Karşılıksız Çeklere Yeniden Hapis Cezası Geliyor

2016 yılının ilk dört ayında yaklaşık 8,4 milyar liralık çekin karşılıksız çıkmasının ardından 2012 yılında kaldırılan 'karşılıksız çeke hapis cezası' yeniden gündeme geldi. Öyle ki, artık karşılıksız çekten dolayı kişiler hapse konulabilecek. Adalet Bakanlığı ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) görüşleri de alınarak, 27 yıl yürürlükte kalmış olan ve 2012 yılında kaldırılan "karşılıksız çeke hapis cezası" düzenlemesi geri getiriliyor. Taslak düzenleme aynen kabul edilirse karşılıksız çekte 2012'de kaldırılan hapis cezası geri getirilecek. Ceza miktarı istişareler sonucunda belirlenecek ve Bakanlar Kurulu'na sunulacak.

'HÜKÜMET ÇEKE YENİDEN İTİBAR KAZANDIRMAK İÇİN KOLLARI SIVADI'
Baro Başkanı Hikmet Delebe, karşılıksız çekin ticaret hayatına önemli zararlar verdiğini söyleyerek, "Türkiye'de karşılıksız çek için öngörülen hapis cezaları kaldırılmıştı. Çek için öngörülen hapis cezalarının ve bütün müeyyidelerin kaldırılması karşılıksız çeklerde patlama meydana getirmişti. Çünkü çekin artık caydırıcı bir özelliği kalmamıştı. Bundan dolayı çek piyasada ciddi manada itibar kaybetmişti. Fakat daha sonra ticaret hayatının nakit parayla dönemeyeceği anlaşıldıktan sonra hükümet çeke yeniden itibar kazandırmak için kolları sıvadı. Şu anda tasarı halinde olan yasa çekin kaybedilen itibarın yeniden kazandırılmasına yöneliktir. Bu çerçevede özellikle çeklerin karşılıksız çıkması halinde adli para cezaları öngörülmektedir. Adli para cezalarının zamanında ödenmemesi halinde çeki düzenleyen kişi cezaevine dahi konulabilmektedir. Diğer taraftan çekler bu yeni tasarıda dörde ayrılmış durumdadır. Buradaki bölme de herkesi kendi konumuna, kendi ticaret hayatına göre bir çek tipi düzenleyerek buna göre ticaret hayatında çeki kullanma amacını taşımaktadır. Bu kapsamda çekler tacir çeki, tacir olmayan kişi çeki, tacir olan hamiline çek ve tacir olmayan hamiline çek olmak üzere dörde bölünüyor. Bu durumda çek almak isteyen kişiler bankalara başvurdukları zaman kendi konumunu bu çek tipine göre belirleyecek ve bankaya bu şekilde teklifte bulunacaktır. Bankada ilgili kişinin bütün verilerini elde ettikten sonra onun konumuna göre bir çek tipi hazırlayacak ve çek karnesine teslim edecektir. Diğer tarafta yasa kendi konumuna uygun olmayan çek için talepte bulunan, kendi konumuna göre uygun olmayan çek düzenleyen kişiler için de ciddi cezalar öngörmektedir. Elbette ticaret hayatı dürüstlüğe dayanmalıdır. Bu bakımdan çek gerçekten toplumda önemli ölçüde değer kaybetti. Artık ticaret hayatında çekin bir önemi kalmadı. Çek bir anlamda alışveriş aracı olmaktan çıkartıldı. Ticaret hayatı bu anlamda önemli ölçüde zarar gördü. Bu bakımdan hükümetin bu konuya eğilip çek yasasında bazı düzenlemelere gitmesi son derece isabetlidir. Bir kişiden çek alacak olan alacaklı öncelikle çeki düzenleyen kişinin son beş yıl içerisindeki ekonomik ve mali verilerine ulaşabilmektedir. Yeni çek yasası, bankalara elektronik ortamda çek sahiplerinin son 5 yıl içindeki bütün ticari hayatını şeffaf hale getirerek sanal ortamda çekin alacaklısına bu bilgileri paylaşabilmektedir" dedi.

'BORCA KARŞI HAPİS CEZASI OLARAK DEĞERLENDİRİLMEMELİ'
Hikmet Delebe, hapis cezasının çeke değil yasalara aykırılıktan dolayı olduğunun altını çizerek, "Aslında modern hukuk sistemlerinde bu suça karşı hapis cezaları vardır. Çok eski dönemlerde borcunu ödeyemeyen kişiler hapse atılırdı. Modern toplumda artık kişi kendi borcunu ödeyemiyorsa hürriyetlerinden yoksun kalmaması şeklinde bir hipotez ileri sürülmüş ve modern toplumda bunu uygun görmüştür. Fakat Türk yasasındaki bu düzenleme aslında borca karşı hapis değildir. Bu şekli olarak ortaya çıkan bir hapis cezasıdır. Çünkü borca karşı hapis olabilmesi için paranın ödenmemesi durumunda cezaevine atılma söz konusu iken, burada çek yasasına aykırı davranmaktan dolayı ortaya çıkan bir hapis cezası vardır. Bu bakımdan yasaya aykırı olarak çek düzenleyenler ya da dürüstlük kurallarına uymayıp çekleri bu şekle düzenleyerek karşıdaki insanı mağdur edenlerin elbette bir hapis cezası ile karşı karşıya gelmesi çekin caydırıcı olması bakımından çok önemlidir. Altını çizmekte fayda var. Bu borca karşı hapis cezası olarak değerlendirilmemeli. Bu çek yasasına aykırılıktan kaynaklanan şekli bir hapis cezası olarak değerlendirilmelidir. Elbette, yargılamanın her aşamasında çek borçlusu borcunu ödedikten sonra kamu davası bütün sonuçlarıyla ortadan kalkacaktır, dosya düşecektir. Bu bakımdan buradaki gaye daha çok borçlunun daha doğrusu çek bedelinin ödemesini gerektiren bir uygulamadır" diye konuştu. (Kaynak: Gazete İpekyol)