Danıştay'dan Torba Yasa Çalımı...

Haber-Kamera: Ezgi ÇAPA/ İstanbul DHA

Danıştay 14. Daire, doğa ve kent yaşamında kalıcı izler bırakan büyük ölçekli projelerin geleceğini etkileyecek "Çevre Etki Değerlendirme" yönetmeliğindeki önemli maddeleri iptal etti. Çevre Mühendisleri Odası üyesi Beyza Üstün, Sur'dan Cerattepe'ye, İstanbul'daki Mega Projelerden Karadeniz Sahil yoluna kadar birçok projeyi etkileyeceğini savunduğu kararın, haftaya TBMM Genel Kurul gündeme gelecek Torba Yasa'yla 'yok sayılacağını' söyledi.

Danıştay 14. Daire, Türkiye'nin dört bir yanında devam eden projelerin denetleme süreçlerini belirleyen, çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerini değerlendiren ve olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesini amaçlayan ÇED yönetmeliğinin birçok maddesinin yürütmesini durdurdu. Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi; Türk Tabipler Birliği, Türk Mühendis Mimar Odaları Birliği ve Barolar Birliği'nin ÇED yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına ilişkin açılan davanın sonuçlarını basın mensuplarıyla başladı. Basın toplantısında Çevre Mühendisleri Odası üyeleri Beyza Üstün, Akan Çelik, Kübra Ayçiçek katıldı.

"TORBA YASA İLE DANIŞTAY KARARINI YOK SAYAN UYGULAMA DEVREYE GİRECEK"

Danıştay'ın bu kararının ekolojik mücadele için ciddi bir kazanım olduğunu savunan Prof. Dr. Beyza Üstün, "Danıştay, ekosistemi, yaşam alanlarını, suları, ormanları, tarım alanlarını şirketlere veren bütün uygulamaları ve bunu yöneten ÇED yönetmeliğinin neredeyse bütün maddelerini hukuksuz bulmuştur ve yürütmesini durdurmuştur. Bugünlerde bu karara karşın, bunu yok sayan bir başka uygulama devrede: Torba yasa" diye konuştu.

"DANIŞTAY 'KANAL İSTANBUL'U YAPAMAZSIN' DİYOR, TORBA YASA İSE 'YAPABİLİRSİN"

Danıştay'ın kararında yer alan itiraz konusu maddelerin Torba yasayla çıkarılacağını savunan Üstün, "Torba yasa ile kanal İstanbul yapabilir olacak. Halbuki Danıştay'ın kararı 'yapamazsın' diyor. Yayla yolları parça parça şirketlere veriliyordu. Oysaki Danıştay, "Yayla yollarını, ekosistemi tüneller yaparak bozamazsın diyor" ifadelerini kullandı. Yayla yolları, 3. Havalimanı gibi parça parça ayrı şirketlere yaptıran projeleri örnek göstererek, Danıştay'ın 3. havalimanı, 3. Köprü, Kanal İstanbul gibi projelerin ekosistemde bütüncül bir etki yarattığını o nedenle bütüncül olarak incelenmesi gerektiği konusunda karar aldığını belirtti. Geçtiğimiz günlerde Sur ve Cizre'de verilen 'acele kamulaştırma' kararını örnek gösteren Üstün, 'Acele kamulaştırma yoluyla, halkın arsası artık devletin olacak ve devlet de TOKİ üzerinden Torba yasa desteği ile mahkemenin iptal ettiği kararı hayata geçirecek" dedi.

ÇMO BASIN AÇIKLAMASI YAPTI

Çevre Mühendisleri Odasında düzenlenen basın toplantısında konuşan Akan Çelik, ÇED Yönetmeliği'nin maddelerinin durdurulmasından sonra yönetmeliğin 'kadük' haline geldiğini belirterek, "ÇED Raporları ideolojik bir belge haline getirilmek isteniyor. Kadük hale gelmiş ÇED Yönetmeliği'ne göre alınan ÇED kararları geri alınmalı, devam eden bütün ÇED süreçleri yeni yönetmelik yapılana kadar durdurulmalıdır" şeklinde konuştu.

DANIŞTAY KARARINA GÖRE, ÇED NE ZAMAN GEÇERLİ OLACAK

Toplu Konut Projelerinde (2 bin konut ve üzeri),

500 yatak ve üzeri kapasiteli hastanelerde,

Alışveriş merkezlerinde (50 bin metrekare ve üzeri),

10 km üzeri tünel projelerinde,

50 bin metrekare üzeri eğitim kampüslerinde,

Havzalar arası su taşınımı kapasitesinin 10 milyon m3'ten 100 milyon m3 ve üzeri kapasiteye çıkarıldı

Yeraltı suyu çıkarımının 300.000 metreküp/yıl'dan 1.000.000 metreküp/yıl'a artırıldı

"FİRMA KENDİ KENDİSİNİ DENETLEYEMEZ"

Anayasanın 56'ıncı maddesi olan 'Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir' cümlesine atıfta bulunulan kararda, "Denetleme yetkisinin hangi kurum ve kuruluşa devredileceğinin yasada açıkça belirtilmeksizin bakanlığın takdirine bırakılmasını anayasaya aykırı olduğu" belirtildi. Uygulamaya göre ÇED sürecini denetleme yetkisi yine ÇED raporunu hazırlayan kuruma bırakılıyordu.

"ÇED SÜREÇLERİ PARÇALANAMAZ"

Proje başvuru, uygulama ve inşaa sürecinin değerlendirmesinin yeterli olmadığının belirtildiği kararda, 'Entegre bir projenin birden fazla ÇED sürecine ayrılmasına imkan veren düzenlemede hukuki isabet görülmemiştir" ifadeleri dikkat çekti.

"HALKIN GÖRÜŞÜ YETERİ KADAR ALINMIYOR"

ÇED sürecinde kararların duyurulması zorunluluğu olmasına rağmen, özellikle projeden etkilenecek halkın proje ve süreçle ilgili olarak yeterince bilgilendirilmediği eleştirisinde bulunulan kararda şu ifadelere yer verildi: "Projeden etkilenen halkın yaşadığı yerlerde anons ve ilanın rahatlıkla öğrenebileceği şekilde herhangi bir düzenlemeye yer verilmemektedir."

"5 ÜYEDEN 3'Ü ÇED YÖNETMELİĞİNDEKİ MADDELERİN DURDURULMASINA HÜKMETTİ"

Projelerin başlaması ve denetlenmesi için yasal bir prosedür olan Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliği resmi gazetede yayınlanarak 25 Kasım 2014 tarihinde yürürlüğe girmişti. Danıştay 14. Daire 2 Şubat 2016 tarihinde ÇED yönetmeliğindeki çok sayıda maddenin durdurulmasına hükmetti.