TCMB Başkanı Kavcıoğlu, Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı'nda konuştu: (3)

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu, "Liralaşma stratejisi" çerçevesinde kredilerin büyüme hızı ve kompozisyonunun fiyat istikrarı ve finansal istikrarla uyumlu hale getirileceğini bildirdi.

Kavcıoğlu, sürdürülebilir cari dengenin kalıcı fiyat istikrarı için kritik önemde olduğunu belirterek, dış ticareti fiyat etkilerinden arındırarak miktar bazında incelediklerinde ihracat miktarının ithalata oranla belirgin bir iyileşme sağladığını, 2021'de altın hariç ihracat miktarının yüzde 21,3 artarken altın hariç ithalattaki yıllık artışın da yüzde 4,4 olarak gerçekleştiğini anlattı.

İş ve fiyat çevrimlerinden arındırılmış temel cari denge göstergesinin 2021 sonunda ilk defa pozitif olduğuna işaret eden Kavcıoğlu, şöyle devam etti:

"2021'in ikinci yarısında aşılamanın yaygınlaşması ve seyahat kısıtlamalarının gevşetilmesiyle ivmelenen yabancı ziyaretçi sayısındaki artış eğilimi gücünü korumaktadır. Böylelikle hizmetler dengesinin cari dengeye sunduğu olumlu katkı artarak sürmektedir. Cari işlemler dengesinde enerji fiyatlarından kaynaklanan riskler devam etmektedir. Uzun dönemli eğilimi gösteren 12 aylık birikimli cari işlemler açığı yükselen enerji fiyatlarının etkisiyle son aylarda artmıştır. Altın ve enerji hariç bakıldığında ise yıllık cari dengedeki iyileşmenin sürmekte olduğu görülmektedir."

Kavcıoğlu, liralaşma stratejilerinin en önemli bileşenlerinden birinin de kredilerin iktisadi faaliyetle uyumlu hareket etmesini sağlamak olduğunu vurgulayarak, sürdürülebilir cari dengenin tesis edilmesi için uzun vadeli Türk lirası kaynaklarının yatırımlara, ihracata, kapasite artışlarına ve özellikle KOBİ'lere yönlendirilmesinin kritik önemde olduğuna dikkati çekti.

"Liralaşma stratejisi çerçevesinde kredilerin büyüme hızı ve kompozisyonu fiyat istikrarı ve finansal istikrarla uyumlu hale getirilecek." diyen Kavcıoğlu, şunları kaydetti:

"Yılın ilk çeyreğinde firmalara verilen kredilerdeki artış kredi büyümesinin en önemli belirleyicisi olmuştur. Nisan itibarıyla kur etkisinden arındırılmış ticari kredi ve tüketici kredisi büyüme hızları sırasıyla yüzde 47,9 ve yüzde 17,7 düzeyinde gerçekleşmiştir. Jeopolitik riskler neticesinde küresel emtia fiyatlarındaki artışlar işletme sermayesi talebini artırarak ticari kredilerdeki artışta önemli rol oynamıştır. Ticari kredi büyümesi enflasyona kıyasla daha yavaş seyretmiştir. Ticari kredilerdeki ivmelenmenin iktisadi faaliyetle uyumlu olmayan kısmından duyduğumuz rahatsızlığı PPK kararlarında dile getirmiş ve son karar metnimizde makro ihtiyati araçlarımızı bu doğrultuda güçlendireceğimizi belirtmiştik. Bu kapsamda kredilerin üretim, yatırım ve ihracat için kullandırılmasına yönelik makro ihtiyati tedbirlerimizi kararlılıkla uygulamaktayız."

Emtia piyasalarındaki arz-talep dengesizlikleri

Tüketici enflasyonunun yılın ilk çeyreğinde yüzde 61,14 olarak gerçekleştiğini ve tüm alt gruplarda artışlar gözlendiğini vurgulayan Kavcıoğlu, mevsimsellikten arındırılmış verilerin ise aylık artışların yüksek seyretmekle birlikte yavaşlama eğiliminde olduğunu gösterdiğini kaydetti.

Kavcıoğlu, yılın ilk çeyreğinde enerji ve gıda başta olmak üzere küresel emtia fiyatlarındaki güçlü artışların enflasyondaki yükselişin ana belirleyicisi olduğunun altını çizerek, nitekim uluslararası emtia fiyatlarında mart ayında tarihsel olarak en yüksek aylık artışlardan birinin kaydedildiğini belirtti.

İthalat fiyatlarındaki artışın yanı sıra, yüksek seyreden taşımacılık maliyetleri ve tedarik sürecindeki aksaklıklar gibi arz yönlü unsurların enflasyon görünümünü olumsuz etkilemeye devam ettiğini dile getiren Kavcıoğlu, emtia fiyatlarındaki keskin artışlara bağlı olarak enflasyondaki yükselişte enerji ve gıda gruplarının öne çıktığını söyledi.

Yaptıkları analizlerin, enflasyondaki yükselişin temel belirleyicilerinin küresel emtia fiyatları, döviz kuru ve arz yönlü aksaklıklar olduğunu gösterdiğine işaret eden Kavcıoğlu, yılın ilk çeyreğinde ithalat birim değer endeksinin emtia fiyatlarını takiben belirgin artışlar gösterdiğini ve enflasyonu yukarıya çeken esas unsurlardan biri olduğunu vurguladı.

Emtia piyasalarındaki arz-talep dengesizlikleri nedeniyle süregelen fiyat artışlarının, Rusya ve Ukrayna arasındaki çatışmayla daha da güçlendiğini belirten Kavcıoğlu, enerji endeksinin yüzde 44 oranında çeyreklik yükselişle öne çıkarken emtia fiyat artışlarının alt endeksler geneline yayıldığının görüldüğünü ifade etti.

Kavcıoğlu, "Şubat sonunda sıcak çatışmaya dönen jeopolitik gelişmelerle birlikte gıda fiyatlarına ilişkin riskler belirginleşmiş, başta buğday ve ayçiçek yağı olmak üzere uluslararası tarımsal emtia fiyatlarında yüksek artışlar gözlenmiştir. Bu dönemde uluslararası gıda fiyatları tarihsel olarak en yüksek seviyesine ulaşmıştır." değerlendirmesini yaptı.

"Enflasyon üzerinde tüketici kredisi kaynaklı etkiler ılımlı seyretmiştir"

Küresel arz zincirlerindeki aksaklıkların yılın ilk çeyreğinde de sürdüğünü belirten Kavcıoğlu, jeopolitik sorunların yanı sıra artan vakalar nedeniyle Çin'in salgın tedbirlerini sıkılaştırılmasının, tedarik sürelerinde iyileşmeyi sınırladığını ve uluslararası taşımacılık maliyetlerinin yüksek seviyelerini korumasına neden olduğunu söyledi.

Şahap Kavcıoğlu, küresel sorunların yanı sıra yurt içi enerji fiyatlarındaki gelişmelerin de üretici fiyatları üzerinde baskı oluşturduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:

"Merkez Bankası bünyesinde takip ettiğimiz çıktı açığı göstergeleri 2021'in son çeyreğinde potansiyelin üzerinde bir ekonomik aktiviteye işaret etmiştir. Geçtiğimiz yıl canlı seyreden iç talep koşullarının 2022 yılının ilk çeyreğinde yavaşladığını görüyoruz. Bu dönemde dış talep, jeopolitik gelişmelere karşın gücünü korumuş, mal ihracatının güçlü seyrine hizmet ihracatındaki toparlanma eşlik etmiştir. Kredi kullanımında gözlenen yavaşlama 2021'in son çeyreğinde tersine döndükten sonra 2022'nin ilk aylarında yükseliş eğilimine girmiş ve iktisadi faaliyeti destekleyen unsurlardan biri olmuştur. Sektörel kırılımlar incelendiğinde, kredi gelişmelerini TL cinsinden firma kredilerinin sürüklediği izlenmiştir. Bireysel kredilerin tarihsel ortalamasına yakın bir seyir izlemesiyle enflasyon üzerinde tüketici kredisi kaynaklı etkiler ılımlı seyretmiştir. Yılın ilk çeyreğinde çıktı açığı göstergeleri bir önceki çeyreğe kıyasla yavaşlasa da pozitif bölgede kalmaya devam etmiş, talep koşullarının enflasyondaki yükselişe etkisi döviz kuru, küresel emtia fiyatları, arz yönlü aksaklıklar gibi diğer ana belirleyicilere kıyasla düşük olmuştur."

(Sürecek)