Türkiye'de Kanser Bilinirlik Düzeyi ve Davranış Şekilleri" Araştırması

Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği Başkanı Prof. Dr. Tezer Kutluk, kanserin bilinen çevresel nedenlerinden kaçınarak en sık görülen kanserlerin üçte birinin önlenebildiğine dikkati çekerek, "Toplumdaki bilinç düzeyi arttıkça, tarama programları ve yeni tedaviler geliştikçe hastalığın önlenmesi, sağkalım sürelerinin uzaması konusunda büyük ilerlemeler sağlanıyor" dedi.

Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği'nin GfK Türkiye Araştırma Hizmetleri'yle, İstanbul, Ankara, İzmir ve Adana'nın da aralarında bulunduğu 15 kentte, 15-65 yaş aralığındaki bin 234 kişinin katılımıyla gerçekleştirdiği "Türkiye'de Kanser Bilinirlik Düzeyi ve Davranış Şekilleri" başlıklı araştırmanın sonuçları, Divan Otel'de basın toplantısıyla açıklandı.

Araştırmaya ilişkin bilgi veren Prof. Dr. Kutluk, kanserin, çağın hızla yayılan önemli hastalıklarından olduğunu belirterek, araştırmanın, Türkiye'de hastalığın nasıl algılandığı konusunda çarpıcı sonuçlar ortaya koyduğunu söyledi.

Araştırmaya katılanların yüzde 53'ünün, kanseri en önemli sağlık sorunu olarak gördüğünü vurgulayan Kutluk, katılımcıların yüzde 69'unun kansere yakalanacağını düşünmediğini kaydetti.

Kutluk, araştırmanın, insanların kanseri en önemli sağlık sorunu olarak gördüklerini ve tedavi edilebilir olarak düşündüklerini ortaya koyduğunu ancak tarama ve erken teşhis konularında çok da titiz davranılmadığını gösterdiğini söyledi.

"Sigaranın yüzde 97 ile kanserin en önemli nedeni olarak görüldüğü ortaya çıkıyor"

Kutluk, araştırma sonuçlarına göre, kanserin ardından yüzde 11 ile AIDS'in, yüzde 7 ile de kalp hastalıklarının en önemli hastalıklar olarak görüldüğünü aktararak, alzheimer, astım, diyabet ve depresyon gibi hastalıkların ise diğer önemli sağlık sorunları olarak sıralandığını ifade etti.

Araştırmaya katılanların yüzde 14'ünün, kanserin tedavisi için fazla bir şey yapılamayacağına inandığını belirten Kutluk, katılımcıların yüzde 97'sinin sigarayı birincil neden olarak gördüğünü ancak yüzde 40'lık bir bölümünün buna rağmen tütün kullandığını kaydetti.

Kutluk, aşırı alkol tüketimi ve stresli bir hayatın da risk faktörleri arasında ilk sıralarda yer aldığını vurgulayarak, şöyle devam etti:

" Güneş, hava kirliliği, cep telefonu, fazla kilo, yağlı yiyecekler, sebze-meyve tüketmemek, yeterince egzersiz yapmamak, kırmızı et yemek kansere neden olan etkenler olarak sayılıyor. Kanserden ve birçok hastalıktan korunmak için çok önemli olduğu bilinse de günlük yaşamda spora neredeyse hiç zaman ayrılmıyor. İnsanların yüzde 58'i hareketsiz bir yaşamları olduğunu kabul ederken, spor yapmadıklarını söylüyor. Nadiren spor yapanların oranı yüzde 13 olarak ortaya çıkıyor. 3-4 gün spor yapanlar sadece yüzde 4 düzeyinde, 5-6 gün spora vakit ayıranlar ise yüzde 8."

"Çevresel etkenler nedeniyle de kanser görülme sıklığı artıyor"

Kutluk, kanserin tedavisi açısından çok önemli bir aşama olan tarama testleri ve erken teşhis konularında hala titiz davranılmadığının ortaya çıktığını belirterek, "İnsanlar, imkanları olduğu halde tarama testi hizmetlerinden yararlanmıyor. 40 yaş üzeri kadınların sadece yüzde 32'si mamografi yaptırdığını söylerken, 15 yaş ve üstünde smear testi yaptıran kadınların oranı yüzde 31. Prostat tarama testi yaptıran 50 yaş üzeri erkeklerin oranı ise sadece yüzde 3. Kolon kanseri tarama testinde de oran düşük; 50 yaş üzeri erkek ve kadınlarda yüzde 6" şeklinde konuştu.

Dünyada her yıl 14 milyon kişiye kanser tanısı konulduğuna dikkati çeken Kutluk, hastalık nedeniyle yılda 8 milyon insanın hayatını kaybettiğini vurguladı.

Kutluk, Dünya Sağlık Örgütü'nün 2030'da kanserden hayatını kaybedenlerin sayısının artacağı yönündeki tahminini anımsatarak, "2030'da sadece nüfus artışının etkisiyle bu rakam ikiye katlanacak. Zengin-fakir demeden, savaş-barış altında yaşayan demeden kanser, bütün ülkelerin öncelikli sorunu olacak. 2011'de ilk kez, kanserden ölenlerin kalp hastalıklarından ölenlerin sayısını geçtiğini görüyoruz" diye konuştu.

Özellikle son 4 yılda dünya genelinde kanser görülme sıklığının yüzde 11 arttığına işaret eden Kutluk, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Genetik faktörlerin dışında çevresel etkenler nedeniyle de kanser görülme sıklığı artıyor. Türkiye'de 2012 verilerine göre her yıl yaklaşık 148 bin kanser vakası görülmekte ve 92 bini maalesef kaybedilmektedir. Kanserden kaynaklı ölümlerde ülkemizde ilk 4 sırada 25 bin vakayla akciğer, 15 bin vakayla meme, 12 bin vakayla prostat ve 12 bin vakayla kolorektal kanser yer almaktadır. Tütün kullanımı, yeterli fiziksel aktivite yapmadan yaşamak, aşırı alkol kullanımı, güneş ışığının zararlı etkilerine maruz kalma, kanserin en bilinen nedenleri arasındadır. Kanserin bilinen çevresel nedenlerinden kaçınarak, en sık görülen kanserlerin üçte biri önlenebilir. Toplumdaki bilinç düzeyi arttıkça, tarama programları ve yeni tedaviler geliştikçe hastalığın önlenmesi, sağkalım sürelerinin uzaması konusunda büyük ilerlemeler sağlanıyor. Örneğin meme, kolorektal kanserin görülme sıklığı artsa bile ölüm oranlarında düşüşler görüyoruz. Artık lösemiden kaynaklı ölümleri kayda değer biçimde azaltmış durumdayız."

Kutluk, tarama testlerine gösterilen ilginin artırılması ve sunulan imkanların vatandaşlar tarafından daha yoğun bir şekilde kullanılmasının sağlanmasıyla kanserle mücadelede büyük ilerlemeler kaydedildiğini ancak sinsi hastalığı yenmek için kat edilecek daha uzun bir yol olduğunu belirtti.

İlerlemenin devam ettirilebilmesi için yenilikçi yaklaşımların, kanser kontrol alanlarının tümünde desteklenmesi gerektiğini dile getiren Kutluk, "Artık kanser toplumsal bir sorun olarak karşımıza çıkmaya başladı. Bu nedenle dünya, kansere karşı olağanüstü düzeyde tedbirler almak zorunda" diye konuştu. - İstanbul