4. Uluslararası Yüksek Mahkemeler Zirvesi"

Yargıtay Başkanı İsmail Rüştü Cirit, "İstanbul Bildirgesi, şeffaf ve topluma karşı hesap verebilir bir yargı sistemi için önemli bir başlangıç. Tüm kararların topluma açılması, dava süreçlerinin şeffaf şekilde elektronik hizmetler yoluyla masrafsız ve kolay şekilde takip edilmesi, mahkeme kullanıcılarının ve avukatların memnuniyet düzeyinin ölçülerek hizmet kalitesinin sürekli artırılması, hukuk klinikleri yoluyla öğrencilerin ve toplumun dava süreçleri hakkında bilgilendirilmesi, çok kapılı adliye sistemi, adalet hizmetlerinde tek durak ilkesi gibi pek çok alanda yeni reformların yapılmasını zorunlu kılıyor." dedi.

Cirit, 4. Uluslararası Yüksek Mahkemeler Zirvesi öncesi düzenlediği basın toplantısında, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ile yapılan iş birliği çerçevesinde düzenlenen zirveye, 5 kıtadan ve 30 ülkeden, yüksek mahkeme başkanları, uluslararası uzmanlar ile Avrupa Konseyi gibi uluslararası kuruluşların üst düzey temsilcilerinin katılacağını belirtti.

"Yargıtay Etik, Şeffaflık ve Güven Projesi" kapsamında etik ve şeffaflık konularında önemli reformları gerçekleştirerek Türkiye'de bu alanda öncülük yapan Yargıtay'ın, bu çalışmaları ile uluslararası alanda da liderlik yaptığını ifade eden Cirit, "Yargıda Dürüstlük Küresel Ağı kapsamında yapılan çalışmalara da davet edilerek, aktif katkı sağlayan Yargıtay, şeffaflık konusunda da yapısal yenilikleri hızla gerçekleştiriyor. Yargıda Şeffaflığa İlişkin İstanbul Bildirgesi'nin en somut ve iyi uygulama örneklerini Türkiye'de gerçekleştiren Yargıtay, bildirgenin uluslararası alanda da tanınması için yoğun çaba göstererek evrensel hukuk kültürüne katkı sağlıyor. Şeffaflığın sağlanması için gerekli mekanizmaların kurulması, yasal ve ikincil mevzuat ile diğer tedbirler de İstanbul Bildirgesi Uygulama Tedbirleri kapsamında ele alınacak. Bu şekilde, belirlenen ilkelerin başarılı bir şekilde uygulanması konusunda da rehberlik sağlanması hedefleniyor." diye konuştu.

Cirit, Yargıda Şeffaflığa İlişkin İstanbul Bildirgesi'nin, yargıda şeffaflık konusunda ilk ve tek metin olduğunu vurgulayarak, insan haklarının korunması bakımından son derece önemli olan İstanbul Bildirgesi'nin, dünyadaki tüm ülkeleri doğrudan ilgilendirdiğini söyledi.

İstanbul Bildirgesi'nin kabul edilmesi ve yaygınlaşmasıyla Türkiye de dahil olmak üzere dünyada çok sayıda ülkenin adalet politikalarını şeffaflık bakımından güçlendirmesini beklediklerini dile getiren Cirit, şunları kaydetti:

"İstanbul Bildirgesi, şeffaf ve topluma karşı hesap verebilir bir yargı sistemi için önemli bir başlangıç. Tüm kararların topluma açılması, dava süreçlerinin şeffaf şekilde elektronik hizmetler yoluyla masrafsız ve kolay şekilde takip edilmesi, mahkeme kullanıcılarının ve avukatların memnuniyet düzeyinin ölçülerek hizmet kalitesinin sürekli artırılması, hukuk klinikleri yoluyla öğrencilerin ve toplumun dava süreçleri hakkında bilgilendirilmesi, çok kapılı adliye sistemi, adalet hizmetlerinde tek durak ilkesi gibi pek çok alanda yeni reformların yapılmasını zorunlu kılıyor. İstanbul Bildirgesi, karşılaştırmalı hukukta yer alan topluma hizmet odaklı en iyi uygulama örneklerini düzenleyen, sistemleştiren, ilgili mekanizmaların kurulmasını sağlayan bir model niteliği taşıyor. Köklü ve yapısal değişiklikler öngörmesi nedeniyle ülkemizde ve dünyada adalet hizmetlerinde önemli reformların kapılarını açıyor."

Yargıtay'ın geçen yıl "Yargıtay Etik İlkeleri"ni kabul ederek yargıda dürüstlüğün güçlendirilmesi konusunda son derece kritik bir reform gerçekleştirdiğini hatırlatan Cirit, İstanbul Bildirgesi'nin en iyi uygulama örneklerine ilişkin reformların tamamlanmasından sonra, 2019 yılının ocak ayında bu çalışmaların ulusal bir konferansla tüm basının ve toplumun bilgisine sunulacağını aktardı.

"4 milyondan fazla karara ulaşılabilir"

Cirit, bir gazetecinin, "Tüm kararların topluma açılması söz konusu mu?" sorusu üzerine, şöyle konuştu:

"Geçtiğimiz yıl 650 bin karar verdik, ondan önceki yıl gene 650 bin karar verdik, ondan önceki yıl 900 bin karar verdik. Bu yıllar içerisinde istinaflar kurulmadan önceki iş yükümüz bu noktadaydı. Biz 3 yıl önce tüm Yargıtay'ın kararlarını kişisel verileri temizlemek suretiyle yani kişi isimleri, soy isimleri, yer imgelerini temizlemek suretiyle tüm kararlarımızı kamuoyunun erişimine açtık. Bizim Yargıtay sitemize girdiğinizde arama motorundaki kolaylıktan da yararlanmak suretiyle tüm kararlarımızı burada görebilirsiniz. Bu tüm halkımız için avukatlar için geçerlidir. Yargıtay sitemizde şu an yaklaşık 40 dairemizin 4 milyondan fazla kararı bulunmaktadır. Buna rahatlıkla her vatandaşımız web sitemize girmek suretiyle ulaşabilir."

Bir gazetecinin, zirvenin ana temasını oluşturan şeffaflıktan yola çıkarak Türk yargısında şeffaflıkta hangi detaylara değinileceğini sorması üzerine Cirit, İstanbul Bildirgesi'nin, yargıya olan güvenin artması, bütün dava süreçlerinin kamu ve taraflar açısından izlenebilmesine yönelik güvene dayalı bir mekanizmanın oluşturulması için 15 maddeden oluştuğunu ifade etti.

Cirit, gizlilik kararı olmayan tüm davaların basına açık yürütüldüğünü vurgulayarak, şöyle devam etti:

"Vatandaşa, taraflara açık olması, duruşma salonlarının buna göre düzenlenmesi, akademik camiayla buna göre hareket edilmesi gibi birçok kurulla tüm yargıdaki işleyişi şeffaf, açık bir şekilde davaların yürütülmesini sağlamaya çalışıyoruz. Yargılama temel ilke olarak kamuya açık yapılmalıdır. Bizim gizlilik kararları olan mahkemeler dışında tüm mahkemeler kamuya açık yapılmaktadır. Yargı sistemine erişim kolaylaştırılmalıdır. Amerika ve birçok Avrupa ülkesinde yargıya erişim zor ve pahalıdır. Bizim ülkemizde çok rahat bir şekilde yargıya ulaşabilirsiniz, bir dilekçeyle savcımıza şikayetini yapabilirsiniz, adliyeler herkesin gidebileceği kolay yerdedir. Tüm çevirileri mahkemeler ücretsiz yapmaktadır. Yargıda şeffaf bir şekilde tenzil sağlanmalıdır. Her mahkemeye eşit ve tutarlı şekilde dosya gönderilmektedir. Mahkemeler gözaltı ve tutuklama konusunda denetim yetkisine sahip olmalıdır. Ülkemizde idari ve adli gözaltı süreleri vardır, tüm gözaltı sürelerimiz mahkeme kontrolünde yapılmaktadır. Kararlar düzenli olarak yayınlanmaktadır. 1975 yılından beri Yargıtay Kararları Dergisi düzenli olarak çıkmaktadır."

Türkiye'de tüm ihtilafların mahkeme içinde çözüldüğü bir sistem olduğunu dile getiren Cirit, "2017 adli sicil istatistiklerine göre 4 milyon 200 bin soruşturma dosyası açıldı. Bu dosyalar yaklaşık 7 milyon insanı kapsıyordu. 4 milyon 200 bin dosya ile ilgili savcılarımız soruşturma yaptı, bunların 1,5 milyonuyla ilgili dava açtılar. 81 milyonluk bir ülkede bir yılda 1,5 milyon dava sayısı.... Bu davaların yüzde 40'ı yani 600 bin dosya cezayla sonuçlandı, yüzde 17 hükmün açıklanmasının geri bırakılması, yüzde 20 beraat... Geçtiğimiz yıl 2 milyon dava hukuk mahkemelerine geldi. İlk derece yargıda hakim ve savcılarımız yaklaşık 10 milyon dosyayla uğraşmaktadır. Bu aşırı iş yüküdür."

"Türkiye'de yargının 5 ana kara deliği vardır"

Cirit, bildirgede yer almayan ve en çok sıkıntı yaşadıkları konular hakkında şunları kaydetti:

"Türkiye'de yargının sorunları yok değil, yargının sorunları vardır. Bu sorunların çözülmesi için çalışılmaktadır. Türkiye'de yargının 5 ana kara deliği vardır. Birinci kara delik, artan bir iş yükü. İstinafların kurulmasına rağmen Yargıtay'a geçen yıl 300 bin dava geldi. Dünyada bizden sonra gelen yargıtay Fransız Yargıtayı'dır. Fransız Yargıtayı'na yılda 27 bin dosya gelmektedir. Amerika Yüksek Mahkemesine gelen 10 bin dosyadan ancak 80'i karara çıkarılmaktadır. Artan iş yükü en birinci problemimiz. İkinci olarak sık sık yapılan mevzuat değişiklikleri, hukukta bir belirsizlik meydana getirmektedir. Üçüncü olarak, hukuk eğitiminin yetersiz olması. 100'e yakın hukuk fakültesinin lisans eğitimi veriyor olması. Çok iyi hukuk fakültelerimiz var ama çok iyi olmayan hukuk fakültelerimiz de var. Sorunları biliyoruz ama giderme yollarını da biliyoruz."