HSYK Başkanvekili Hamsici'den Kanun Teklifine Kişisel Tepki: HSYK Bağımlı Hale Getiriliyor

HSYK Başkanvekili Ahmet Hamsici, HSYK'nın yapısının değiştirilmesini öngören kanun teklifiyle Kurulun yürütme organına bağımlı hale getirilmesine dayanak yapıldığını belirtti. Hamsici, "Adalet Bakanlığında çalışan bir tetkik hakiminin disiplin ve soruşturma işlemleri üzerinde dahi yetkisi bulunmayan Adalet Bakanı'nın, Kurul üyeleri üzerinde böyle bir yetkiye sahip kılınması Kurul üyelerini yürütme organına bağımlı hale getirmektedir. Kurulda görev yapacak hâkimler, müfettişler, Daire Başkanları, Genel Sekreter Yardımcıları, Genel Sekreter, Teftiş Kurulu Başkan ve Yardımcılarının atanmasında teklif edilecek adayların belirlenmesinde yetki tamamen Adalet Bakanı'na bırakıldığından, HSYK'nın bağımsız iradesi ile Teftiş Kurulu ve Genel Sekreterlik teşkilatı oluşturulması Kurulun bağımsızlığını ortadan kaldıran bir düzenlemedir" değerlendirmesinde bulundu.

TBMM Adalet Komisyonu'nun gündeminde bulunan 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu ile 6087 Sayılı Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanunu'nun bazı maddelerinde değişiklik yapılmasına dair Yasa Teklifine ilişkin yaptığı 68 sayfalık açıklamada bulunan HSYK Başkanvekili Ahmet Hamsici, sık sık değişikliğin Anayasa'ya aykırılığına dikkat çekti.

Mevcut yasa ile hükümetin kanun değişikliğini madde madde karşılaştırarak inceleyen Hamsici, "Teklifin Genel Gerekçesinde belirtilen "geçen 3 yıllık süre içindeki uygulama dikkate alınarak Kurulun daha etkin ve verimli çalışması amacıyla' bu değişikliklerin ifade edilmektedir. Kurulun yeni yapısıyla 3 yılda ortaya koyduğu uygulamalar getirilen bazı kısmi eleştirilen dışında, gerek kamuoyunda ve gerekse başta AB olmak üzere uluslararası camiada takdirle karşılanmıştır. Soyut ve genel bir gerekçe, Kurulun yürütme organına bağımlı hale getirilmesine dayanak yapılmaktadır" denildi. Teklifin 48. maddesi ile düzenlenen Geçici 4. maddeyle, Teftiş Kurulu ve Sekretarya da tüm çalışanların yasama faaliyeti ile görevine son verildiğini, bu kişilerin yasama tasarrufuna dava açma hakkı bulunmadığı için hak arama özgürlüklerinin ortadan kaldırıldığını ve yargı denetiminin engellendiğini ifade eden Hamsici, bu durumun Anayasa'da yer alan "hak arama hürriyeti"ne aykırı olduğu belirtildi. Anayasa Mahkemesi'nin hak aramaya ilişkin kararına da atıfta bulunan Hamsici, Teftiş Kurulu ve HSYK'nın çalışanlarının atamalarının Anayasa'nın 159. maddesine dayanılarak HSYK Genel Kurul tarafından yapıldığını anımsatan Hamsici, görevden almaların yasa metni ile yapılmasının idare hukukuna hâkim olan yetkide ve usulde paralellik ilkesine açıkça aykırılık teşkil ettiğini vurguladı.

-ANAYASA MAHKEMESİ'NE GÖTÜRÜLÜR-

Teklif kanunlaşır ve yürürlüğe girerse HSYK'nın tüm çalışanların görevinin süresinin sona ereceğini Üyelerin dairelerdeki görevlerinin iptal olacağını, Adalet Bakanı'nın 2-3 gün içinde yeni Kanuna göre atama, tayin, seçme gibi yetkilerini kullanarak kurulu yeniden dizayn edeceğini kaydeden Hamsici, düzenlemenin Anayasa Mahkemesi'ne götürüleceğinin sinyallerini de verdi. Hamsici, "Kanun anayasa mahkemesine götürülür. Anayasa mahkemesi kısa süre içinde yürütmeyi durdurma verebilir ve ardından da iptal edebilir. Ancak bunun bir anlamı olmaz. Zira iptal sonrası eski kanun hükmü yürürlükten kaldırıldığı için uygulanamaz. Yeni kanun hükmü de iptal edilmiştir. İptal edildiği gün itibariyle yeni kurulan yapı ise o şekliyle kalır. Ta ki yeni bir kanunla düzenleme yapılıncaya kadar. İktidar Partisi de bu düzenlemenin anayasaya aykırılığını ve sonuçlarını bilerek bu düzenlemeyi yapmak istemektedir" değerlendirmesinde bulundu.

-DAVA VE SORUŞTURMALAR YÜRÜTMENİN MÜDAHALESİNE AÇIK HALE GETİRİLİYOR-

Hamsici, teklifte yer alan Anayasaya aykırı olduğu düşünülen bazı düzenlemeleri ise şu ifadeler ile değerlendirdi:

"Teklifin 2. maddesi ile 2802 sayılı Yasa'nın 49 ve 50. maddesinde yapılmak istenen hâkim savcıların uluslararası kurum ve kuruluşlarda görevlendirilmesi, yurt dışına yüksek lisans, doktora veya bilgi görgü amacıyla gönderilmesine ilişkin tüm işlemlerin Adalet Bakanının iznine tabi kılınmasına dair düzenlemeler hem hukuk devletinde belirlilik (keyfi davranmama) ilkesine hem de mahkemelerin bağımsızlığına aykırıdır. Adalet Komisyonlarının yeniden şekillendirilmesini içeren Teklifin 4 ve 25. maddeleri hukuk devletine, yargı bağımsızlığına, soruşturmaların gizliliği prensibine aykırı olup, yürümekte olan dava ve soruşturmalar yürütmenin müdahalesine açık hale getirilmektedir. Teftiş Kurulunun yapısının yeniden oluşturulmasını düzenleyen Teklifin 27., 35. ve 36. maddeleri Teftiş Kurulu'nu tamamen Bakana bağlamaktadır. Anayasada yer almayan bir yetki kısıtlamasına gidilmektedir. Bu şekilde Anayasa'nın 2., 138. ve 159. maddelerine aykırıdır. Kurulun bağımsız şekilde çalışmasına müdahale içeren Teklifin 29. maddesi ile Kurul, Dairelerinin görev ve işbölümü Başkanın iradesine bırakılmaktadır. Bu durum hukuk devleti ilkesi ile mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlerin tarafsızlığı prensiplerine aykırıdır."

-HSYK'NIN BAĞIMSIZLIĞI ORTADAN KALKAR-

Kurulda görev yapacak tetkik hâkimlerinin ve müfettişlerin Adalet Başkanın önereceği iki kat aday arasından seçilecek olmasının Anayasa'nın 2. ve 159. maddelerine açıkça aykırı olduğunu vurgulayan Hamsici, Anayasa'da yer almayan bir yetki sınırlamasının öngörüldüğünü, Genel Kurula ait olan yetkinin doğrudan Başkan'a devredildiğini ve Kurulun iradesinin Anayasada verilen yetkinin özü ile bağdaşmayacak şekilde kısıtlandığını belirtti. Hamsici, Anayasada herhangi bir sınırlamaya tabi tutulmaksızın verilen yetkinin Genel Kurul'un elinden Kanun ile alınmasının söz konusu olduğunu ifade etti. Genel Kurulun toplanma ve karar yeter sayısı ile ilgili Teklifin 39. maddesinin, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı ilkeleri doğrultusunda görev yapması gereken HSYK'nın çalışma usulüne açık bir müdahale olduğunun altını çizen Hamsici, HSYK'nın yargı bağımsızlığı ve hâkim teminatı açısından önemli bir unsuru olan etkili itiraz sisteminin Teklifin 41. maddesi ile ortadan kaldırıldığını, yürütme içerisinde yer alan Başkanın (Adalet Bakanı) iradesinde işleyecek bir sistem öngörüldüğünü kaydetti. HSYK üyeleri hakkında soruşturma ve kovuşturma işlemlerinin Başkan tarafından yapılmasını öngören Teklifin 42 ve 44. maddeleri Kurulun yürütmeden bağımsız olarak çalışması önünde çok önemli bir engel olduğunu kaydeden Hamsici, "Adalet Bakanlığında çalışan bir tetkik hakiminin disiplin ve soruşturma işlemleri üzerinde dahi yetkisi bulunmayan Adalet Bakanı'nın, Kurul üyeleri üzerinde böyle bir yetkiye sahip kılınması Kurul üyelerini yürütme organına bağımlı hale getirmektedir. Kurulda görev yapacak hâkimler, müfettişler, Daire Başkanları, Genel Sekreter Yardımcıları, Genel Sekreter, Teftiş Kurulu Başkan ve Yardımcılarının atanmasında teklif edilecek adayların belirlenmesinde yetki tamamen Adalet Bakanı'na bırakıldığından, HSYK'nın bağımsız iradesi ile Teftiş Kurulu ve Genel Sekreterlik teşkilatı oluşturulması Kurulun bağımsızlığını ortadan kaldıran bir düzenlemedir" diye konuştu.