Suriye Kürt Yönetiminde Yok Yok: Pyd'nin Sorumlu Olduğu İşkence, Faili Meçhuller ve Çocuk Askerler...

İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch) Suriye'deki boşluktan yararlanıp kuzeyde de fakto yönetim kuran ve PKK'nın bir kolu olan PYD'nin insan hakları ihlalleri konusunda 116 sayfalık rapor hazırladı. Raporda PYD yönetimi barışçıl muhaliflere işkence yapmak, faili meçhul cinayetler, çocuk askerler gibi birçok alanda insan hakları ihlali yapmakla itham edildi. HRW'ye göre insan hakları konusundaki taahhütlerine karşın PYD'nin kontrol ettiği bölgelerde insan hakları ihlalleri kalıcı.

İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch) "Kürt Yönetimi Altında: Suriye'de PYD'nin Yönettiği Bölgelerinde İhlaller" başlıklı raporunda bölgeyi yöneten PYD'nin silahlı kanadının Jabhat al-Nusra ve IŞİD ile çatıştığı hatırlatıldı.

-116 SAYFA-

116 sayfalık rapor keyfi tutuklamalar, hapiste kötü muamele, yargı sürecindeki ihlaller, faili meçhuller, kayıplar ve PYD askeri hizmetlerinde çocukların kullanılması alanlarında yoğunlaştı.

Rapora göre İnsan Hakları İzleme Örgütü, Suriye hükümeti ve Suriye'deki devlet dışı aktörler tarafından işlenen ciddi insan hakları ihlallerini belgeledi. Bunlardan bazıları "savaş suçu ve insanlığa karşı suç" düzeyinde oldu.

Kürtlerin yönettiği bölgede özellikle PYD'nin, Suriye Kürt Demoratik Partisi (KDPS), Yekiti Partisi ve Azadi Partisi gibi barışçıl Kürt muhalefeti yürüten partilerin üye ve destekçilerine yönelik keyfi tutuklamalarından birkaç örneğin yansıtıldığı raporda "HRW düzinelerce insanın benzer keyfi tutuklamalara maruz kaldığına ilişkin güvenilir iddialar duydu. PYD ise bunları reddedip tutuklamaların uyuşturucu kaçakçılığı ve bombalı saldırılar nedeniyle yapıldığını belirtti" denildi. Raporda şu satırlar yer aldı:

"-2014 Nisan ayında PYD'nin yönettiği Afrin'deki bir mahkemede 5'i KDPS mensubu 13 kişi uluslararası standartları karşılamaktan uzak bir şekilde bombalı saldırı nedeniyle mahkûm oldu. Hâkimler sanıkları sadece itirafları temelinde mahkûm etti ve soruşturma yapanların itirafları işkenceyle aldıklarına yönelik şikâyetleri dikkate almadı.

-PYD'nin adalet sistemi yargı süreci ve adil yargılanma hakkına zarar veren sorunlarla gölgelendi. Rengi siyasi bu davalara ek olarak HRW, adi suçlarla ilgili tutuklanan kişilere karşı şiddet uygulandığını da belgeledi. Asayiş olarak bilinen polis bir tutuklama yaptığında bir müzekkere vermiyor. Tutuklananlar ya avukat tutma hakları olduğunu bilmiyor ya da bunun için paraları bulunmuyor... Alınanlar ya da geçmişte hapishaneye alınmış olanlar soruşturma yargıcını görmeden önce hapiste geçirdikleri sürenin uzunluğundan da yakınıyor. Bu süre iki olayda bir aydan fazla oldu.

-2014 Ocağında getirilen Toplumsal Sözleşme bazı önemli insan hakları standartlarını destekliyor ancak; keyfi tutuklamanın yasaklanması, hukuka uygunluk denetimi, cezai kovuşturmada avukata başvurma hakkı gibi bir dizi ana ilkenin garanti edilmesini ihmal ediyor.

-Bazı tutuklular HRW'ye, Asayiş ya da YPG üyelerinin kendilerini suçsuz yere hapiste dövdüklerini anlattı. HRW, PYD denetimindeki bölgelerde tutuklu haklarının ihlallerini tam olarak saptayamadı ancak toplanan deliler bu gibi ihlallerin bulunduğunu, son olaylardan ikisinin ölümle sonuçlandığını gösterdi.

-2014 Mayısında 36 yaşındaki bir kişi Afrin'de Asayiş tutuklamasında öldü. Asayiş bu kişinin kafasını duvara vurarak intihar ettiğini söyledi, ancak cesedi gören bir kişi, gözler etrafındaki derin çürükler ve boynun arkasında yırtılmalar dâhil yaralanmaların kendine zarar verme iddiasıyla çelişkili olduğunu söyledi.

-2014 Şubatında Asayiş, Serekaniye'de 24 yaşındaki bir tutuklunun polisler tarafından öldürüldüğünü itiraf etti.

-Muhalif aktivistler ve bazı hukukçular, yönetimin gizli tutuklama merkezlerine sahip olduklarını belirtti ancak HRW bu iddiayı doğrulatamadı.

-Geçen iki buçuk yılda, PYD tarafından kontrol edilen ya da kısmen kontrol edilen bölgelerde, PYD'nin siyasi muhaliflerinden en az 9 faili meçhul cinayet ve kayıp da görüldü. PYD tümünün sorumluluğunu almayı reddetti, ancak güvenilir soruşturma yetersizliği, bombalı saldırıların ardından hemen gerçekleşen kitlesel tutuklamalar gibi diğer bazı güvenlik olayları sonrası polisin yanıtı, bunun karşısında duruyor.

-HRW aynı zamanda, 2013'te YPG ve Asayiş'in 18 yaş altındaki çocukları askeri hizmetlerde kullanmayı durdurma taahhüdüne karşın sorunun her iki güçte de aynı şekilde devam ettiğini saptadı. Şubat 2014'te HRW Cezire'de 18 yaşın altında bulunan iki silahlı Asayiş üyesi gördü. Başka iki kişinin de 18 yaşın altında olduğundan şüphelenildi ancak komutanları yaşlarını söylemelerini men etti. HRW geçen yıl YPG'ye katıldığını söyleyen 16 yaşındaki bir çocukla da görüşme yaptı. Başka iki kişi de ailelerindeki çocukların son dönemlerde YPG'ye katıldıklarını söyledi.

-HRW 27 Haziran 2013'te Amuda kentinde, YPG güçlerinin PYD karşıtı göstericilere karşı aşırı güç kullanması, üç kişinin vurulması ve öldürülmesiyle sonuçlanan bazı şiddet olaylarını da inceledi. PYD güvenlik güçleri aynı gece, belirsiz koşullarda iki kişiyi, ertesi gün ise üç kişiyi daha öldürdü. 27 Haziran gecesi YPG güçleri Amuda'da bulunan Yekiti Partisi'nin destekçi ya da üyelerinden 50 civarındaki kişiyi keyfi biçimde gözaltına aldı ve bir YPG üssünde dövdü.

-(İnsan hakları konusundaki ) taahhütlerine karşın PYD'nin kontrol ettiği bölgelerde insan hakları ihlalleri kalıcı.

-Asayiş ve YPG 18 yaşın altındaki çocuklardan, kontrol noktası, üsler dâhil askeri hizmet amaçlı yararlanmaya son vermelidir."

-İNSAN HAKLARI DERSLERİ-

İnsan Hakları İzleme Örgütü raporunda Kürt yönetimine insan haklarına uymak için yapması gerekenler konusunda tavsiyelerde de bulundu. Tavsiyelerin bir bölümü şöyle:

"PYD Öncülüğündeki Geçici Geçiş Dönemi Yönetimi'ne,

Faili Meçhul Cinayet ve Kayıplar

-Kurbanın siyasi yakınlığına bakmadan tüm kayıplar ve cinayetleri acilen ve bağımsız bir soruşturmaya tabi tutun;

-Parti üyeleri ve siyasi aktivistlerin uğradığı çözülmemiş cinayetler ve kayıp olaylarını soruşturmak için ne yapıldığını kamuoyuna açıklayın;

Çocuk Askerler

-Asayiş ve YPG'de 18 yaş altındaki çocukların askeri hizmetlerde kullanılmasına son verin. Bunlar kontrol noktalarını ve üsleri de içeriyor;

-Çocuklar için tüm askeri eğitimlere son verin;

-Kaç çocuğun Asayiş ve YPG'den çıkarıldığına ve bu çocuklara ne olduğuna ilişkin kamuoyuna güncel bilgi verin;

-Çocukların gençlik ya da kültür merkezleri ya da bu amaçlı merkezler aracılığıyla askere alınmalarını yasaklayın;

-Asayiş ve YPG'nin eski üyelerinin rehabilitasyona tabi tutulması ve onların topluma yeniden entegre olmaları konusunda destek sağlanması için uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapın.

Amuda Protestoları

-27 Haziran 2013'te Amuda protestoları sırasında aşırı güç kullanımı ve sonrasında gözaltına alınanların YPG tarafından dövülmesi konusunda güvenilir ve bağımsız bir soruşturma yürütün;

-Tutuklulara karşı insan hakları ihlallerinde bulunmuş ya da aşırı güç kullanmış YPG üyelerinin hesap vermesini sağlayın.

Keyfi Tutuklamalar

-Potansiyel anlamda siyasi nedenlerle tutuklanabilecek kişilerin gözaltına alınmalarını incelemek üzere partizan olmayan bağımsız komisyon kurun. Şiddete başvurmadan siyasi sadece siyasi faaliyette bulunduğu için gözaltına alınanlar dâhil keyfi olarak alındıkları varsayılanları serbest bırakın.

Yargı Süreci

-Tutuklamaları sadece kamu savcısından alınan müzekkereyle yapın;

-Sanıklara tutuklanmaları konusunda acilen bilgilendirin;

-Sanıklara avukata acil erişim hakkı verin;

-Tüm sanıkların düzenli bir mahkemede acilen yargıç önüne çıkarılmasını, iddianın yapılmasını ve salıverilmesini sağlayın;

-Suçlanan kişilere düzenli şekilde oluşturulmuş bağımsız bir mahkemede adil yargılama sağlayın;

-Yerel ve uluslararası insan hakları örgütlerinin duruşmaları gözlemelerine izin verin.

Tutuklulukta İhlaller

-Ciddi tutuklulukta ihlal iddialarını araştırın ve sorumluları cezalandırın;

-Sanıklar için yapılan suimuamele, tutuklama, sorgu ya da gözaltı sırasındaki ihlal şikâyetlerini kayda geçirecek açık mekanizma kurun;

-Yargıçların sanıkların hapiste suimuamele şikâyetlerini ciddi şekilde dikkate almalarını sağlayın;

-Asayiş istasyonları ve hapishaneler dâhil gözaltı merkezlerine uluslararası ve yerel insan hakları örgütlerinin teftiş etmelerine izin verin.

Hapishane Koşulları

-Ciddi şiddet içeren suçtan mahkûm olanlarla küçük suçlardan mahkûm olanları yarı yerde tutun."