Bakırlıtepe İçin 75 Milyon Liralık Yeni Teleskop Projesi

LEYLA ATAMAN KOYUNCUOĞLU - Astronomi alanında önemli çalışmalara imza atan Antalya Bakırlıtepe'deki TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi'ne, yaklaşık 75 milyon lira değerinde 2,5 metre ayna çaplı yeni bir teleskop kurulması planlanıyor.

TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi Müdürü Prof. Dr. Halil Kırbıyık, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Bakırlıtepe Gözlemevi'nde şu anda 3 teleskopla hizmet verildiğini, bunlardan en büyüğünün 1,5 metre ayna çaplı teleskop olduğunu söyledi. Bunun yanında 1 metre ve 60 santimetre ayna çaplı 2 teleskop daha bulunduğunu dile getiren Kırbıyık, bu teleskopların küçük olduğunu ve daha büyük teleskoplarla çalışmak istediklerini ifade etti.

Bu doğrultuda, 2,5 metre ayna çaplı yeni bir teleskop alımına ilişkin proje hazırladıklarını belirten Kırbıyık, "Proje onay için TÜBİTAK tarafından Kalkınma Bakanlığına gönderildi. İnşallah onaylanırsa 2,5 metre ayna çaplı yeni bir teleskop için hazırlıklarımızı yaptık. Projeyi ihaleye hazır hale getirdik." dedi.

Bugün evrenin 13,5 milyar ışık yılı uzaklığının görülebildiğini fakat ellerinde bulunan teleskopların buna imkan vermediğini anlatan Kırbıyık, ellerindeki 1,5 metre ayna çaplı teleskopla geçen yıl yapılan gözlemlerde en derin 5 milyar ışık yılı uzaklığa kadar gittiklerini bildirdi.

"Elimizdeki teleskoplarla evrenin 3'te 1'ini görebiliyoruz." diyen Kırbıyık, şöyle devam etti:

"2,5 metre ayna çaplı teleskobu alırsak evrende görebileceğimiz derinliği belki 10 milyar ışık yılına çıkaracağız. Yani daha derinleri, daha uzakları görebileceğiz. Umarım yeni teleskopla Bakırlıtepe'den birkaç yıl sonra yeni keşifler, yeni gezegen, yeni asteroit, yeni yıldız keşifleri haberleri veririz."

Uzayda maden aramak için de kullanılacak

Kırbıyık, almayı planladıkları teleskopla önümüzdeki yıllarda insanlık için önemli olacak astronomi olaylarını, evrendeki yaşam izlerini, öteki gezegen gözlemlerini, başka yıldız sistemlerini de daha rahat inceleyebileceklerine işaret etti.

Söz konusu teleskobun uzay madenciliğinde de kullanılabileceğini dile getiren Kırbıyık, şunları kaydetti:

"2,5 metre ayna çaplı teleskop buna da yarayacak. Çünkü sadece uzaya seyahat değil, bir de yeni bir kavram gelişiyor uzay madenciliği diye. Mars ve Jüpiter arasındaki asteroidler maden açısından zengin gök cisimleridir. Zaman zaman meteor olarak düşerler. Bunların da takip edilmesi lazım. Dünya'da 2020'lerden sonra asteroidlerden maden getirilip analiz edilmeye başlanacak. 2,5 metre ayna çaplı teleskopla biz asteroitleri de daha iyi gözler hale geleceğiz."

Kırbıyık, Rus, Alman ve Amerikalı bilim adamlarının ortak çalışmasıyla bu yılın sonunda aya bir uydu fırlatılacağını, Türkiye'nin bu uydunun verilerine ortak olduğunu belirterek, 2,5 metre ayna çaplı teleskopla bu uydudan gelen verilerin daha iyi incelenebileceğini ifade etti.

3 yılda yapılacak

Kalkınma Bakanlığından onay alınırsa teleskop ihalesinin hemen yapılacağını, altyapı işleri tamamlandıktan sonra kurulum aşamasına geçileceğini ve 3 yıl sonra da teleskobun kullanılmaya başlanabileceğini anlatan Kırbıyık, "Uzmanlarımız teleskobun etüt projesini, ön tasarımlarını hazırladılar. Nasıl bir teleskop istediğimiz belli. Bununla ilgilenen Avrupa'da çeşitli şirketler var." dedi.

Teleskobun mekanik gövdesi ve aynasının maliyetini 51 milyon lira olarak hesap ettiklerini, 20-25 milyon liraya da odak düzlemi ve diğer aletlerin mal olacağını bildiren Kırbıyık, toplam maliyetin 75 milyon liraya yaklaşacağını kaydetti.

AB ülkeleri, ABD ve Japonya ortaklığıyla Şili'de 40 metre ayna çaplı bir teleskop kurulmasının planlandığını dile getiren Kırbıyık, söz konusu teleskobun dünyanın en büyük teleskobu olacağını ve kullanılmaya başlandığı zaman evrendeki yeni yaşam izlerinin, yeni gezegenlerin keşfedilebileceğini bildirdi.