Cephede Geçen Ömür: "Gazi Ahmet Muhtar Paşa"

YUNUS OKUR - Yaşamının büyük bölümünü cephede geçiren Osmanlı'nın son dönemlerindeki en önemli komutanlarından ve 93. Harbi'nin kahramanı Gazi Ahmet Muhtar Paşa, vefatının 100. yıl dönümünde rahmet ve minnetle anılıyor.

Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürü Cemal Almaz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Gazi Ahmet Muhtar Paşa'nın 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı'nda Kafkas Cephesi Başkomutanı olduğunu söyledi.

Gazi Ahmet Muhtar Paşa'nın Osmanlı'nın son dönemindeki en meşhur paşası olduğunu ifade eden Almaz şöyle konuştu:

"Paşa, bir askerin olumlu anlamda yaşayabileceği her şeyi yaşamış birisi. Osmanlı'nın harp okullarında uzun dönem yeni harp teknolojileri konusunda öğretmenlik yapıyor ve sonra sahaya çıkıyor. Birçok savaşta rol alıyor ve devamlı da yükseliyor. Tabii bu dönem Osmanlı'nın son dönemleri ve savaşların çok sık olduğu bir dönem. Mustafa Kemal Atatürk'ten bir nesil önceki Osmanlı paşasıdır. Hatta 1874 yılında Erzurum'a kısa süreli valilik de yapmıştır."

"80 bin Rus Ordusunu 30 bin askerle püskürttü"

Almaz, Gazi Ahmet Muhtar Paşa'nın 2. Abdulhamid'in çok sevdiği ve değer verdiği bir paşa olduğunu belirterek, 93. Harbi çıktığında 2. Abdulhamit'in paşayı Kafkas Cephesi Başkomutanı olarak görevlendirdiğini dile getirdi.

Gazi Ahmet Muhtar Paşa'nın meşhur Yahniler Savaşı'nda 80 bine yakın Rus ordusunu 30 bine yakın askerle karşıladığını ve püskürttüğünü anlatan Almaz, "Yahniler Savaşı Gazi Ahmet Muhtar Paşa adına dünya tarihine geçmiş bir savaştır. Sonra Zivin denilen savaşta şu anki Kars sınırları içerisinde bulunan cepheyi tutmuş olması çok önemli bir başarıdır. Ruslar Erzurum'daki Aziziye Tabyaları'na saldırdığında meşhur Nene Hatun'unun da kahramanlaştığı bu müdafaada yine cephe komutanı Gazi Ahmet Muhtar Paşa'dır." diye konuştu.

Almaz, Gazi Ahmet Muhtar Paşa'nın yaşamının son dönemlerinde bir ara sadrazamlık yaptığını da aktararak, paşanın aynı zamanda Osmanlı'nın ender mareşallerinden olduğunu sözlerine ekledi.

Gazi Ahmet Muhtar Paşa'nın öz geçmişi

Bursa'da 1 Kasım 1839 yılında dünyaya gelen Gazi Ahmet Muhtar Paşa, 6 yaşındayken babası İpekçi Hacı Halil Ağa ölünce dedesi tarafından büyütüldü.

Bursa Askeri İdadisi'ni bitirdikten sonra İstanbul'a gelerek 1860 yılında Harbiye Mektebi'ni birincilikle bitiren Gazi Ahmet Muhtar Paşa, bu mektepten teğmen olarak mezun olup bir yıl sonra da kurmay yüzbaşılığa yükseldi.

Ahmet Muhtar, harbiyeden mezun olduktan sonraki ilk görevi Karadağ Savaşlarına katılmak oldu. Savaş sırasında küçük bir süvari birliğiyle Ustruck Geçidi'ni ele geçirmeyi ve iki yerinden yaralanmasına rağmen destek kuvvetler gelene kadar geçidi elinde tutmayı başaran Ahmet Muhtar, bu başarısından dolayı binbaşılığa yükseltildi.

Harp okullarında bir süre öğretmenlik de yapan Ahmet Muhtar, Darüşşafaka Cemiyetinin kurucuları arasında yer aldı. 1864 yılında Abdülaziz'in oğlu şehzade Yusuf İzzeddin Efendi'nin öğretmeni olan Ahmet Muhtar, şehzadeyle 1864- 1867 yılları arasında İngiltere, Fransa, Almanya ve Avusturya'ya geziler yaptı, 1867 yılında Karadağ'a döndü ve Karadağlılara karşı büyük başarılar kazandı.

Başarılarından dolayı mareşal rütbesini aldı

Bir süre Erzurum Valiliği de yapan Gazi Ahmet Muhtar Paşa, 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı (93 Harbi) öncesinde padişah Abdülhamit II tarafından Kafkas Cephesi Başkomutanlığına getirildi.

Komuta ettiği ordu Ruslara karşı 25 Ağustos'ta Gedikler Savaşı'nı, 24 Ekim'de ise Yahniler Savaşı'nı kazandı. Yahniler Savaşı, hem istihkam hem de meydan savaşı olarak harp tarihinin kaydedeceği önemli askeri harekattan biri oldu. Bu başarılarının ardından mareşal rütbesine yükseltilen Ahmet Muhtar gazi unvanını aldı.

Erzurum'u savunmak için Zivin'de bir savunma hattı oluşturan Gazi Ahmet Muhtar, 15 Ekim 1877 günü Alacadağ Savaşı'nda komuta ettiği Osmanlı ordusu yenilince, ordusuyla birlikte Erzurum'a çekildi. Gazi Ahmet Muhtar, Ruslara karşı çok daha az bir asker gücüyle savaşmasına karşın Aziziye Tabyası'nda Rusları defalarca geri püskürtmeyi başardı.

Devlet adamlığı ve askerliğin yanında ilimle de meşgul oldu

Gazi Ahmet Muhtar Paşa, bu savaşın ardından 93 Harbi'ndeki anılarını "Sergüzeşt-i Hayatım'ın Cild-i Sanisi" ismiyle yayımladı. Gökbilim ve matematikle de ilgilenen Paşa, Osmanlı Devleti'nde uluslararası saat sistemi ve Miladi takvim sisteminin kullanılmasını önerdi. Bu konuda yazdığı "Islahat-ül Takvim" isimli kitabın yanında birçok bilimsel eser kaleme aldı.

Fransızca bilen, devlet adamlığı ve askerliği yanında ilimle de meşgul olan, en çok matematik ve astronomi üzerinde çalışan Ahmet Muhtar Paşa'ya bu özelliklerinden dolayı "büyük matematikçi" ve "büyük astronomi alimi" unvanları verildi.

22 Temmuz 1912 - 29 Ekim 1912 tarihleri arasında Osmanlı Devletinin sadrazamlığını da yapan Gazi Ahmet Muhtar Paşa, 21 Ocak 1919 tarihinde İstanbul'da 80 yaşında vefat etti. Seksen yaşında İstanbul'da vefat eden Gazi Ahmet Muhtar Paşa, Fatih Camisi avlusunda toprağa verildi.

Kars Valiliği ve Kars Tugay Komutanlığı, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Ahmet Muhtar Paşa'nın karargah olarak kullandığı 19. yüzyılda yapılmış olan konağı restore ederek bir müze haline getirdi.

Girişine Ahmet Muhtar Paşa'nın bir büstü yapılan müzede Osmanlı-Rus Savaşları ile ilgili askeri malzemeler, savaş planları, haritalar ve fotoğraflar yer alıyor.