Yeni Irak Başbakanı Sorun Yumağı ile Karşı Karşıya

BÜLENT ERDEĞER - Nuri el-Maliki Hükümeti'nin istifa etmesinin ardından merkezi Irak yönetiminin yeni Başbakan adayı olan Haydar el-İbadi, uluslararası çevrelerle ilişkileri ve Irak içerisinde yürüttüğü politikalarıyla tanınıyor.

Haydar el-İbadi (62), 1952'de Bağdat'ta doğdu. Bağdat Üniversitesi Fen Fakültesi Elektrik Mühendisliği bölümünden mezun olan İbadi, İngiltere'deki Manchester Üniversitesi'nde Elektrik ve Elektronik Mühendisliği alanında yüksek lisans ve doktara yaptı.

Dava Partisi'ne 1967'de 15 yaşındayken katılan İbadi, 1977'de partinin Londra temsilciliğini yaptı. 1979'da partinin yönetim kuruluna seçilen Haydar el-İbadi, 1980'de atandığı partinin, merkezi Beyrut'ta bulunan Ortadoğu ofisi başkanlığı görevini Londra'da ikamet etmesi nedeniyle başkasına devretti.

Batı ile uyumlu bir figür

İbadi, Saddam Hüseyin döneminde İngiltere'de yaşaması ve aynı zamanda Birleşik Krallık vatandaşı olması nedeniyle Batılı siyaset ve ekonomi çevreleriyle yakın ilişkiler kurma imkanı buldu.

ABD'nin Irak'a girerek Baas rejimini devirmesinden sonra 11 Mayıs 2003 ile 28 Haziran 2004 tarihleri arasında Irak Devlet Başkanlığı statüsünde olan Paul Bremer başkanlığındaki Geçici Koalisyon Yönetimi'nde danışman kurulu üyeliği yapan İbadi, sonrasında İyad Allavi hükümetinde Ulaştırma ve İletişim Bakanlığı görevini yürüttü.

Bakanlığı döneminde yolsuzluk iddialarıyla karşılaşan İbadi, Saddam döneminde görev alan bürokratların ve Sünni çalışanların devlet kademelerinden uzaklaştırılması politikasını destekledi.

Eski Başbakan Celal Talabani'ye 2005-2006 yılında danışmanlık yapan İbadi, aynı yıllarda Irak Meclisi Ekonomi ve Yatırım Komisyonu'nun başkanlığını yürüttü.

Dava Partisi'nin siyasi büro sorumlusu ve sözcülüğü görevini üstlenen Haydar el-İbadi, Irak Cumhurbaşkanı Fuat Masum tarafından hükümeti kurmakla görevlendirildiğinde Meclis Başkan Yardımcılığı görevini sürdürmekteydi.

Yeni dönemde sorunlar ve ihtimaller

ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Irak'a yeni hükümet kurulduktan sonra daha çok ekonomik destek vereceklerini söylemiş, İran Ulusal Güvenlik Konseyi Genel Sekreteri Ali Şamhani de İbadi'yi desteklediklerini açıklamıştı. Böylelikle, ABD öncülüğündeki Koalisyon Güçleri'nin 2003'teki müdahalesinden bu yana ABD ve İran yönetimlerinin uzlaşısıyla yönetime gelen Irak hükümetlerinin bir yenisinin daha kurulma ihtimali ortaya çıktı.

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY), ülkedeki gelir paylaşımının adaletsiz olduğu ve istikrarsızlık gerekçesiyle bağımsızlık talep ediyor.

Terör örgütü Irak ve Şam İslam Devleti (IŞİD) ile hareket eden Sünni aşiretler ise merkezi hükümet tarafından dışlandıkları ve barışçıl muhalefet imkanlarının engellendiğini ifade ediyor. Uzmanlar, bu durumun fiilen Irak'ın batı ve kuzeybatısında otorite boşluğunun doğmasına ve IŞİD tehdidinin büyümesine yol açacağı değerlendirmesinde bulunuyor.

Maliki döneminde Sünnilerin sivil ve askeri bürokrasi kademelerinden uzaklaştırılması ve demokratik muhalefet imkanlarının engellenmesi, IŞİD öncülüğündeki silahlı grupların Sünni bölgelerde taban bulmasına yol açmış, bu durum ülkenin bölünme riskini artırmıştı.

İbadi'nin siyasi geçmişinde Maliki ile benzer politikaları desteklemesi ülkede yaşanan siyasal belirsizliğin devamına yol açabileceği gibi, ülke demokrasisini geliştirecek, tüm kesimleri kapsayan politikalar ortaya koyması Irak'taki istikrarsızlığa son verebilir. - İstanbul