Eşcinsel Evlilik Yine Gündemde

AYŞE SARIOĞLU/MELTEM UZUN - Hırvatistan'da evlilik kavramının "anayasada kadın ile erkek arasındaki birlik" olarak tanımlanması yönündeki referandum kararıyla tekrar gündeme gelen eşcinsel evliliklere dünyada sadece 15 ülke onay veriyor.

Hırvatistan'da eşcinsel topluluğu temsil eden derneklerin itirazları arasında "Evlilik kavramının anayasada erkek ile kadın arasındaki birlik olarak tanımlanmasına katılıyor musunuz?" sorusuyla referanduma giden halkın çoğunluğu "Evet" dedi.

Hollanda, 2001'de kabul ettiği yasayla dünya genelinde sayısı 15'i bulan eşcinsel evliliğe izin veren ilk ülke olurken, aynı cinsiyetten insanların evliliğine izin veren 9 ülke Avrupa kıtasında yer aldı. Bu tür evlilikler Afrika kıtasında sadece Güney Afrika'da, Asya-Pasifik bölgesinde ise Yeni Zelanda'da olabiliyor.

Belçika'dan sonra Katolik Kilisesi ayağa kalktı

Hollanda, 2001 yılında eşcinsel hakları açısından "devrim" niteliğinde olan evlilik yasasını ve aynı cinsiyetten iki kişinin evlat edinebilmesine izin veren yasa tasarısını kabul etti.

Yasanın yürürlüğe girdiği 1 Nisan 2001'de Anne Marie Thus ve Helene Faasen çifti ve üç erkek çift, Amsterdam Belediye Başkanı Job Cohen tarafından evlendirilerek dünyanın ilk resmi evli eşcinsel çiftleri oldular. Hollanda'da 16 bin eşcinsel evli çift yaşıyor.

Hollanda'nın ardından, 2003'te eşcinsel evlilik yasasını kabul eden Belçika, eşcinsellere miras, sosyal haklar, vergi mükellefiyetleri, soyadı ve tabiyet gibi konularda tüm evli çiftlerle aynı hakları tanıdı.

Belçika'nın yasayı kabul etmesinden birkaç hafta sonra Vatikan, eşcinsel evliliklere karşı uluslararası bir kampanya başlattı. O dönem Papa II. Jean Paul'ün teoloji danışmanı olan ve Papa seçildikten sonra XVI. Benediktus adını alacak Kardinal Joseph Ratzinger, "homoseksüel" birliklerin ahlakdışı, gayri tabii ve zararlı olduğunu söyleyen 12 sayfalık "ağır" bir belge yayımladı.

Katolik grupların, İspanya'nın başkenti Madrid'de düzenlediği protestolar ve 600 bin kişilik imza kampanyasına rağmen, 2005 yılında Sosyalist İşçi Partisi'nin lideri Jose Luis Rodriguez Zapatero'nun desteğiyle eşcinsel evlilik yasası kabul edildi. Kararı, dönemin muhalefet, şimdiki iktidar partisi, "Anayasaya aykırı olduğu ve evliliğin temel yapısını bozduğu gerekçeleriyle Anayasa Mahkemesi'ne götürdü. Nihai karar için 7 yıl bekleyen Anayasa Mahkemesi, yaptığı oylama sonrasında itirazı reddederek, eşcinseller arasındaki evliliğe onay verdi. Ülkede, yasanın Anayasa Mahkemesi'nde tartışıldığı 7 yıl içinde 22 bin 442 eşcinsel çift evliliği kayıtlara geçti.

Eşcinsel evliliğin 2003'ten beri bazı eyaletlerde serbest olduğu Kanada ise İspanya'nın ardından tüm ülke genelinde yasayı kabul eden dördüncü ülke oldu.

ABD'de13 eyalet ve Kolombiya bölgesi eşcinsel evliliğe izin verse de ülke genelinde kabul edilen bir yasa bulunmuyor.

Fransa'da yasaya tepki için kendini yaktı

Fransa'da geçen nisan ayında kabul edilen eşcinsel evlilik yasasına karşı 1 milyon kişi protesto gösterileri yaparken, 78 yaşındaki aşırı sağcı bir tarihçi, başkent Paris'teki ünlü Notr Dame katedralinde, yasaya tepki göstermek için yaşamına son verdi.

Yasanın parlamentodan geçmesi, muhalefetteki sağ partiler, muhafazakar dernekler ve kilisenin sert tepkisine yol açtı. Muhalefetin yaptığı itirazı, anayasa mahkemesi reddetti.

Eşcinsel evliliğe izin verilmesi, François Hollande'ın, cumhurbaşkanlığı seçim kampanyasının da en önemli vaatleri arasında yer aldı.

İngiltere ve Galler'de ise geçen temmuz ayında, eşcinsel evliliğin resmi olarak kabul edilmesini öngören yasa tasarısı parlamento tarafından onaylanmıştı.

İngiltere'de "medeni ortaklık" adı altında eşcinsel çiftler 2005 yılından beri  hayatını birleştirebiliyordu ancak eşcinsel çiftler kiliselerde ve dini kurumlarda evlenemiyor ve "evli" olarak adlandırılmıyordu.

İzlanda Parlamentosu'nun tamamından "evet" oyu

Danimarka, 1989'da eşcinsellere evlilik olmasa da medeni birliktelik tanımı altında yasal ve sosyal haklar tanıyan ilk ülke oldu. Ülkede, 2012 yılında eşcinsellerin kilisede evlenmesi ve evlat edinmelerini de mümkün kılan evlilik yasası resmen kabul edildi.

Danimarka gibi, medeni birliktelik yasasını 1990'larda kabul eden Norveç ve İsveç sırayla eşcinsel evlilik yasasını kabul ederek, heteroseksüel çiftlere tanınan kilisede evlenme, evlat edinme ve vergi muafiyeti gibi hakları aynen tanıdılar.

İzlanda parlamentosu, 2010'da önüne gelen eşcinsel evlilik yasasını parlamentonun tamamının "evet" oyu vermesiyle kabul etti. Yasanın yürürlüğe girdiği gün İzlanda Başbakanı Johanna Sigurdardottir, uzun süredir "yaşam arkadaşı" olan Jonina Leosdottir ile evlendi.

Papa'nın memleketi, yasayı tanıyan ilk Latin Amerika ülkesi oldu

Eşcinselliğin suç kapsamında değerlendirildiği Afrika kıtasında eşcinsel evlilik sadece Güney Afrika tarafından 2006'da kabul edildi.

Portekiz'de Katolik Kilisesi'nin tüm muhalefetine rağmen, yönetimdeki Jose Socrates 2010'da eşcinsel evlilik yasasını kabul etti. Muhalefet yasayı referanduma götürecek çoğunluğu elde edemedi.

Katolik dünyasının ruhani lideri, Papa Francis'in memleketi Arjantin ise 2010'da eşcinsel evliliği yasal hale getiren ilk Latin Amerika ülkesi oldu. Nüfusunun yüzde 75'i Katolik olan ülkede Senato, 15 saatlik bir tartışmanın ardından 27'ye karşı 33 oyla yasayı kabul etti. O dönem Arjantin Kardinali olan Francis, kararı "Tanrı'nın iradesine yok edici saldırı" olarak değerlendirmiş ancak Katolik dünyasının ruhani lideri olduktan sonra "Ben kimim ki onları eleştireyim" açıklamasında bulunmuştu.

Uruguay Kongresi, geçen nisan ayında Katolik Kilisesi'nin hararetli itirazlarına rağmen, üçte iki çoğunlukla eşcinsel evliliklere izin veren yasayı onayladı.

Yeni Zelanda'da ise parlamentonun birkaç ay önce salt çoğunlukla kabul ettiği eşcinsel evlilik yasasının bu ay içinde yürürlüğe girmesi bekleniyor. Yeni Zelanda, eşcinsel evliliği tanıyan ilk Asya-Pasifik ülkesi sıfatını da kazanmış oldu.

Hırvatistan karşı çıktı

Hırvatistan'da eşcinsel evliliklerin önüne geçilmesine yönelik anayasal değişiklik yapılması için düzenlenen referandumun kesin olmayan sonuçlarına göre, halk eşcinsel evliliği onaylamadı.

"Evlilik kavramının anayasada erkek ile kadın arasındaki birlik olarak tanımlanmasına katılıyor musunuz?" sorusuna referandumda oy kullananların üçte ikisi "Evet" dedi.

Ülkede eşcinsel topluluğu temsil eden dernekler, referandumda halka yöneltilecek sorunun anayasaya uygunluğunun denetlenmesi için Anayasa Mahkemesi'ne başvuruda bulunmuştu ancak mahkeme sorunun değiştirilmesi için eşcinsel derneklerin yaptığı başvuruyu kabul etmemişti.

İrlanda 2015 yılında yapacak

Öte yandan, nüfusunun çoğunluğu Katolik olan İrlanda'da eşcinsel evliliklere izin verilip verilmemesiyle ilgili referandum yapılacak.

İrlanda hükümeti, konuyla ilgili 2015 yılında yapılacak halk oylamasında eşcinsel evliliklere destek vereceklerini açıkladı. İrlanda'da eşcinsel çiftler 2011 yılından bu yana "medeni ortaklık" adı altında hayatlarını birleştirebiliyor.

Makedonya'dan AB atağı

Makedonya'da iktidardaki parti İç Makedon Devrimci Örgütü-Makedonya'nın Ulusal Birliği Demokratik Partisi (VMRO-DPMNE) ve koalisyon ortağı milletvekilleri, ilerleyen dönemlerde AB'den "eşcinsel evliliğe izin verilmesi" yönünde gelecek baskıları göz önünde bulundurarak "ailenin erkek ile kadın arasında olacağına" dair tanımlamanın anayasa ile güvence altına alınması yönünde parlamentoya teklif verdi.

Anayasa değişikliği için yeterli çoğunluğun sağlanamaması üzerine teklifi veren milletvekilleri, Makedonya İslam Birliği ile Ortodoks Kilisesi'ne, Ortodoks ve Müslüman milletvekillerine baskı yapmaları için çağrıda bulundu. - Ankara