Avrupa'nın Hava Trafik Kapasitesini Türk Mühendisler Arttıracak

ŞENGÜL OYMAK - İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) tarafından uçuş rotaları üzerindeki belirsizliklerin hava trafiğine etkilerini analiz etmek ve bunların kontrol edilebilir sınırlarda tutulması için mekanizmalar gelişmek amacıyla hazırlanan proje, Avrupa Birliği'den 1,2 milyon avroluk destek almaya hak kazandı.

İTÜ Uzay ve Uçak Bilimleri Fakültesi Uçak Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Emre Koyuncu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, dünyada sivil havacılık sistemleri ve operasyonları alanında NextGen (ABD) ve SESAR (Avrupa) programları ile paradigma değişimi yaşandığını belirterek, İkinci Dünya Savaşı sonrası haberleşme teknolojilerine dayanan mevcut hava trafik yönetim sistemleri ve prosedürleri ile 2030 yılında iki katına çıkması beklenen hava trafiğinin meydana getireceği problemlerin üstesinden gelinmesinin mümkün olmadığının öngörüldüğünü söyledi.

Bu nedenle yüzyılın en büyük en yüksek bütçeli sivil araştırma ve geliştirme programları arasında da gösterilen SESAR programı kapsamında Türkiye'nin de dahil olduğu Avrupa hava sahasında, hava trafik yönetimi maliyetlerinin yüzde 50 azaltılması, hava trafik kapasitesinin üç katına çıkarılması ve hava taşımacılığı güvenlik faktörlerinin on kat artırılmasının hedeflendiğini vurgulayan Koyuncu, ayrıca Avrupa hava sahasında hava taşımacılığından kaynaklanan yıllık ortalama 130 milyon tona ulaşan karbondioksit gazı salınımının yüzde 10 düşürülmesi, uzun uçuş zamanlarının kısaltılması, havalimanı rötarlarının azaltılması ve yıllık ortalama 5 milyar avro ek maliyete neden olduğu tahmin edilen verimsiz prosedürlerin modernize edilmesinin beklentiler arasında yer aldığını belirtti.

Koyuncu, yeni hava trafik konseptlerinin geliştirildiği Avrupa'nın SESAR programında hava trafiğinde yeni eklenen teknolojiler ve ülkelerin kendilerinin geliştirdikleri farklı prosedürleri ile artan karmaşıklığa karşın halen kapasitenin artırılabilmesi ve tüm Avrupa hava sahasının tıpkı ABD'de olduğu gibi "tek hava sahası" gibi yönetilebilmesinin ana temalardan biri olarak ortaya çıktığını bildirdi.

-"Hava trafiğindeki belirsizlikler en aza indirilebilir" Hava trafiğinde yüksek doğrulukta planlama yapabilmek için uçuş operasyonunun her evresinde, keskin tahminler ve hesaplamalar yapılması gerektiğine işaret eden Koyuncu, şunları söyledi:

"Bu durumda trafiği oluşturan uçuş rotalarının doğru şekilde kompozisyonu yapılabilir, hava trafiği daha keskin tahminlerle planlanabilir ve belirsizlikler en aza indirgenebilir. COPTRA Combining Probable TRAjectories Projesi, uçuş rotalarının uçuş öncesinde yüksek doğrulukta planlanabilmesi ve uçuş sırasında yüksek güvenlikte operasyonunun devam edilebilmesi için uçuş rotalarındaki belirsizliklerin, hava trafiği üzerindeki olasılıksal etkilerini analiz etme ve bunların kontrol edilebilir sınırlarda tutulması için mekanizmalar geliştirmeyi amaçlamaktadır. Yenilikçi prosedürler geliştirerek belirsizlik modelleri üzerinden trafik tahmin ve planlamasında ölçülebilir iyileştirmeler yapılabilmesi projenin ana hedeflerinden biridir. "

Projenin konusu İTÜ'nün 2012 yılından itibaren sürdürdüğü Avrupa Birliği ve SESAR projeleri ve 2013 yılından itibaren Boeing Research and Technology of Europe (Boeing RTE) ile olan ortak çalışmalarının bir devamı olarak ortaya çıktığını belirtti.

-"COPTRA alanında öncü araştırma kurum ve havacılık şirketlerini bir araya getirmiştir" İTÜ, Boeing ile uçak yörüngelerinin yakıt ve zaman tasarrufları ve operasyon sırasında ortaya çıkacak belirsizliklerin en aza indirgenmesi üzerine 2 yıldır ortak çalışmalar yürüttüğünü bildiren Koyuncu, İTÜ gelecek nesil hava trafik konseptleri kapsamında Boeing için operasyonel test senaryoları geliştirdiğini vurguladı. Avrupa Birliği'nin SESAR Horizon 2020 proje çağrılarıyla, bu çalışmaların bir sonraki adıma taşındığını ve yeni ortaklar da dahil edilerek COPTRA projesinin önerisinin bu kapsamda sunulduğunu kaydeden Koyuncu, sözlerini şöyle sürdürdü:

"COPTRA alanında öncü araştırma kurum ve havacılık şirketlerini bir araya getirmiştir. İTÜ ve Boeing Research and Technology of Europe uçuş rotaları planlama ve belirsizlik modelleri konusunda uzmanlıklarıyla projeye katkıda bulunacaktır. Belçika'daki Université Catholique de Louvain dinamik sistemlerin ileri optimal kontrol problemlerinde geliştirdikleri çözümler ile projede yer almaktadır. Proje yöneticisi olan İspanya CRIDA özellikle hava trafik kontrolü araştırma ve uygulama konularında uzmanlıkları ile projede yer almaktadırlar. Avrupa hava trafik kontrol otoritesi olan EUROCONTROL ise projede hava trafiği konusunda uzman görüşler sunacak ve proje çıktılarının doğru ve uygulanabilir bir rotada olduğu konusunda sürekli girdiler sunacaklardır."

-"Proje kapsamında AB'den 1,2 milyon avro destek alınmıştır"

Avrupa Birliği Horizon 2020 SESAR projesi olan COPTRA'nın, mart ayından itibaren başlayıp 2 yıl süreceğini anlatan Koyuncu, şunları kaydetti:

"Proje kapsamında Avrupa Birliği'nden 1,2 milyon avro destek alınmıştır. İTÜ projede en yüksek bütçeye sahip ve en aktif paydaşlardan biri olarak yer almaktadır. İTÜ COPTRA projesinde uçak rotalarının üretilmesinde belirsizlik faktörlerin en aza indirgenmesi ve bu faktörlerin gerçekçi modelleri üzerine çalışacak. İTÜ daha önce geliştirdiği tüm Avrupa'yı kapsayan gerçek trafik datalarına dayanan hava trafik ağı modelleri ile uçuş yörüngelerindeki bu belirsizliklerin hava trafiği akışına etkilerinin analiz ve değerlendirmelerini yapacaktır. COPTRA uçak rotalarındaki belirsizliklerin, hava trafiği üzerindeki bütüncül etkisine bakmaktadır. Her bir uçak yörüngesindeki belirsizlikler en aza indirgendiğinde hava trafiğinin planlanmasındaki belirsizlikler de büyük ölçüde azalacaktır. Bu ilişkinin kurgulanması COPTRA projesinin ana hedeflerindendir. COPTRA projesinin bu bağlamda hava trafiğinde belirsizliklerin azaltılmasında, bu sayede hava trafiği kapasitesinin artırılmasında, havalimanları ve hava sahalarının verimliliğinin artırılmasında, uçakların iniş ve kalkışlarının zamanında yapılabilmesinde ciddi katkıları olacaktır." Koyuncu, gelecek ay içerisinde Brüksel'de COPTRA projesinin, Avrupa Birliği ile anlaşma metinlerini imzalaması ve başlangıç galasının yapılmasının planlandığını sözlerine ekledi.