Tarihçi Prof. Dr. Karpat'tan Suriye Değerlendirmesi

Tarihçi Prof. Dr. Kemal Karpat, Türkiye'nin Suriye konusunda çok temkinli hareket etmesi gerektiğini belirterek, "Rusya ve ABD'yi karşımıza alma ihtimali olduğu gibi bu imkanları kullanarak bu arazide yani Ortadoğu'da, durumumuzu çok daha güçlendirebiliriz" dedi.

Yaşamını ABD'de sürdüren 93 yaşındaki, Wisconsin Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Karpat, Marmara Belediyeler Birliği Göç Politikaları Atölyesi (MAGA), Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (HUGO) ve İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları işbirliğiyle düzenlenen "Türkiye'nin Göç Tarihi: 14. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Türkiye'ye Göçler Sempozyumu"nun açılış konuşması için geldiği İstanbul'da, gazetecilerin Türkiye'nin Suriye politikasına ilişkin sorularını yanıtladı.

Suriye'de yaşananların, yerli bir çatışma olmaktan çıktığını, iki büyük devletin yani Rusya ve ABD'nin çatışma alanı haline geldiğini belirten Karpat, Türkiye'nin ise bu iki devlete karşı ne gibi bir siyaset yürüteceği, "Acaba Türkiye, bu alandan Rusya ve ABD'den farklı bir siyaset güdebilir mi?" meselesinin ortaya çıktığını ifade etti.

Suriye meselesinin artık uluslararası önem kazandığını vurgulayan Karpat, sözlerini şöyle sürdürdü:

"İşin içine Suudi Arabistan ve İran da giriyor. Böyle olunca Türkiye'nin hareket imkanları kısıtlıdır fakat aynı zamanda can alıcıdır. Çünkü Türkiye'nin katılımı ve görüşü ele alınmadan bu halledilemez. Ama Türkiye bunu yapmak isteyecek mi? Her çeşit müdahalede bulunabilir ama bu müdahale sonunda netice Türkiye lehine mi aleyhine mi? Velhasıl karma karışık bir durum içindeyiz. Onun için çok dikkatli, çok temkinli hareket etmemiz lazım.

Rusya ve ABD'yi karşımıza alma ihtimali olduğu gibi bu imkanları kullanarak bu arazide yani Ortadoğu'da, durumumuzu çok daha güçlendirebiliriz. Bunlar diplomatik ustalık isteyen meselelerdir. Duygusal harekete asla müsait değildir. Arap Birliği, Müslüman Birliği gibi duygusal meseleleri bir yana bırakarak bunu gerçekçi görmek lazım. Çünkü bugün Suriye'yi ayakta tutmak isteyenler olduğu gibi, bu rejimi yok etmek isteyenler de vardır. Türkiye'nin lehine nedir düşünmek lazım. Esad'ı kolayca yerinden söküp atmak mümkün değildir, bu belli oldu. Neden Esad kolayca diğer diktatörler gibi çekilip gitmedi? Çünkü Esad'ı tutan, ona bağlı ve memleketin en zengin taraflarına hakim yüzde 30 bir kitle var. Böyle bir kitle olunca onu söküp atmak güçtür."

Mısır, Tunus ve Libya'da böyle bir kitlenin olmadığını ifade eden Karpat, yalnız Şiilerin değil, Hristiyanların da Esad'ı tuttuğunu dile getirdi.

Suriye meselesinin karışık olması sebebiyle çok dikkatli hareket edilmesi gerektiğini anlatan Karpat, "Suudi Arabistan'ın keyfine göre hareket etmek gibi bir şey olmaz. Suudi Arabistan istemiyor ama Suudi Arabistan'ın amaçları ayrı, bizim amaçlarımız ayrı. Arada bir de İran var. Çok dikkat isteyen, bilhassa dünya şartlarının adam akıllı göz önünde bulundurup, ona göre muhakeme isteyen bir durum vardır. İnşallah bizim idareciler bu dirayeti verirler" diye konuştu

"Avrupa sınırları açarsa Suriyelilerin yüzde 90'ı gidecek"

Türkiye'ye sığınan Suriyelilerin sorunlarına ilişkin de değerlendirmede bulunan Karpat, şunları söyledi:

"Aslında mesele çok yönlü ve cevabı da güçtür. Bir yerde bu adamlar güç durumdalar, muhtaçtırlar. Can kurtarmak için gelmişler, sığınmışlar ve onlara yardım etmek bir insanlık, komşuluk borcudur ama diğer taraftan bu gelenlerin içinde hangisi gerçek manada mültecidir hangisi Türkiye'yi kullanarak Avrupa'ya göçmek istiyor bunu belirlemek lazımdır. Çünkü bazıları tamamen ekonomik amaçla gelmişlerdir. Bunu Türkiye ayırabilir mi ayıramaz mı? Lüzum var mı yok mu? Tartışılabilir. Uzun vadede acaba bu adamlar kendi memleketlerine gidecekler mi yoksa burada mı kalacaklar veya eninde sonunda Avrupa'ya gitmeyi mi düşünecekler? Muhakkak ki bir kısmı burada kalacak evlilik ve iş münasebetiyle. Vatandaş olup olmayacağı mesele..."

Suriyelilerin Türkiye'de kalmalarıyla yeni sorunlar çıkacağını şimdilik düşünmediğini dile getiren Karpat, tamamına Suriyeli dendiğini ancak gelenler içinde Arap, Kürt, Türkmen, Hristiyan, Şii, Sünnilerin olduğunu ve bunlar göz önünde tutularak düşünülmesi gerektiğini anlattı.

Karpat, "Şurası muhakkak ki Avrupa sınırları açarsa Türkiye'deki Suriyelilerin yüzde 90'ı gidecek ama Avrupa bunları kabul etmeyecek. Eskiden eder gibi bir tavır vardı ama Avrupa'da Suriye ve göçmen aleyhtarı çok güçlü bir akım var ve kabul edeceklerini sanmıyorum. Bir miktar alacaklar. Üstelik Avrupa'ya giden göçmenler yalnız Suriyeli değil. Avrupa Suriyelileri kabul ediyor, onları mülteci sayıyor. Ancak Afganlar, Pakistanlılar, Afrika'dan tamamen ekonomik nedenle gelmek isteyenler var. Avrupa bunları kabul etmek istemiyor. Bunların Türkiye'ye bu şartlar altında gelmeleri düşünülemez. Çünkü bazılarının geldikleri ülkeler gayet normal." ifadelerini kullandı.

Suriyeliler hakkında doğru dürüst bir siyaset ve yol düşünülmesi, ona göre hareket edilmesi gerektiğini aktaran Karpat, sözlerini şöyle tamamladı:

"Bazıları diyor; 'Burada kalacaklar, Türk vatandaşı olacaklar, buraya yerleşecekler'. Bazıları 'geri gidecekler' diyor. Türkiye'nin karar vermesi lazım. Bunları vatandaş yapmaya razı mı? Yoksa ilk fırsatta geri mi gönderecek? Yerleştirecekse nereye yerleştirecek? Onların ne istediğinden ziyade, onların geleceğini tespit etmek lazım. Onlar Avrupa'ya gitmek istiyor. Bu mümkün mü değil mi? Olmadığına göre ne yapacağız? Olursa ne olur? Giderseler ne ala güle güle ama gidemeyecekler, şimdi geri alıyoruz. Herhalde hükümet bu meseleleri düşünüyordur ama yeteri derecede bunlar kamuoyunda tartışılmıyor. Her şey muallak ve havada. Çok önemli bir konudur, ele alınması gerekiyor."