. İsrail'in 2014'teki son saldırılarında Gazze'de 150 bin ev ve iş yeri yıkılmıştı.

Dolarda gerileme

Bütün bu olumsuzlukların yanında ABD dolarının İsrail şekeli karşısındaki değer kaybı da Gazzelilere zarar veriyor.

Filistin Ticaret Odası Medya İletişim Müdürü Tabba, "Şekel, dolar karşısında 3,39 seviyesine ulaştı. Gazze'nin tüm gelirleri yabancı para üzerinden yapılıyor. Ayrıca kentte bulunan uluslararası kurum ve şirketlerin görevli memurları da maaşlarını dolar üzerinden alıyor." dedi.

Pazarda hareketsizlik

Gazze ekonomisindeki kötüye gidişin yansımaları en çok çarşı-pazarda görülüyor. Alım gücü zayıflayan halk, her geçen gün daha azla yetinmeye çalışıyor.

Gazze'de 52 yıldır arabasıyla meyve sattığını belirten Ebu Şaban, mevcut durumu şu sözleriyle özetliyor:

"2017 gibi zor bir ekonomik dönem yaşamadım. Müşteri mallara bakıyor ve elinde alacak parası olmadığı için geçip gidiyor."

Mali davalarda artış

Gazze Şeridi'ndeki kötü ekonomik koşullar sonucu mali davalarda 2017'de büyük artış oldu. Açılan mali davalar neticesinde 50 ila 60 bin kişi hakkında hapis cezaları verildi. Memur kesimi ya da esnafın gelir kaynaklarındaki azalmanın bu duruma yol açan başlıca nedenler olduğu belirtiliyor.

Filistin Polis Sözcüsü Eymen el-Bantici, AA muhabirine, esnafın elinde satılmayan malların arttığını, bu yüzden de yazılan çeklerin ödenmesine imkan bulunmadığını söyledi.

Halkın alım gücünün çok düştüğünü belirten Bantici, "İnsanlar satın almaktan korkuyor" dedi. "Borcu affet sevap kazan" şeklinde bir kampanya başlatıldığını aktaran Bantici, böylece ödeme zorluğu çeken vatandaşın borcunun bir kısmının tüccar tarafından silindiğini dile getirdi.